Czas przeszły pretérito imperfecto de indicativo (Pretérito imperfecto de indicativo)

¡Hola a todos!

W języku hiszpańskim istnieją następujące czasy trybu oznajmującego pozwalające na mówienie o przeszłości:
– czas przeszły dokonany pretérito perfecto
– czas przeszły dokonany pretérito indefinido (czasowniki regularnenieregularne)
– czas przeszły niedokonany pretérito imperfecto
– czas zaprzeszły pretérito pluscuamperfecto
– czas przeszły uprzedni pretérito anterior (używany głównie w języku literackim)

Odmiana czasowników w czasie pretérito imperfecto

Czas pretérito imperfecto jest czasem przeszłym niedokonanym prostym. Czas ten służy do podkreślenia trwania danej czynności. Potocznie nazywany jest czasem opisowym, ponieważ służy do opisywania historii z przeszłości, czynności powtarzających się, zwyczajów i czynności będących tłem dla innych zdarzeń.

Spójrzmy na schemat odmiany czasowników regularnych z I, II i III grupy koniugacyjnej w czasie pretérito imperfecto:

Grupa I (-ar)
terminar (kończyć)
Grupa II (-er)
volver (wracać)
Grupa III (-ir)
salir (wychodzić)
yo terminaba volvía salía
terminabas volvías salías
él/ella/usted terminaba volvía salía
nosotros/-as terminábamos volvíamos salíamos
vosotros/-as terminabais volvíais salíais
ellos/ellas/ustedes terminaban volvían salían

Zauważmy, że forma pierwszej i trzeciej osoby liczby pojedynczej jest taka sama. Oznacza to zatem, że aby prawidłowo przetłumaczyć zdanie na język polski musimy znać kontekst wypowiedzi.

Podczas odmiany czasowników w czasie pretérito imperfecto nie występują żadne oboczności. Od bezokoliczników odcinamy „-ar”, „-er” lub „-ir” i do tematu dodajemy odpowiednie końcówki.

Czasowniki z II i III grupy koniugacyjnej mają obowiązkowy akcent graficzny (tyldę) we wszystkich osobach i obu liczbach, co zaznaczamy w pisowni i sygnalizujemy odpowiednio w wymowie.

W czasie pretérito imperfecto nieregularną odmianę mają tylko trzy czasowniki:

ser (być) ir (iść) ver (widzieć)
yo era iba veía
eras ibas veías
él/ella/usted era iba veía
nosotros/-as éramos íbamos veíamos
vosotros/-as erais ibais veíais
ellos/ellas/ustedes eran iban veían

* W przypadku czasowników „ser” i „ir” akcent (tylda) występuje wyłącznie w pierwszej osobie liczby mnogiej.

Odmiana wybranych czasowników w czasie pretérito imperfecto de indicativo:

