Czas przeszły pretérito perfecto de indicativo w j. hiszpańskim (Pretérito perfecto de indicativo en español)

¡Hola a todos!

Języki polski i hiszpański mają odmienną strukturę czasów. W języku polskim mamy trzy czasy: teraźniejszy, przeszły i przyszły, natomiast w języku hiszpańskim ilość czasów jest większa, a system koniugacji o wiele bardziej złożony.

W języku hiszpańskim istnieją następujące czasy trybu oznajmującego pozwalające na mówienie o przeszłości:
– czas przeszły dokonany pretérito perfecto
– czas przeszły dokonany pretérito indefinido (czasowniki regularnenieregularne)
– czas przeszły niedokonany pretérito imperfecto
– czas zaprzeszły pretérito pluscuamperfecto
– czas przeszły uprzedni pretérito anterior (używany głównie w języku literackim)

Czas pretérito perfecto de indicativo jest czasem przeszłym najbliższym teraźniejszości. Służy on do wyrażania czynności, które zaczęły się lub miały miejsce w przeszłości, ale których skutki odczuwalne są do chwili obecnej lub które miały miejsce w niezamkniętym jeszcze odcinku czasu.

Jest to czas złożony, który tworzymy za pomocą czasownika posiłkowego haber (być, istnieć) odmienionego przez poszczególne osoby w czasie teraźniejszym oraz formy participio pasado (imiesłów przymiotnikowy bierny) czasownika będącego nośnikiem sensu. Zasady tworzenia participio pasado zostały przedstawione w oddzielnym wpisie pt. „Participio pasado w j. hiszpańskim”.

Spójrzmy na schemat tworzenia czasu pretérito perfecto de indicativo:

czasownik haber participio pasado -ar: hablar participio pasado -er: aprender participio pasado -ir: repetir
yo he hablado aprendido repetido
has
él/ella/usted ha
nosotros/-as hemos
vosotros/-as habéis
ellos/ellas/ustedes han

Schemat odmiany czasownika zwrotnego „vestirse” (ubierać się) w czasie pretérito perfecto de indicativo:

Zaimek zwrotny haber participio pasado
yo me he vestido
te has
él/ella/usted se ha
nosotros/-as nos hemos
vosotros/-as os habéis
ellos/ellas/ustedes se han

W przypadku odmiany czasowników zwrotnych w czasie pretérito perfecto de indicativo zaimki zwrotne, a także zaimki dopełnienia, znajdują się przed odmienionym czasownikiem posiłkowym „haber”, natomiast po czasowniku posiłkowym wstawiamy formę participio pasado, która nie zmienia się w zależności od osoby.

Zastosowanie czasu pretérito perfecto de indicativo:

a) gdy mówimy o czynnościach lub wydarzeniach, które nastąpiły stosunkowo niedawno (bez podania dokładnego czasu) i których skutki trwają do chwili obecnej. W tym przypadku przeszłość jest bliżej nieokreślona. Przykłady zdań:

El móvil no funciona, algo se ha estropeado. – Telefon nie działa, coś się popsuło.
He pedido un trozo de tarta de fresa. – Zamówiłem kawałek tortu truskawkowego.
Ha perdido mi pasaporte. – Zgubił/-a swój paszport.
He comido mucho. – Dużo zjadłem/-am.
He perdido las llaves. – Zgubiłem/-am klucze.
Hemos visitado Barcelona. – Zwiedzaliśmy Barcelonę.
Laura se ha comprado un vestido nuevo. – Laura kupiła sobie nową sukienkę.
Me han robado. – Okradziono mnie.
Perdona, no he oído eso. – Przepraszam, nie usłyszałem.
¿Qué ha pasado? – ¡El tren ha salido! – Co się stało? – Pociąg odjechał!

b) gdy mówimy o czynnościach lub wydarzeniach, które odbyły się w przedziale czasowym nadal trwającym, często definiowanym przy użyciu okoliczników czasu mających związek z teraźniejszością. Informujemy, co się wydarzyło dzisiaj, tego tygodnia/miesiąca, poranka, ostatnio itd. Pojęcie „teraźniejszości” w języku hiszpańskim jest zatem bardzo względne.

