Gramatyka, Język niemiecki

Odmiana czasowników nieregularnych w czasie teraźniejszym w j. niemieckim (unregelmäßige Verben im Präsens)

Dzień dobry! / Guten Tag!

W języku niemieckim mamy kilka grup czasowników nieregularnych.

Po pierwsze występują czasowniki, które odmieniają się w czasie teraźniejszym tak samo jak czasowniki regularne. Do grupy tej należą m.in. takie czasowniki jak „fliegen” (latać, lecieć), „trinken” (pić) czy „singen” (śpiewać). Ich nieregularność przejawia się dopiero na poziomie czasu przeszłego Präteritum i imiesłowu czasu przeszłego Partizip Perfekt. Oto odmiana tych czasowników w czasie teraźniejszym:

fliegen (latać, lecieć); ich fliege, du fliegst, er/sie/es fliegt, wir fliegen, ihr fliegt, sie/Sie fliegen

trinken (pić); ich trinke, du trinkst, er/sie/es trinkt, wir trinken, ihr trinkt, sie/Sie trinken

singen (śpiewać); ich singe, du singst, er/sie/es singt, wir singen, ihr singt, sie/Sie singen

Po drugie istnieją czasowniki nieregularne, które mają nieregularne formy zarówno w czasie teraźniejszym, jak i w czasie przeszłym Präteritum oraz nieregularną formę imiesłowu czasu przeszłego (Partizip Perfekt). Cechą charakterystyczną tej grupy czasowników jest zmiana w czasie teraźniejszym samogłoski rdzennej dla 2. i 3. osoby liczby pojedynczej. Zjawisko to nazywa się po niemiecku „Vokalwechsel”. W liczbie mnogiej nie zachodzą natomiast żadne zmiany.

Analiza odmiany czasowników nieregularnych pozwala na ustalenie następujących zmian samogłosek tematycznych w czasie teraźniejszym:

a → ä, np. waschen (prać, myć); ich wasche, du wäschst, er/sie/es wäscht, wir waschen, ihr wascht, sie/Sie waschen

au → äu, np. laufen (biec);  ich laufe, du läufst, er/sie/es läuft, wir laufen, ihr lauft, sie/Sie laufen

e → i, np. sprechen (mówić); ich spreche, du sprichst, er/sie/es spricht, wir sprechen, ihr sprecht, sie/Sie sprechen

e → ie, np. befehlen (rozkazywać); ich befehle, du befiehlst, er/sie/es befiehlt, wir befehlen, ihr befehlt, sie/Sie befehlen

o → ö, np. stoßen (pchać, uderzyć); ich stoße, du stößt, er/sie/es stößt, wir stoßen, ihr stoßt, sie/Sie stoßen

ö → a, np. mögen (lubić); ich mag, du magst, er/sie/es mag, wir mögen, ihr mögt, sie/Sie mögen

ö → i, np. erlöschen (wygasać, gasnąć); ich erlösche, du erlischst, er/sie/es erlischt, wir erlöschen, ihr erlöscht, sie/Sie erlöschen

Ponadto niekiedy oprócz zmiany samogłoski tematycznej dochodzi w 2. i/lub 3. osobie liczby pojedynczej do zmiany spółgłoski tematycznej. W celu zobrazowania tego zjawiska spójrzmy  na odmianę czasowników nehmen (brać), treten (nadepnąć, kopać) i werden (stawać się, zostać).

nehmen (brać); ich nehme, du nimmst, er/sie/es nimmt, wir nehmen, ihr nehmt, sie/Sie nehmen

W przypadku czasownika nehmen występująca w temacie spółgłoska „h” zmienia się w 2. i 3. osobie liczby pojedynczej na spółgłoskę „m”.

treten (nadepnąć, kopać); ich trete, du trittst, er/sie/es tritt, wir treten, ihr tretet, sie/Sie treten

W przypadku czasownika treten spółgłoska „t” zostaje podwojona w 2. i 3. osobie liczby pojedynczej.    

werden (stawać się, zostać); ich werde, du wirst, er/sie/es wird, wir werden, ihr werdet, sie/Sie werden

W przypadku czasownika werden występująca w temacie spółgłoska „d” zostaje zamieniona w 2. osobie liczby pojedynczej na spółgłoskę „t”.