abolir (znosić, uchylać)abolía, abolías, abolía, abolíamos, abolíais, abolían
aborrecer (nienawidzić)aborrecía, aborrecías, aborrecía, aborrecíamos, aborrecíais, aborrecían
acoger (przyjmować, gościć)acogía, acogías, acogía, acogíamos, acogíais, acogían
actuar (działać, pracować)actuaba, actuabas, actuaba, actuábamos, actuabais, actuaban
adquirir (nabywać, uzyskiwać)adquiría, adquirías, adquiría, adquiríamos, adquiríais, adquirían
almorzar (jeść obiad)almorzaba, almorzabas, almorzaba, almorzábamos, almorzabais, almorzaban
andar (iść, chodzić)andaba, andabas, andaba, andábamos, andabais, andaban
aparecer (zjawiać się, pojawiać się)aparecía, aparecías, aparecía, aparecíamos, aparecíais, aparecían
apretar (ściskać)apretaba, apretabas, apretaba, apretábamos, apretabais, apretaban
arrendar (wydzierżawiać)arrendaba, arrendabas, arrendaba, arrendábamos, arrendabais, arrendaban
ascender (wznosić się)ascendía, ascendías, ascendía, ascendíamos, ascendíais, ascendían
asentir (zgadzać się)asentía, asentías, asentía, asentíamos, asentíais, asentían
atender (uważać, słuchać)atendía, atendías, atendía, atendíamos, atendíais, atendían
atraer (przyciągać)atraía, atraías, atraía, atraíamos, atraíais, atraían
atribuir (przypisywać)atribuía, atribuías, atribuía, atribuíamos, atribuíais, atribuían
aullar (wyć)aullaba, aullabas, aullaba, aullábamos, aullabais, aullaban
bendecir (błogosławić)bendecía, bendecías, bendecía, bendecíamos, bendecíais, bendecían
caer (upadać)caía, caías, caía, caíamos, caíais, caían
calentar (ogrzewać)calentaba, calentabas, calentaba, calentábamos, calentabais, calentaban
cerrar (zamykać)cerraba, cerrabas, cerraba, cerrábamos, cerrabais, cerraban
cocer (gotować)cocía, cocías, cocía, cocíamos, cocíais, cocían
colar (cedzić)colaba, colabas, colaba, colábamos, colabais, colaban
comer (jeść)comía, comías, comía, comíamos, comíais, comían
conducir (prowadzić)conducía, conducías, conducía, conducíamos, conducíais, conducían
conocer (znać, poznać)conocía, conocías, conocía, conocíamos, conocíais, conocían
construir (budować, wznosić)construía, construías, construía, construíamos, construíais, construían
contar (liczyć, opowiadać)contaba, contabas, contaba, contábamos, contabais, contaban
contribuir (wnosić wkład)contribuía, contribuías, contribuía, contribuíamos, contribuíais, contribuían
convertir (zmieniać)convertía, convertías, convertía, convertíamos, convertíais, convertían
corregir (poprawiać, korygować)corregía, corregías, corregía, corregíamos, corregíais, corregían
correr (biegać)corría, corrías, corría, corríamos, corríais, corrían
cuidar (troszczyć się, dbać)cuidaba, cuidabas, cuidaba, cuidábamos, cuidabais, cuidaban
dar (dawać)daba, dabas, daba, dábamos, dabais, daban
decir (mówić)decía, decías, decía, decíamos, decíais, decían
deducir (wnioskować)deducía, deducías, deducía, deducíamos, deducíais, deducían
defender (bronić ochraniać)defendía, defendías, defendía, defendíamos, defendíais, defendían
descender (schodzić)descendía, descendías, descendía, descendíamos, descendíais, descendían
despertar (budzić)despertaba, despertabas, despertaba, despertábamos, despertabais, despertaban
destruir (niszczyć)destruía, destruías, destruía, destruíamos, destruíais, destruían
distribuir (dzielić, rozdzielać)distribuía, distribuías, distribuía, distribuíamos, distribuíais, distribuían
doler (boleć, dokuczać)dolía, dolías, dolía, dolíamos, dolíais, dolían
dormir (spać)dormía, dormías, dormía, dormíamos, dormíais, dormían
encender (zapalać, podpalać)encendía, encendías, encendía, encendíamos, encendíais, encendían
entender (rozumieć)entendía, entendías, entendía, entendíamos, entendíais, entendían
envejecer (starzeć się)envejecía, envejecías, envejecía, envejecíamos, envejecíais, envejecían
errar (chybiać, nie trafiać)erraba, errabas, erraba, errábamos, errabais, erraban
escribir (pisać)escribía, escribías, escribía, escribíamos, escribíais, escribían
esparcir (rozrzucać, rozsiewać)esparcía, esparcías, esparcía, esparcíamos, esparcíais, esparcían
estar (być)estaba, estabas, estaba, estábamos, estabais, estaban
extender (rozciągać, rozwijać)extendía, extendías, extendía, extendíamos, extendíais, extendían
fregar (szorować, myć)fregaba, fregabas, fregaba, fregábamos, fregabais, fregaban
freír (piec, smażyć)freía, freías, freía, freíamos, freíais, freían
gemir (jęczeć)gemía, gemías, gemía, gemíamos, gemíais, gemían
gobernar (rządzić, kierować)gobernaba, gobernabas, gobernaba, gobernábamos, gobernabais, gobernaban
guiar (prowadzić, kierować)guiaba, guiabas, guiaba, guiábamos, guiabais, guiaban
gustar (podobać się, lubić)gustaba, gustabas, gustaba, gustábamos, gustabais, gustaban
haber (być, znajdować się)había, habías, había, habíamos, habíais, habían
