Participio pasado w j. hiszpańskim (Participio pasado en español)

¡Hola a todos!

Participio pasado jest bezosobową formą czasownika, której odpowiednikiem w języku polskim jest imiesłów przymiotnikowy bierny dokonany (np. zrobiony, powiedziany, przygotowany) lub niedokonany (robiony, mówiony, przygotowywany). W języku polskim imiesłowy przymiotnikowe bierne mają końcówki: -ny, -na, -ne, -ty, -ta, -te, -ony, -ona, -one (np. poznany, pomalowane, wdrożona).

W języku hiszpańskim forma participio pasado służy do tworzenia czasów złożonych bądź występuje w zdaniu samodzielnie, pełniąc w nim funkcję przymiotnika. Z uwagi na to, że w języku polskim imiesłów przymiotnikowy bierny tworzymy tylko od czasowników przechodnich, stąd nie zawsze istnieje w języku polskim odpowiednik hiszpańskiej formy participio pasado.

I. Zasady tworzenia formy participio pasado

a) W przypadku czasowników zakończonych na -ar (również nieregularnych) odcinamy końcówkę -ar i do tematu czasowników dodajemy końcówkę -ado, na przykład:

amar (kochać) – amado (ukochany)
atacar (atakować) – atacado (zaatakowany)
cantar (śpiewać) – cantado (zaśpiewany)
cerrar (zamykać) – cerrado (zamknięty)
comprar (kupować) – comprado (kupiony)
contar (liczyć, opowiadać) – contado (policzony, opowiedziany)
dar (dawać) – dado (dany)
empezar (zaczynać) – empezado (zaczęty)
estar (być) – estado
hablar (mówić, rozmawiać) – hablado (mówiony)
helar (mrozić) – helado (zamrożony)
inventar (wynaleźć) – inventado (wynaleziony)
limpiar (sprzątać, czyścić) – limpiado (sprzątnięty)
mencionar (wspominać) – mencionado (wspomniany)
olvidar (zapominać) – olvidado (zapomniany)
pensar (myśleć) – pensado
preparar (przygotowywać) – preparado (przygotowany)
revisar (przeglądać, kontrolować) – revisado (przeglądnięty, skontrolowany)
terminar (kończyć) – terminado (skończony, zakończony)
tomar (brać, spożywać) – tomado (wzięty, spożyty)
trabajar (pracować) – trabajado
visitar (odwiedzać, zwiedzać) – visitado (odwiedzony, zwiedzony)

b) W przypadku czasowników zakończonych na -er-ir (również nieregularnych) odcinamy końcówki i do tematu czasowników dodajemy końcówkę -ido, na przykład:

adquirir (nabywać) – adquirido (nabyty)
aprender (uczyć się) – aprendido
beber (pić) – bebido (wypity)
cocer (gotować) – cocido (ugotowany)
comer (jeść) – comido (zjedzony)
conocer (znać) – conocido (znany)
construir (budować) – construido (zbudowany)
corromper (przekupywać) – corrompido (przekupiony)
defender (bronić) – defendido (obroniony)
destruir (niszczyć) – destruido (zniszczony)
discernir (rozróżniać, rozpoznawać) – discernido (rozróżniony, rozpoznany)
encender (zapalać, rozpalać) – encendido (zapalony, rozpalony)
entender (rozumieć) – entendido (zrozumiały)
haber (być, znajdować się) – habido
herir (ranić) – herido (ranny)
introducir (wkładać, wprowadzać) – introducido (włożony, wprowadzony)
medir (mierzyć) – medido (zmierzony)
parecer (wydawać się) – parecido
pedir (prosić, żądać) – pedido (proszony, żądany)
perder (zgubić) – perdido (zgubiony)
producir (produkować, wytwarzać) – producido (wyprodukowany, wytworzony)
querer (pragnąć) – querido (upragniony, ukochany)
repetir (powtarzać) – repetido (powtórzony)
retribuir (wynagradzać) – retribuido (wynagrodzony)
ser (być) – sido
tener (mieć) – tenido (posiadany)
traducir (tłumaczyć) – traducido (przetłumaczony)
valer (być wartym, kosztować) – valido
vivir (żyć) – vivido

c) Jeżeli temat czasownika kończy się na samogłoskę, nad końcówką -ido pojawia się akcent graficzny, na przykład:

leer (czytać) – leído (przeczytany)
poseer (mieć, posiadać) – poseído (posiadany)
traer (przynosić) – traído (przyniesiony)

d) Niektóre czasowniki w języku hiszpańskim mają nieregularną formę participio pasado. Należą do nich następujące czasowniki:

abrir (otwierać) – abierto (otwarty)
cubrir (przykrywać) – cubierto (przykryty)
decir (mówić) – dicho (powiedziany)
escribir (pisać) – escrito (napisany)
hacer (robić) – hecho (zrobiony)
ir (iść) – ido
morir (umierać) – muerto (zmarły)
poner (kłaść, umieszczać) – puesto (położony, umieszczony)
pudrir (gnić) – podrido (zgniły)
resolver (rozwiązywać) – resuelto (rozwiązany)
romper (łamać, zepsuć, rozbić) – roto (złamany, zepsuty, zniszczony)
satisfacer (zaspokajać, zadowalać) – satisfecho (zaspokojony, zadowolony)
ver (widzieć) – visto (widziany)
volver (wracać, zawracać) – vuelto (zawrócony)

