¡Hola a todos!
Participio pasado jest bezosobową formą czasownika, której odpowiednikiem w języku polskim jest imiesłów przymiotnikowy bierny dokonany (np. zrobiony, powiedziany, przygotowany) lub niedokonany (robiony, mówiony, przygotowywany). W języku polskim imiesłowy przymiotnikowe bierne mają końcówki: -ny, -na, -ne, -ty, -ta, -te, -ony, -ona, -one (np. poznany, pomalowane, wdrożona).
W języku hiszpańskim forma participio pasado służy do tworzenia czasów złożonych bądź występuje w zdaniu samodzielnie, pełniąc w nim funkcję przymiotnika. Z uwagi na to, że w języku polskim imiesłów przymiotnikowy bierny tworzymy tylko od czasowników przechodnich, stąd nie zawsze istnieje w języku polskim odpowiednik hiszpańskiej formy participio pasado.
I. Zasady tworzenia formy participio pasado
a) W przypadku czasowników zakończonych na -ar (również nieregularnych) odcinamy końcówkę -ar i do tematu czasowników dodajemy końcówkę -ado, na przykład:
amar (kochać) – amado (ukochany)
atacar (atakować) – atacado (zaatakowany)
cantar (śpiewać) – cantado (zaśpiewany)
cerrar (zamykać) – cerrado (zamknięty)
comprar (kupować) – comprado (kupiony)
contar (liczyć, opowiadać) – contado (policzony, opowiedziany)
dar (dawać) – dado (dany)
empezar (zaczynać) – empezado (zaczęty)
estar (być) – estado
hablar (mówić, rozmawiać) – hablado (mówiony)
helar (mrozić) – helado (zamrożony)
inventar (wynaleźć) – inventado (wynaleziony)
limpiar (sprzątać, czyścić) – limpiado (sprzątnięty)
mencionar (wspominać) – mencionado (wspomniany)
olvidar (zapominać) – olvidado (zapomniany)
pensar (myśleć) – pensado
preparar (przygotowywać) – preparado (przygotowany)
revisar (przeglądać, kontrolować) – revisado (przeglądnięty, skontrolowany)
terminar (kończyć) – terminado (skończony, zakończony)
tomar (brać, spożywać) – tomado (wzięty, spożyty)
trabajar (pracować) – trabajado
visitar (odwiedzać, zwiedzać) – visitado (odwiedzony, zwiedzony)
b) W przypadku czasowników zakończonych na -er i -ir (również nieregularnych) odcinamy końcówki i do tematu czasowników dodajemy końcówkę -ido, na przykład:
adquirir (nabywać) – adquirido (nabyty)
aprender (uczyć się) – aprendido
beber (pić) – bebido (wypity)
cocer (gotować) – cocido (ugotowany)
comer (jeść) – comido (zjedzony)
conocer (znać) – conocido (znany)
construir (budować) – construido (zbudowany)
corromper (przekupywać) – corrompido (przekupiony)
defender (bronić) – defendido (obroniony)
destruir (niszczyć) – destruido (zniszczony)
discernir (rozróżniać, rozpoznawać) – discernido (rozróżniony, rozpoznany)
encender (zapalać, rozpalać) – encendido (zapalony, rozpalony)
entender (rozumieć) – entendido (zrozumiały)
haber (być, znajdować się) – habido
herir (ranić) – herido (ranny)
introducir (wkładać, wprowadzać) – introducido (włożony, wprowadzony)
medir (mierzyć) – medido (zmierzony)
parecer (wydawać się) – parecido
pedir (prosić, żądać) – pedido (proszony, żądany)
perder (zgubić) – perdido (zgubiony)
producir (produkować, wytwarzać) – producido (wyprodukowany, wytworzony)
querer (pragnąć) – querido (upragniony, ukochany)
repetir (powtarzać) – repetido (powtórzony)
retribuir (wynagradzać) – retribuido (wynagrodzony)
ser (być) – sido
tener (mieć) – tenido (posiadany)
traducir (tłumaczyć) – traducido (przetłumaczony)
valer (być wartym, kosztować) – valido
vivir (żyć) – vivido
c) Jeżeli temat czasownika kończy się na samogłoskę, nad końcówką -ido pojawia się akcent graficzny, na przykład:
leer (czytać) – leído (przeczytany)
poseer (mieć, posiadać) – poseído (posiadany)
traer (przynosić) – traído (przyniesiony)
d) Niektóre czasowniki w języku hiszpańskim mają nieregularną formę participio pasado. Należą do nich następujące czasowniki:
abrir (otwierać) – abierto (otwarty)
cubrir (przykrywać) – cubierto (przykryty)
decir (mówić) – dicho (powiedziany)
escribir (pisać) – escrito (napisany)
hacer (robić) – hecho (zrobiony)
ir (iść) – ido
morir (umierać) – muerto (zmarły)
poner (kłaść, umieszczać) – puesto (położony, umieszczony)
pudrir (gnić) – podrido (zgniły)
resolver (rozwiązywać) – resuelto (rozwiązany)
romper (łamać, zepsuć, rozbić) – roto (złamany, zepsuty, zniszczony)
satisfacer (zaspokajać, zadowalać) – satisfecho (zaspokojony, zadowolony)
ver (widzieć) – visto (widziany)
volver (wracać, zawracać) – vuelto (zawrócony)