hacer (robić, czynić)hacía, hacías, hacía, hacíamos, hacíais, hacían
herir (ranić)hería, herías, hería, heríamos, heríais, herían
hervir (wrzeć)hervía, hervías, hervía, hervíamos, hervíais, hervían
huir (uciekać)huía, huías, huía, huíamos, huíais, huían
incluir (włączać, załączać)incluía, incluías, incluía, incluíamos, incluíais, incluían
introducir (wprowadzać)introducía, introducías, introducía, introducíamos, introducíais, introducían
jugar (grać, bawić się)jugaba, jugabas, jugaba, jugábamos, jugabais, jugaban
leer (czytać)leía, leías, leía, leíamos, leíais, leían
lucir (błyszczeć, lśnić) lucía, lucías, lucía, lucíamos, lucíais, lucían
medir (mierzyć)medía, medías, medía, medíamos, medíais, medían
mentir (kłamać)mentía, mentías, mentía, mentíamos, mentíais, mentían
meter (wkładać) metía, metías, metía, metíamos, metíais, metían
mover (poruszać, ruszać)movía, movías, movía, movíamos, movíais, movían
negar (zaprzeczać)negaba, negabas, negaba, negábamos, negabais, negaban
oír (słyszeć, słuchać)oía, oías, oía, oíamos, oíais, oían
oler (wąchać)olía, olías, olía, olíamos, olíais, olían
parecer (wydawać się)parecía, parecías, parecía, parecíamos, parecíais, parecían
pedir (prosić, żądać)pedía, pedías, pedía, pedíamos, pedíais, pedían
pensar (myśleć)pensaba, pensabas, pensaba, pensábamos, pensabais, pensaban
perder (gubić, tracić)perdía, perdías, perdía, perdíamos, perdíais, perdían
poblar (zaludniać, zasiedlać)poblaba, poblabas, poblaba, poblábamos, poblabais, poblaban
poder (móc) podía, podías, podía, podíamos, podíais, podían
poner (kłaść)ponía, ponías, ponía, poníamos, poníais, ponían
preferir (woleć, preferować)prefería, preferías, prefería, preferíamos, preferíais, preferían
probar (próbować, sprawdzać)probaba, probabas, probaba, probábamos, probabais, probaban
producir (wytwarzać, produkować)producía, producías, producía, producíamos, producíais, producían
pudrir (gnić, ropieć)pudría, pudrías, pudría, pudríamos, pudríais, pudrían
querer (pragnąć, chcieć)quería, querías, quería, queríamos, queríais, querían
referir (opowiadać, relacjonować)refería, referías, refería, referíamos, referíais, referían
regar (podlewać, nawadniać)regaba, regabas, regaba, regábamos, regabais, regaban
regir (rządzić, zarządzać)regía, regías, regía, regíamos, regíais, regían
reír (śmiać się)reía, reías, reía, reíamos, reíais, reían
rendir (pokonywać, podbijać)rendía, rendías, rendía, rendíamos, rendíais, rendían
reñir (kłócić się)reñía, reñías, reñía, reñíamos, reñíais, reñían
repetir (powtarzać)repetía, repetías, repetía, repetíamos, repetíais, repetían
reunir (łączyć, jednoczyć)reunía, reunías, reunía, reuníamos, reuníais, reunían
rodar (kręcić się, obracać)rodaba, rodabas, rodaba, rodábamos, rodabais, rodaban
rogar (prosić, błagać)rogaba, rogabas, rogaba, rogábamos, rogabais, rogaban
seguir (iść, kroczyć)seguía, seguías, seguía, seguíamos, seguíais, seguían
sentir (czuć, odczuwać)sentía, sentías, sentía, sentíamos, sentíais, sentían
serrar (piłować)serraba, serrabas, serraba, serrábamos, serrabais, serraban
servir (służyć)servía, servías, servía, servíamos, servíais, servían
soldar (spawać, lutować)soldaba, soldabas, soldaba, soldábamos, soldabais, soldaban
soler (mieć zwyczaj)solía, solías, solía, solíamos, solíais, solían
soñar (śnić)soñaba, soñabas, soñaba, soñábamos, soñabais, soñaban
subir (wsiadać)subía, subías, subía, subíamos, subíais, subían
sugerir (sugerować, proponować)sugería, sugerías, sugería, sugeríamos, sugeríais, sugerían
temblar (drżeć)temblaba, temblabas, temblaba, temblábamos, temblabais, temblaban
tener (mieć)tenía, tenías, tenía, teníamos, teníais, tenían
teñir (farbować)teñía, teñías, teñía, teñíamos, teñíais, teñían
trabajar (pracować)trabajaba, trabajabas, trabajaba, trabajábamos, trabajabais, trabajaban
traducir (tłumaczyć, przekładać)traducía, traducías, traducía, traducíamos, traducíais, traducían
traer (nosić, przyprowadzać)traía, traías, traía, traíamos, traíais, traían
tropezar (potykać się)tropezaba, tropezabas, tropezaba, tropezábamos, tropezabais, tropezaban
valer (być wartym, kosztować)valía, valías, valía, valíamos, valíais, valían
venir (przybywać, przychodzić)venía, venías, venía, veníamos, veníais, venían
vestir (ubierać, odziewać)vestía, vestías, vestía, vestíamos, vestíais, vestían
viajar (podróżować)viajaba, viajabas, viajaba, viajábamos, viajabais, viajaban
vivir (żyć, mieszkać)vivía, vivías, vivía, vivíamos, vivíais, vivían
volar (latać, fruwać)volaba, volabas, volaba, volábamos, volabais, volaban
volcar (przewracać, wywracać)volcaba, volcabas, volcaba, volcábamos, volcabais, volcaban
yacer (leżeć, spoczywać)yacía, yacías, yacía, yacíamos, yacíais, yacían