e) Czasowniki pochodne, czyli utworzone na bazie innych czasowników, tworzą participio pasado na tej samej zasadzie, na przykład:

componer (tworzyć, komponować) – compuesto (utworzony, skomponowany)
contradecir (zaprzeczać) – contradicho (zaprzeczony)
deponer (deponować) – depuesto (zdeponowany)
describir (opisywać) – descrito (opisany)
descubrir (odkrywać) – descubierto (odkryty)
deshacer (niszczyć, rozpuszczać) – deshecho (zniszczony, rozpuszczony)
devolver (oddawać, zwracać) – devuelto (oddany, zwrócony)
disolver (rozpuszczać) – disuelto (rozpuszczony)
encubrir (ukrywać) – encubierto (ukryty)
envolver (opakowywać, owijać) – envuelto (zapakowany, owinięty)
exponer (eksponować) – expuesto (eksponowany)
imponer (narzucać) – impuesto (narzucony)
mantener (utrzymywać) – mantenido (utrzymany)
predecir (przepowiadać) – predicho (przepowiedziany)
prescribir (przepisywać, zalecać) – prescrito (przepisany, zalecany)
prever (przewidywać) – previsto (przewidziany)
proponer (proponować) – propuesto (zaproponowany)
salir (wychodzić) – salido
seguir (naśladować, śledzić) – seguido (śledzony, naśladowany)

f) Istnieją trzy czasowniki, które mają podwójne formy participio pasado, przy czym najczęściej używa się form nieregularnych. Funkcje przymiotnikowe pełnią wyłącznie formy nieregularne:

freír (smażyć) – freído / frito [np. patatas fritas –  smażone ziemniaki, frytki]
imprimir (drukować) – imprimido / impreso [np. documentos impresos – wydrukowane dokumenty]
proveer (zaopatrywać, dostarczać) – proveído / provisto [np. supermercados bien provistos – dobrze zaopatrzone supermarkety]

Przykłady zdań:
Hemos imprimido más de 400 ejemplares de esa revista. / Hemos impreso más de 400 ejemplares de esa revista. – Wydrukowaliśmy ponad 400 egzemplarzy tej gazety.
Nos hemos proveído de todo lo necesario. / Nos hemos provisto de todo lo necesario. – Dostarczyliśmy wszystko, co niezbędne.
He freído un pescado. / He frito un pescado. – Usmażyłem rybę.

g) W języku hiszpańskim istnieją również inne czasowniki mające dwie formy participio pasado, regularną i nieregularną, przy czym do budowy czasów złożonych i konstrukcji czasownikowych stosuje się formy regularne, natomiast form nieregularnych używa się w funkcji przymiotników. Formy nieregularne mogą mieć również znaczenie przenośne. Oto zestawienie tych czasowników i form participio:

Bezokolicznik Forma participio pasado regularna Forma participio pasado nieregularna Znaczenie czasownika
atender atendido atento (uważny, uprzejmy) uważać, słuchać
bendecir bendecido bendito (błogosławiony) błogosławić
concluir concluido concluso (dokończony) kończyć
convencer convencido convicto (winny) przekonywać
convertir convertido converso (nawrócony) przemieniać
corregir corregido correcto (prawidłowy) poprawiać
despertar despertado despierto (obudzony, bystry) budzić
elegir elegido electo (wybrany) wybierać
excluir excluido excluso (wyłączony) wykluczać
extender extendido extenso (szeroki, rozległy) rozciągać, rozwijać
incluir incluido incluso (nawet, włącznie) zawierać, włączać
maldecir maldecido maldito (przeklęty) przeklinać
nacer nacido nato (urodzony) urodzić się
presumir presumido presunto (domniemany) przypuszczać
soltar soltado suelto (rozwiązany, rozpuszczony) rozwiązywać, puszczać
torcer torcido tuerto (zezowaty, jednooki) skręcać, zginać

Przykłady zdań:
En 2019 Alberto Fernández fue elegido Presidente de la República Argentina. – W 2019 r. Alberto Fernández został wybrany Prezydentem Republiki Argentyny.
El presidente electo Alberto Fernández. – Prezydent elekt Alberto Fernández.

Monika, ¿has atendido a los huéspedes? – Moniko, czekałaś na gości?
Monika es muy atenta con todos los huéspedes. – Monika jest bardzo uprzejma wobec wszystkich gości.

Una bruja me ha maldecido. – Czarownica przeklęła mnie.
Me pregunto si mi familia está maldita. – Zastanawiam się czy moja rodzina jest przeklęta.

Un autobús de dos pisos fue convertido en un lujoso espacio habitable. – Dwupiętrowy autobus został zmieniony na luksusową przestrzeń mieszkalną.
La capilla del judío converso. – Kaplica nawróconego Żyda.

Gracias por estar aquí y hasta la próxima.