e) Czasowniki pochodne, czyli utworzone na bazie innych czasowników, tworzą participio pasado na tej samej zasadzie, na przykład:
componer (tworzyć, komponować) – compuesto (utworzony, skomponowany)
contradecir (zaprzeczać) – contradicho (zaprzeczony)
deponer (deponować) – depuesto (zdeponowany)
describir (opisywać) – descrito (opisany)
descubrir (odkrywać) – descubierto (odkryty)
deshacer (niszczyć, rozpuszczać) – deshecho (zniszczony, rozpuszczony)
devolver (oddawać, zwracać) – devuelto (oddany, zwrócony)
disolver (rozpuszczać) – disuelto (rozpuszczony)
encubrir (ukrywać) – encubierto (ukryty)
envolver (opakowywać, owijać) – envuelto (zapakowany, owinięty)
exponer (eksponować) – expuesto (eksponowany)
imponer (narzucać) – impuesto (narzucony)
mantener (utrzymywać) – mantenido (utrzymany)
predecir (przepowiadać) – predicho (przepowiedziany)
prescribir (przepisywać, zalecać) – prescrito (przepisany, zalecany)
prever (przewidywać) – previsto (przewidziany)
proponer (proponować) – propuesto (zaproponowany)
salir (wychodzić) – salido
seguir (naśladować, śledzić) – seguido (śledzony, naśladowany)
f) Istnieją trzy czasowniki, które mają podwójne formy participio pasado, przy czym najczęściej używa się form nieregularnych. Funkcje przymiotnikowe pełnią wyłącznie formy nieregularne:
freír (smażyć) – freído / frito [np. patatas fritas – smażone ziemniaki, frytki]
imprimir (drukować) – imprimido / impreso [np. documentos impresos – wydrukowane dokumenty]
proveer (zaopatrywać, dostarczać) – proveído / provisto [np. supermercados bien provistos – dobrze zaopatrzone supermarkety]
Przykłady zdań:
Hemos imprimido más de 400 ejemplares de esa revista. / Hemos impreso más de 400 ejemplares de esa revista. – Wydrukowaliśmy ponad 400 egzemplarzy tej gazety.
Nos hemos proveído de todo lo necesario. / Nos hemos provisto de todo lo necesario. – Dostarczyliśmy wszystko, co niezbędne.
He freído un pescado. / He frito un pescado. – Usmażyłem rybę.
g) W języku hiszpańskim istnieją również inne czasowniki mające dwie formy participio pasado, regularną i nieregularną, przy czym do budowy czasów złożonych i konstrukcji czasownikowych stosuje się formy regularne, natomiast form nieregularnych używa się w funkcji przymiotników. Formy nieregularne mogą mieć również znaczenie przenośne. Oto zestawienie tych czasowników i form participio:
Bezokolicznik | Forma participio pasado regularna | Forma participio pasado nieregularna | Znaczenie czasownika |
atender | atendido | atento (uważny, uprzejmy) | uważać, słuchać |
bendecir | bendecido | bendito (błogosławiony) | błogosławić |
concluir | concluido | concluso (dokończony) | kończyć |
convencer | convencido | convicto (winny) | przekonywać |
convertir | convertido | converso (nawrócony) | przemieniać |
corregir | corregido | correcto (prawidłowy) | poprawiać |
despertar | despertado | despierto (obudzony, bystry) | budzić |
elegir | elegido | electo (wybrany) | wybierać |
excluir | excluido | excluso (wyłączony) | wykluczać |
extender | extendido | extenso (szeroki, rozległy) | rozciągać, rozwijać |
incluir | incluido | incluso (nawet, włącznie) | zawierać, włączać |
maldecir | maldecido | maldito (przeklęty) | przeklinać |
nacer | nacido | nato (urodzony) | urodzić się |
presumir | presumido | presunto (domniemany) | przypuszczać |
soltar | soltado | suelto (rozwiązany, rozpuszczony) | rozwiązywać, puszczać |
torcer | torcido | tuerto (zezowaty, jednooki) | skręcać, zginać |
Przykłady zdań:
En 2019 Alberto Fernández fue elegido Presidente de la República Argentina. – W 2019 r. Alberto Fernández został wybrany Prezydentem Republiki Argentyny.
El presidente electo Alberto Fernández. – Prezydent elekt Alberto Fernández.
Monika, ¿has atendido a los huéspedes? – Moniko, czekałaś na gości?
Monika es muy atenta con todos los huéspedes. – Monika jest bardzo uprzejma wobec wszystkich gości.
Una bruja me ha maldecido. – Czarownica przeklęła mnie.
Me pregunto si mi familia está maldita. – Zastanawiam się czy moja rodzina jest przeklęta.
Un autobús de dos pisos fue convertido en un lujoso espacio habitable. – Dwupiętrowy autobus został zmieniony na luksusową przestrzeń mieszkalną.
La capilla del judío converso. – Kaplica nawróconego Żyda.
Gracias por estar aquí y hasta la próxima.