Zastosowanie czasu pretérito imperfecto:

1) do opisu czynności stosunkowo długo trwających, których rozpoczęcie lub zakończenie nie jest ściśle określone w czasie, na przykład:

Íbamos a Barcelona. – Jechaliśmy do Barcelony.
Los chicos jugaban a la pelota. – Chłopcy grali w piłkę.
Muchos turistas paseaban por la playa. – Wielu turystów spacerowało po plaży.
Mis padres trabajaban mucho. – Moi rodzice dużo pracowali.

2) do opisu miejsc, osób (wyglądu, stanów, emocji) i sytuacji z przeszłości, na przykład:

Era una mujer muy bonita, siempre vestía muy bien, y era un poco tímida pero amigable. – To była piękna kobieta, zawsze bardzo dobrze się ubierała i była trochę nieśmiała, lecz przyjazna.
Era un sábado, alrededor del mediodía, hacía mucho calor y todo estaba en calma. – Była sobota, około południa, było bardzo gorąco i wszędzie panował spokój.
Yo no tenía idea de lo que necesitaba para ser feliz. – Nie widziałam czego potrzebuję, żeby być szczęśliwą.

3) do opisu czynności codziennych, powtarzających się, zwyczajowych lub długotrwałych:

a) z określeniami czasu (esp. mercadores temporales), które wskazują na powtarzalność czynności:
a menudo – często
a veces – czasami
cada día – codziennie
cada lunes / martes etc. – co poniedziałek / wtorek itd.
cada verano / otoño / invierno / primavera – co lato / jesień / zimę / wiosnę
casí siempre – prawie zawsze
con frecuencia – często
de vez en cuando – czasami
todos los días – każdego dnia, codziennie
todas las semanas – w każdym tygodniu, co tydzień
todos los meses – w każdym miesiącu, co miesiąc
generalmente – na ogół, zwykle
habitualmente – zwykle, zazwyczaj
los lunes / los martes etc. – w poniedziałki / wtorki itd.
normalmente – zwykle
nunca – nigdy
siempre – zawsze (powtarzalność czynności)
zawsze ze strukturą soler + bezokolicznik (mieć zwyczaj coś robić)

Przykłady użycia:

Cada día de la guerra se estrellaba un avión lleno de pasajeros inocentes. – Każdego dnia wojny rozbijał się samolot pełen niewinnych pasażerów.
Cada invierno íbamos a esquiar a Suiza y nos alojábamos siempre en el mismo hotel. – Każdej zimy jeździliśmy na narty do Szwajcarii i zawsze zatrzymywaliśmy się w tym samym hotelu.
Mi padre siempre me decía que la televisión idiotizaba. – Mój ojciec zawsze mi mówił, że telewizja ogłupia.
Nos conocíamos desde siempre. – Znaliśmy się od zawsze.
Solían actuar en locales de Tijuana a los que acudían productores de cine. – Zazwyczaj występowali w lokalach w Tijuanie, do których przychodzili producenci filmowi.
Todos los días trabajaba hasta tarde por la noche. – Każdego dnia pracowałem do późna w nocy.

b) gdy chcemy przedstawić sytuację przeszłą jako już nieaktualną, kontrastującą z teraźniejszością:

Ahora conduzco un coche eléctrico, pero antes conducía un coche de combustión. – Teraz jeżdżę samochodem elektrycznym, ale wcześniej jeździłam samochodem spalinowym.
Antes bebía demasiado vino, pero ahora sólo toma una copa de vino al día. – Kiedyś pił za dużo wina, ale teraz pije tylko kieliszek wina dziennie.
Antes leía más, pero ahora no tengo tiempo. – Kiedyś czytałem więcej, ale teraz nie mam czasu.
Antes tenía la sensación de que estaba sola. – Wcześniej miała wrażenie, że była sama.

c) po określeniach typu:
Cuando era (niño) / De niño … – Kiedy byłem (dzieckiem) / Jako dziecko …
Cuando era pequeño / pequeña … – Kiedy byłem mały / mała …
Cuando tenía X años … – Kiedy miałem / miałam X lat …
De infancia … – W dzieciństwie

¿Cómo eras tú cuando eras pequeño? – Jaki byłeś, gdy byłeś mały?
Cuando era niña, iba todos los días a la playa en el verano. – Kiedy byłam dzieckiem, codziennie latem chodziłam na plażę.
Cuando era niña pequeña, no sabía nadar. – Gdy byłam małą dziewczyną, nie potrafiłam pływać.
De niña era muy inteligente. – Jako dziecko byłam bardzo inteligentna.
De niño jugaba todos los días con mis amigos. – Jako dziecko codziennie bawiłem się z moimi kolegami.
De infancia me encantaba comer algodón de azúcar. – W dzieciństwie uwielbiałem jeść watę cukrową.

4. do opisu dwóch czynności jednoczesnych (imperfecto + imperfecto). Charakterystyczne spójniki: „cuando” (kiedy) i „mientras” (kiedy; podczas gdy). Przykłady:

Cuando estudiaba, había mucho ruido. – Gdy studiowałem, był duży hałas.
Mientras yo preparaba la cena, mi padre veía la tele. – Kiedy przygotowywałem kolację, mój ojciec oglądał telewizję.
¿Qué sentías mientras pasaba todo eso? – Co czułeś, gdy działo się to wszystko?
Yo planchaba las camisas y las pantalones mientras el bebé dormía en su cuarto. – Prasowałem koszule i spodnie, podczas gdy dziecko spało w swoim pokoju.

5. do opisu czynności lub stanów, które trwały jakiś czas i stanowiły tło dla innych zdarzeń występujących nagle, jednorazowo. Za pomocą czasu imperfecto de indicativo opisujemy czynność ciągłą, natomiast za pomocą czasów pretérito indefinido lub pretérito perfecto zdarzenia występujące nagle, jednorazowo. Przykłady:

Cuando iba por la calle, encontré a mi vecino. – Kiedy szedłem ulicą, spotkałem mojego sąsiada.
Cuando salimos, llovía a cántaros. – Lało jak z cebra, gdy wyruszaliśmy.
El pasado sábado mientras caminaba por la playa, mi superior me llamó por teléfono. – W minioną sobotę, gdy spacerowałem po plaży, zadzwonił do mnie mój przełożony.
Karim tenía 10 años cuando estalló la guerra en su país, Siria. – Karim miał 10 lat, gdy wybuchła wojna w jego kraju, w Syrii.
Leía un libro cuando el teléfono sonó. – Czytałem książkę, kiedy zadzwonił telefon.
Tenía dieciocho años cuando nació mi hermano. – Miałam osiemnaście cztery lata, kiedy urodził się mój brat.