Charakterystyczne dla pretérito perfecto są następujące określenia czasu (hiszp. marcadores temporales):

hoy – dziś, dzisiaj
esta mañana/esta tarde/esta noche – dziś rano/po południu/wieczorem, w nocy
esta semana – w tym tygodniu
este mes/año/siglo – w tym miesiącu, roku, wieku
estas vacaciones – w te wakacje
este fin de semana – w ten weekend
este verano, este invierno – w te lato/w tę zimę
recientemente – niedawno
últimamente
– ostatnio

Przykłady zdań:

Este invierno ha nevado mucho. – W tę zimę często padał śnieg.
Este mes no he hablado con Laura. – W tym tygodniu nie rozmawiałem z Laurą.
Este fin de semana he estado en una fiesta con mis amigos. – W ten weekend byłem z przyjaciółmi na imprezie.
Hoy me he despertado temprano. – Dzisiaj obudziłem się wcześnie.
Hoy aún no he bebido un café con leche. – Dzisiaj jeszcze nie piłem kawy z mlekiem.
¿Qué has desayunado esta mañana? – Co jadłeś dzisiaj rano na śniadanie?
¿Qué habéis hecho este verano? – Co robiliście w te lato?
Últimamente hemos viajado mucho. – Ostatnio dużo podróżowaliśmy.

c) gdy mówimy o czynnościach lub wydarzeniach zakończonych niedawno, zawierających takie określenia czasu, jak:

hace poco – niedawno
hace un momento – przed chwilą
hace un rato – przed chwilą, chwilę temu
hace cinco minutos – pięć minut temu

Przykłady zdań:

Hace diez minutos he tomado un café. – Dziesięć minut temu wypiłem kawę.
Hace un momento he visto a Laura. – Przed chwilą widziałem Laurę.
Hace un rato ha vuelto del trabajo. – Przed chwilą wrócił z pracy.
Hemos venido aquí hace poco. – Przyszliśmy tutaj niedawno.

d) gdy pytamy lub informujemy o przeszłych doświadczeniach bez wskazania dokładnego czasu, kiedy one nastąpiły. Zazwyczaj używamy wówczas następujących określeń czasu:

alguna vez – kiedyś, kiedykolwiek
aún no – jeszcze nie
en mi vida – w życiu
hasta ahora – do teraz
muchas veces – wiele razy, wielokrotnie
ninguna vez – ani razu
nunca – nigdy
toda la vida – całe życie
siempre – zawsze
todavia no – jeszcze nie
ya – już

Przykłady zdań:

¿Has estado alguna vez en México? – Byłeś kiedyś (kiedykolwiek) w Meksyku?
No, nunca he estado en México. / No he estado nunca en México. – Nie, nigdy nie byłem w Meksyku.
Sí, he estado muchas veces en México. – Tak, wielokrotnie byłem w Meksyku.

¿Has visto esta película ya? – Oglądałeś już ten film?
Todavía no he visto esta película. – Jeszcze nie oglądałem tego filmu.
He visto esta película muchas veces. – Wielokrotnie oglądałem ten film.

¿Habéis terminado ya? – Już skończyliście?
No hemos terminado todavía. – Jeszcze nie skończyliśmy.
Ya hemos terminado. – Już skończyliśmy.

Informacja dodatkowa: W wielu krajach Ameryki Łacińskiej i niektórych regionach Hiszpanii, czas pretérito perfecto jest często zastępowany czasem pretérito indefinido. Nie oznacza to jednak, że na tym obszarze geograficznym czas ten nie występuje, o czym można się przekonać czytając prasę lub oglądając filmy i seriale z Ameryki Łacińskiej.