W celu utrwalenia powyższych zasad podaję liczne przykłady zdań w wersji polsko-niemieckiej z zastosowaniem odmiany czasowników nieregularnych.

Ambasador Niemiec przy Organizacji Narodów Zjednoczonych przyjmuje delegację. Botschafter Deutschlands bei den Vereinten Nationen empfängt eine Delegation.
Bezwstydny złodziej kradnie Porsche w myjni samochodowej w Melbourne. Policja łapie mężczyznę 500 metrów od miejsca zdarzenia. Ein unverschämter Dieb stiehlt Porsche in Waschanlage in Melbourne. Die Polizei nimmt den Mann 500 Meter vom Tatort fest.
Co czytasz najchętniej? Najchętniej czytam powieści po francusku i hiszpańsku. Was liest du am liebsten? Ich lese Romane auf Französisch und auf Spanisch am liebsten.
Dlaczego zapomina się sny? Warum vergisst man die Träume?
Duże możliwości daje zastosowanie wodoru przy produkcji stali. Große Möglichkeiten bietet die Verwendung von Wasserstoff in der Stahlherstellung.
Dzisiaj wieje silny wiatr z południowego zachodu. Heute bläst ein starker Wind vom Südwesten.
Internet niczego nie zapomina. Das Internet vergisst nichts.
Jak mierzy się wysokość gór? Wie misst man die Höhe von Bergen?
Jest piekielnie zimno, ale da się wytrzymać. Es ist höllisch kalt, aber es lässt sich aushalten.
Kiedy kapitan rozkazuje, załoga musi słuchać. Wenn der Kapitän befiehlt, muss die Mannschaft gehorchen.
Kłuje mnie w plecach. Es sticht mich im Rücken.
Komisja Europejska proponuje nowy „pakt migracyjny”. Die Europäische Kommission schlägt neuen „Migrations-Pakt” vor.
Kto pod kim dołki kopie, sam w nie wpada. Wer anderen eine Grube gräbt, fällt selbst hinein.
Kto złowi największą rybę? Wer fängt den größten Fisch?
Linia kolejowa dużych prędkości Norymberga–Erfurt biegnie przez Las Turyński. Die Schnellfahrstrecke Nürnberg–Erfuhrt läuft durch den Thüringer Wald.
Młodzież recytuje poezję. Jugend trägt Gedichte vor.
Moje dziecko nie śpi. Ile snu potrzebuje dziecko? Mein Kind schläft nicht. Wie viel Schlaf braucht ein Kind?
Muzyka argentyńska porusza mnie. Argentinische Musik bewegt mich.
Mydło szczypie w oczy. Die Seife brennt in den Augen.
Najlepiej piec pstrągi w piekarniku. Forellen brät man im Backoffen am besten.
Nie lubię, gdy mi się przerywa. Ich mag keine Unterbrechungen.
Nie rozumiem ciebie. Mówisz za cicho. Ich verstehe dich nicht. Du sprichst zu leise.
Nie wiem, co powinienem powiedzieć. Ich weiß nicht, was ich sagen soll.
Niebezpieczeństwo infekcji nadal istnieje. Infektions-Gefahr bleibt bestehen.
Nikt nie wie wszystkiego! Niemand weiß alles!
Ona niesie torebkę. Sie trägt eine Handtasche.
On rzuca dyskiem najdalej i zdobywa złoty medal. Er wirft den Diskus am weitesten und holt sich die Goldmedaille.
On zażywa lekarstwo. Er nimmt ein Arzneimittel ein.
Ona chętnie jeździ na rowerze. Sie fährt gern Rad.
Ona je pierogi własnego wyrobu z nadzieniem szpinakowym i kurkami. Sie isst hausgemachte Teigtaschen mit Spinatfüllung mit Pfifferlingen.
