Czas przeszły pretérito indefinido de indicativo – czasowniki nieregularne (Pretérito indefinido de indicativo – verbos irregulares)

¡Hola a todos!

W języku hiszpańskim istnieją następujące czasy trybu oznajmującego pozwalające na mówienie o przeszłości:
– czas przeszły dokonany pretérito perfecto
– czas przeszły dokonany pretérito indefinido (czasowniki regularne i nieregularne)
– czas przeszły niedokonany pretérito imperfecto
– czas zaprzeszły pretérito pluscuamperfecto
– czas przeszły uprzedni pretérito anterior (używany głównie w języku literackim)

I. Odmiana czasowników nieregularnych w czasie pretérito indefinido

Czas pretérito indefinido jest czasem przeszłym dokonanym prostym. Służy do wyrażania czynności lub wydarzeń, które miały miejsce w przeszłości, są zakończone i nie mają związku z czynnościami lub wydarzeniami zachodzącymi w teraźniejszości.

a) W czasie przeszłym pretérito indefinido dość liczba grupa czasowników hiszpańskich odmienia się w sposób nieregularny. Oznacza to, że czasowniki te zmieniają swój temat, ale mają wspólną grupę końcówek: -e, -iste, -o, -imos, -isteis, -ieron/-eron. Ponadto – w odróżnieniu od czasowników regularnych – nie mają akcentu graficznego (tyldy) na ostatniej sylabie w formach pierwszej i trzeciej osoby liczby pojedynczej. Oto odmiana najczęściej używanych spośród nich:

b) czasowniki, które w swoim rdzeniu mają powyższe czasowniki zachowują w odmianie te same nieregularności, na przykład:

c) czasowniki, które w czasie teraźniejszym presente de indicativo mają oboczność ortograficzną e → i, w czasie pretérito indefinido zachowują oboczność e → i, ale tylko w temacie III osoby liczby pojedynczej i mnogiej. Zauważmy, że na ostatniej sylabie w formach pierwszej i trzeciej osoby liczby pojedynczej stawiamy tyldę. Oto przykłady takich czasowników:

d) czasowniki „dormir” (spać) i „murir” (umierać) mają w III osobie liczby pojedynczej i mnogiej oboczność o → u:

e) czasowniki z końcówką -ducir przyjmują końcówki -je, -jiste, -jo, -jimos, -jisteis, -jeron. Wzór odmiany takich czasowników:

f) czasowniki „ser” (być) i „ir” (iść, jechać) odmieniają się tak samo:

II. Zastosowanie czasu pretérito indefinido de indicativo (czasowniki nieregularne)

a) gdy mówimy o jednorazowych, zakończonych czynnościach lub wydarzeniach, które miały miejsce w przeszłości. Zazwyczaj są to czynności punktowe, które nastąpiły w konkretnym momencie. Nie zawsze znamy dokładny moment zdarzenia, ale zawsze jest to czynność zakończona, która nie ma żadnego związku z teraźniejszością. Przykłady:

Ayer fui a la playa con mi marido y nadamos en el mar. – Wczoraj poszłam na plażę z moim mężem i kąpaliśmy się w morzu.
El accidente tuvo lugar poco antes de las 18.00 horas. – Wypadek miał miejsce tuż przed godziną 18:00.
Estuve en la isla griega de Santorini hace cinco años. – Pięć lat temu byłem na wyspie greckiej Santorini.

Zazwyczaj czasu pretérito indefinido używa się z różnymi określeniami czasu (esp. mercadores temporales), które determinują jego użycie. Do grupy tej należą następujące określenia:

b) w różnych opisach i biografiach, na przykład:

El 7 de diciembre de 1941 se produjo el ataque sorpresa de la Armada Imperial de Japón al puerto militar estadounidense de Pearl Harbor. – 7 grudnia 1941 r. nastąpił niespodziewany atak sił Cesarskiej Japonii na amerykański port wojskowy w Pearl Harbor.

El navegante portugués Vasco de Gama fue el primer europeo en llegar a la India por la ruta que rodea África. Murió en Cochin el 24 de diciembre de 1524, a los 60 años de edad, posiblemente a causa de la malaria. – Portugalski żeglarz Vasco de Gama był pierwszym Europejczykiem, który dotarł do Indii, opływając Afrykę. Zmarł w Koczinie 24 grudnia 1524 r. w wieku 60 lat, prawdopodobnie z powodu malarii.

Juan Pablo II fue el papa 264 de la Iglesia católica y soberano de la Ciudad del Vaticano desde el 16 de octubre de 1978 hasta su muerte en 2005. – Jan Paweł II był 264. papieżem Kościoła katolickiego i suwerenem Miasta Watykan od 16 października 1978 r. aż do swojej śmierci w 2005 r.

c) gdy mówimy o czynnościach trwających w przeszłości lub powtarzających się w zamkniętym przedziale czasowym, przy czym nie kładziemy nacisku na czas trwania czynności, a powtarzalność nie ma charakteru rutynowego. Do czynności powtarzalnych, rutynowych, codziennych w przeszłości służy czas przeszły pretérito imperfecto. Ponadto często używamy takich wyrażeń jak „varias veces” (wiele razy), „tres veces” (trzy razy) itp., na przykład:

Estuve fuera de casa durante seis meses. – Przez sześć miesięcy byłam poza domem.
Muchos estudiantes vinieron a estudiar español en España hace dos años. – Dwa lata temu przyjechało dużo studentów, by uczyć się hiszpańskiego w Hiszpanii.
¿Quién tradujo la Biblia al polonés por primera vez? – Kto po raz pierwszy przetłumaczył Biblię na język polski?

d) gdy opisujemy czynności lub wydarzenia, które następowały jedno po drugim (ciąg czynności lub wydarzeń), na przykład:

Ayer me levanté a las seis de la mañana, me vestí, me desayuné y me fui a trabajar. – Wczoraj obudziłem się o szóstej rano, ubrałem się, zjadłem śniadanie i pojechałem do pracy.
Compramos los billetes de tren por Internet y fuimos de Nápoles a Palermo. – Kupiliśmy przez Internet bilety na pociąg i pojechaliśmy z Neapolu do Palermo.
Mi amiga se casó, tuvo dos niños, renunció a su trabajo y se fue a Lima. – Moja przyjaciółka wyszła za mąż, miała dwoje dzieci, zrezygnowała z pracy i wyjechała do Limy.

Dodatkowe zdania do analizy w wersji hiszpańsko-polskiej:  

Muchas gracias y hasta la próxima.