Dodatkowe zdania do analizy w wersji hiszpańsko-polskiej:

A lo largo de mi vida he tenido la suerte de ser testigo del extraordinario efecto de las vacunas en la protección de los niños contra la enfermedad y la muerte, especialmente en el mundo en desarrollo.W ciągu mojego życia miałem szczęcie być świadkiem nadzwyczajnego wpływu szczepionek na rzecz ochrony dzieci przeciw chorobom i śmierci, zwłaszcza w krajach rozwijających się.
Aún no he tomado la decisión de retirarme al cien por ciento.Jeszcze nie podjąłem na sto procent decyzji o wycofaniu się.
Aún no he tomado una decisión definitiva.Jeszcze nie podjąłem ostatecznej decyzji.
Cada vez me levanto a las 5 pero hoy me he levantado a las 9.Codziennie wstaję o godz. 5, ale dzisiaj wstałem o godz. 9.
Colombia nunca ha sido un destino migratorio y obviamente ahora tampoco lo es.Kolumbia nigdy nie była celem migracji i oczywiście teraz też nie jest.
¿Cuántas clases de francés has tenido esta semana? Ile lekcji francuskiego miałeś w tym tygodniu?
¿Cuántas veces te he dicho que no hagas eso? Ile razy tobie mówiłem, żebyś tego nie robił?
Desde que tengo trabajo mi vida ha cambiado mucho.Od czasu, gdy mam pracę, moje życie bardzo zmieniło się.
¿Dónde has dormido esta noche?Gdzie spałeś/-aś dzisiaj w nocy?
El coche se ha roto. Samochód zepsuł się.
El Ministerio de Interior de Marruecos ha anunciado la declaración del estado de emergencia desde este viernes a las 18.00 horas (hora local) para evitar la propagación del coronavirus. Marokańskie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych zapowiedziało ogłoszenie stanu wyjątkowego od tego piątku od godz. 18:00 (czas lokalny), by zapobiec rozprzestrzenianiu się koronawirusa.
Es la mejor hamburguesa que he probado en mi vida.To najlepszy hamburger, jaki próbowałem w moim życiu.
Esta mañana he comido un bocadillo con queso y he bebido un vaso de zumo de naranja. Dzisiaj rano zjadłem kanapkę z serem i wypiłem szklankę soku pomarańczowego.
Esta palmera ha crecido mucho en altura.Ta palma sporo wyrosła.
Este año hemos tenido un invierno riguroso.W tym roku mieliśmy surową zimę.
Ha estado muchas veces en el hospital.Wiele razy była w szpitalu.
Ha hecho mucho calor en estos días. W tym dniach było gorąco.
Ha sucedido un accidente de tráfico. Wydarzył się wypadek drogowy.
¿Habéis comido chiles rellenos? – No hemos comido todavía. Czy jedliście kiedyś nadziewaną paprykę? – Jeszcze nie jedliśmy.
¿Habéis reservado alguna vez las vacaciones por internet? Czy kiedykolwiek rezerwowaliście wczasy przez internet?
Hace 15 minutos han cerrado todas las tiendas de comestibles. 15 minut temu zamknięto wszystkie sklepy spożywcze.
¿Has estado allí alguna vez?Byłeś/-aś już tam kiedyś?
¿Has perdido alguna vez la maleta? –
Sí, una vez. / No, nunca.
Czy kiedykolwiek zgubiłeś/-aś walizkę? – Tak, jeden raz. / Nie, nigdy.
¿Has navegado alguna vez en velero?Czy płynąłeś kiedyś żaglowcem?
¿Has viajado en avión alguna vez?Leciałeś/-aś już kiedyś samolotem?
¿Has visto alguna vez una pirámide? – No, nunca.Czy kiedykolwiek widziałeś/-aś piramidę? – Nie nigdy.
Hasta ahora hemos tenido suerte porque no ha hecho excesivo frío.Do tej pory mieliśmy szczęście, bo nie było zbyt zimno.
Hasta ahora la jornada ha transcurrido con normalidad.Do tej pory dzień przebiegał normalnie.
Hasta ahora no he recibido la respuesta.Do tej pory nie otrzymałem odpowiedzi.
Hasta ahora no hemos recibido el dinero. Do tej pory nie otrzymaliśmy pieniędzy.
He cometido muchos errores en mi vida.W moim życiu popełniłem/-am dużo błędów.
He estado en Marruecos muchas veces. / Muchas veces he estado en Marruecos. Wielokrotnie byłem w Maroku.