6. Do wyrażenia przyczyny jakiegoś wydarzenia, w zdaniach ze spójnikami typu: „como” (ponieważ, jako że), „porque” (ponieważ, gdyż, bo), „por eso” (dlatego), „por lo tanto” (dlatego). Przykłady:

Llamaron a la Policía porque tenían miedo de los ladrones. – Zadzwonili na Policję, ponieważ bali się złodziei.
Me siento triste porque no se cumplieron las expectativas que teníamos. – Jest mi smutno, ponieważ nie spełniły się oczekiwania, które mieliśmy.
No fue al examen porque estaba enfermo. – Nie poszedłem na egzamin, bo byłem chory.
No hemos tomado decisiones en Valencia porque no teníamos ni idea. – Nie podejmowaliśmy decyzji w Walencji, ponieważ nie mieliśmy o tym pojęcia.
No te llamé porque trabajaba hasta tarde. – Nie zadzwoniłem do ciebie, ponieważ do późna pracowałem.
Renuncié porque no teníamos el apoyo de las autoridades locales. – Zrezygnowałem, ponieważ nie mieliśmy wsparcia ze strony władz lokalnych.
Tenía problemas de salud y por eso decidí retirarme. – Miałem problemy zdrowotne, dlatego postanowiłem wycofać się.

7. Z czasownikami wyrażającymi czynność myślenia, takimi jak „pensar” (myśleć), „creer” (sądzić, uważać), „saber” (wiedzieć) i „imaginar” (wyobrażać sobie, przypuszczać), gdy wyrażamy nasze zaskoczenie danym faktem lub sytuacją. Przykłady:

Pensaba que era el fin del mundo. – Myślałem, że to koniec świata.
No me imaginaba que había tanta gente buena en el mundo. – Nie wyobrażałem sobie, że na świecie jest tylu dobrych ludzi.
No sabía que Carlos estaba enfermo. – Nie wiedziałem, że Carlos był chory.

8. W zwrotach grzecznościowych (tzw. imperfecto de cortesía), na przykład:

Disculpe, estaba buscando … – Przepraszam, szukałem …
Dígame qué buscaba … – Powiedz mi, czego szukałeś …
Por favor, quería un billete para el tren a Barcelona de las 15:00 horas. – Chciałem kupić bilet na pociąg do Barcelony na godz. 15:00.
¿Tienes un momento para hablar? Tenía que pedirte una cosa. – Masz chwileczkę, żeby porozmawiać? Miałem cię o coś poprosić.
Quería pedirte un favor. – Chciałem ciebie prosić o przysługę.
Quería preguntarte una cosa. – Chciałam cię o coś zapytać.
¿Qué quería? / ¿Qué deseaba? – Czego sobie pan / pani życzy?
Venía porque quería hablar contigo. – Przyszedłem, ponieważ chciałem z tobą porozmawiać.

9. Kiedy zaszła nieoczekiwana zmiana w pierwotnych planach. W tym przypadku można zastąpić imperfecto strukturą ir + a + bezokolicznik, na przykład:

La reunión era (= iba a ser) mañana, pero se ha cancelado. – Spotkanie miało być jutro, ale zostało odwołane.
Salía (= iba a salir) de viaje a España, pero cerraron todos los aeropuertos. – Miałem jechać do Hiszpanii, ale zamknięto wszystkie lotniska.

10. W mowie zależnej, na przykład:

Carlos dijo „tengo hambre”. – Carlos powiedział „jestem głodny”.
Calos dijo que tenía hambre. – Carlos powiedział, że jest głodny.

Cuando tenía dieciocho años, vino nuestro vecino y dijo que quería pedirme matrimonio. – Kiedy miałam osiemnaście lat, przyszedł nasz sąsiad i powiedział, że chce, żebym za niego wyszła za mąż.

Me dijo „estoy muy contento en mi nuevo trabajo”. – Powiedział mi „jestem bardzo zadowolony z mojej nowej pracy”.
Me dijo que estaba muy contento en su nuevo trabajo. – Powiedział mi, że jest bardzo zadowolony ze swojej nowej pracy.

Tengo que estudiar. – Muszę się uczyć.
Rodrigo dijo que tenía que estudiar. – Rodrigo powiedział, że musi się uczyć.

Muchas gracias y hasta la próxima.