Ona piecze makowiec według dawnego przepisu. Sie bäckt einen Mohnkuchen nach einem alten Rezept.
Podoba się wam mój samochód? Gefällt euch mein Wagen?
Pokorne cielę dwie matki ssie. Ein schmeichelndes Kalb saugt zwei Mütter aus.
Polecam tobie przeczytać tę książkę. Ich empfehle dir dieses Buch zu lesen.
Pomożesz mi przy gotowaniu? Hilfs du mir beim Kochen?
„Pride of Africa“ uważany jest za najdroższy luksusowy pociąg na świecie. Przynajmniej raz w roku jedzie z Kapsztadu do Daressalam i przejeżdża na odcinku liczącym 6.000 km przez pięć krajów: Republikę Południowej Afryki, Botswanę, Zimbabwe, Zambię i Tanzanię. „Pride of Africa“ gilt als der teuerste Luxuszug der Welt. Er fährt mindestens einmal im Jahr von Kapstadt nach Daressalam und durchquert auf einer Strecke von 6.000 km fünf Länder: die Republik Südafrika, Botswana, Simbabwe, Sambia und Tansania.
Proszę pana/panią o zrozumienie. Ich bitte Sie um Verständnis.
Rekin olbrzymi pożera innego rekina. Ein Riesenhai frisst einen anderen Hai.
Sahara, największa pustynia świata, powiększa się coraz szybciej. Die Sahara, die größte Wüste der Welt, wächst immer schneller.
Serce mi się kraje. Mir bricht das Herz.
Suche drewno dobrze się pali. Dürres Holz brennt gut.
Szef kuchni poleca pieczonego pstrąga z ziemniakami w sosie koperkowym i bukietem warzyw na parze. Der Küchenchef empfiehlt gebratene Forelle in Dillsauce mit Bratkartoffeln und Dampfgemüse.
Śnieg się topi w Alpach. Der Schnee schmilzt in den Alpen.
To, w jaki sposób nosisz torebkę, bardzo dużo mówi o tobie. Wie du deine Tasche trägst, sagt eine Menge über dich.
W Berlinie jest niewiarygodnie dużo do odkrycia m.in. najsłynniejsze przejście graniczne Berlina Checkpoint Charlie, East Side Gallery, Muzeum Pergamońskie, Plac Poczdamski, Treptower Park, Niemieckie Muzeum Techniki, Muzeum Egipskie. In Berlin gibt es unfassbar viel zu entdecken, unter anderem der berühmteste Grenzübergang Berlins Checkpoint Charlie, East Side Gallery, das Pergamonmuseum, der Potsdamer Platz, der Treptower Park, Deutsches Technikmuseum, Ägyptisches Museum.
W dzisiejszych czasach są różne możliwości robienia zakupów, np. w małych sklepach, dużych centrach handlowych lub w Internecie. Heutzutage gibt es ganz unterschiedliche Einkaufsmöglichkeiten: z. B. in kleinen Geschäften, in großen Einkaufszentren oder im Internet.
Wyświadczę tobie przysługę. Ich tue dir ein Gefallen.
Z trudem (przykrością) muszę to powiedzieć. Es fällt mir schwer das zu sagen.
Z uwagi na pandemię koronawirusa rząd federalny odradza podróże zagraniczne, które nie są konieczne. Die Bundesregierung rät wegen der Corona-Pandemie von allen nicht notwendigen Reisen ins Ausland ab.
Zabierasz mi cenny czas. Du stiehlst mir die wertvolle Zeit.
Zajęcia rozpoczynają się o godz. 8:00 i kończą się o godz. 14:30. Der Unterricht beginnt um 8:00 Uhr und endet um 14:30 Uhr.
Zbiera się na deszcz. Wracamy. Es sieht nach Regen aus. Wir gehen zurück.

Ich wünsche Dir alles Gute!