He perdido mi autobús. ¿Qué puedo hacer?Spóźniłem/am się na mój autobus. Co mogę zrobić?
He trabajado en esta empresa. Pracowałem w tej firmie.
He visto la televisión y he leído un libro interesante.Oglądałem telewizję i czytałem interesującą książkę.
Hemos aprendido que la democracia es valiosa. La democracia es frágil y en este momento, amigos, la democracia ha prevalecido.Nauczyliśmy się, że demokracja jest drogocenna. Demokracja jest delikatna i w tym momencie, przyjaciele, demokracja zwyciężyła.
Hemos aprendido un poco de español. Nauczyliśmy się trochę hiszpańskiego.
Hoy he tenido mucho trabajo en mi casa. Dzisiaj miałem dużo pracy w moim domu.
Hoy no me he afeitado. Dzisiaj się nie goliłem.
La lección ha empezado hace quince minutos.Lekcja rozpoczęła się piętnaście minut temu.
Las vacunas siempre han tenido un especial significado para mí.Szczepionki zawsze miały dla mnie szczególne znaczenie.
Laura ha salido de su oficina hace cinco minutos.Laura wyszła z biura pięć minut temu.
¿Lo has probado alguna vez?Czy próbowałeś/-aś tego już kiedyś?
Los períodos de cuarentena han sido la oportunidad perfecta para aprender algo nuevo.Okresy kwarantanny stanowiły doskonałą okazję, by nauczyć się czegoś nowego.
Mamá, ya hemos hecho todos los deberes. Mamo, zrobiliśmy już wszystkie zadania.
Me han engañado. Oszukano mnie.
Me han robado mi cartera y el móvil. Ukradziono mój portfel i telefon komórkowy.
Mi equipaje ha sufrido daños en el aeropuerto. Mój bagaż został zniszczony na lotnisku.
Mi vida ha empeorado.Moje życie pogorszyło się.
Mi vida ha estado llena de coraje, esfuerzo, desafíos y recompensas.Moje życie było pełne odwagi, wysiłku, wyzwań i nagród.
Nadie se ha quejado hasta ahora de las formalidades. Nikt się dotąd nie skarżył na formalności.
Ni he dimitido ni voy a dimitir. Me siento respaldado y respetado.Ani nie zrezygnowałem, ani nie zamierzam zrezygnować. Czuję się popierany i szanowany.
No ha pasado nada hasta ahora.Do tej pory nic się nie wydarzyło.
No has estudiado suficiente y por eso no has aprobado el examen teórico de conducir. Nie uczyłeś się wystarczająco dużo i dlatego nie zdałeś egzaminu teoretycznego na prawo jazdy.
No he comido hoy. Dzisiaj nie jadłem.
No he probado nunca esta fruta.Nigdy nie próbowałem tego owocu.
Nunca he estado en Bolivia.Nigdy nie byłem/-am w Boliwii.
Nunca hemos vivido en Colombia.Nigdy nie mieszkaliśmy w Kolumbii.
Nunca lo he encontrado.Nigdy się z tym nie spotkałem.
¿Por qué todavía no he recibido el reembolso del precio completo del billete?Dlaczego do tej pory nie otrzymałem zwrotu pełnej ceny biletu?
Toda la vida he celebrado mi cumpleaños rodeado de mi familia y amigos.Całe życie obchodziłem urodziny w otoczeniu mojej rodziny i przyjaciół.
Toda la vida he luchado por esto.Przez całe życie o to walczyłem.
Toda la vida he sido un periodista.Przez całe życie byłem dziennikarzem.
¿Qué hacer si te han robado o has perdido la cartera con tu pasaporte dentro?Co zrobić, jeśli ukradziono tobie lub zgubiłeś portfel z paszportem w środku?
¿Qué has comido hoy?Co dzisiaj jadłeś/-aś?
¿Qué has hecho hace una hora?Co robiłeś godzinę temu?
¿Qué museos has visitado en la Ciudad de México?Jakie zwiedziłeś muzea w mieście Meksyk?
Últimamente no he dormido bien.Ostatnio dobrze nie spałem.
Últimamente no he tenido tiempo para aprender español. Ostatnio nie miałem czasu na naukę hiszpańskiego.
¿Ya has terminado el trabajo? – No, todavía no lo he terminado. Skończyłeś już pracę? – Nie, nie skończyłem jej jeszcze.
Ya he estado aquí alguna vez.Już tu kiedyś byłem.

Gracias por estar aquí y hasta la próxima.