José Martí, bohater narodowy Kuby (José Martí, el héroe nacional de Cuba)

¿Quién era José Martí? – Kim był José Martí?

José Martí (1853-1895) był kubańskim poetą, pisarzem i przywódcą ruchu niepodległościowego. Kubańczycy z twórczością Martiego spotykają się na każdym kroku, nawet słowa najpopularniejszej ludowej piosenki „Guantanamery” oparte są na poemacie jego autorstwa. Nazwę kubańskiego patrioty i poety nosi również międzynarodowy port lotniczy w Hawanie (El Aeropuerto Internacional José Martí).

Spójrzmy na fragment jednego z wierszy José Martiego pt. Yo soy un hombre sincero ze zbioru Versos Sencillos (1891 r.).

Yo soy un hombre sincero
De donde crece la palma,
Y antes de morirme quiero
Echar mis versos del alma.
Jestem prostym człowiekiem
z krainy gdzie palmowe rosną drzewa,
i póki nie nadejdzie mój kres
słowa te prosto z serca śpiewam.

Źródło: http://www.josemarti.cu/publicacion/i-yo-soy-un-hombre-sincero/

José Martí urodził się w Hawanie, gdy Kuba była hiszpańską kolonią. Za krytykę hiszpańskiej okupacji Kuby i działania na rzecz zniesienia niewolnictwa został uwięziony pod zarzutem zdrady wobec hiszpańskiego rządu. Był więziony na Kubie, a następnie został repatriowany do Hiszpanii. W Hiszpanii ukończył studia humanistyczne i prawnicze. Następnie przebywał we Francji, a do Hawany wrócił w 1877 r. pod zmienionym nazwiskiem. Pracował jako wykładowca historii i literatury w mieście Gwatemala. W 1880 r. Martí przybył do Nowego Jorku, gdzie pełnił funkcję konsula. Jego artykuły polityczne ukazywały m.in. w prasie kolumbijskiej (La Opinión Nacional), argentyńskiej (La Nación) i meksykańskiej (El Partido Liberal). José Martí mobilizował kubańskich uchodźców do rewolucji i walki o niepodległość i uniezależnienia się od Hiszpanii i Stanów Zjednoczonych. Podczas pobytu w Wenezueli założył Revista Venezolana. Pisał utwory literackie i reportaże do wielu gazet.

W 1884 Martí usiłował powrócić na Kubę, ale został zatrzymany na Florydzie. Następnie napisał dokument pt. „Manifesto de Montecristi”, ogłaszający niepodległość Kuby i koniec nierównego traktowania z powodów rasowych. Dokument ten został podpisany przez niego i generała Máximo Gómeza w miejscowości Monte Cristi na Dominikanie w dniu 25 marca 1895 r. W latach 1893-1894 Martí szukał w różnych państwach poparcia na rzecz idei niepodległościowych. 11 kwietnia 1895 r. Martí dotarł na Kubę i wraz z grupą towarzyszy dołączył do rebeliantów generała Máximo Gómeza. Poeta zginął w bitwie z hiszpańskimi oddziałami w Dos Rios 19 maja 1895 r. Został pochowany na Cementerio Santa Ifigenia w Santiago de Cuba. Na tym samym cmentarzu został pochowany w 2016 r. Fidel Castro, przywódca kubańskiej rewolucji.

Kuba pozostawała hiszpańską kolonią do 1898 r., kiedy to Stany Zjednoczone wywołały wojnę z Hiszpanią i zbrojnie przejęły kontrolę nad Kubą. Kuba uzyskała niepodległość w 1902 r., po czteroletniej okupacji przez Stany Zjednoczone. Niemniej jednak władze amerykańskie wymusiły na rządzie Kuby przyjęcie w konstytucji tzw. poprawki Platta. Poprawka zapewniła Amerykanom prawo do ingerencji w wewnętrzne sprawy Kuby i założenia bazy morskiej w Guantánamo.

Jedną ze współczesnych atrakcji turystycznych Hawany jest obelisk Monumento a José Martí w kształcie pięcioramiennej gwiazdy, w którym mieści się muzeum i punkt widokowy. Obelisk znajduje się na Placu Rewolucji (la Plaza de la Revolución) w dzielnicy El Vedado, ma wysokość 109 m i szerokość 18 m. Przed obeliskiem podziwiać można pomnik José Martiego, bohatera narodowego Kuby.

Dorobek literacki José Martiego dostępny jest na stronie: http://www.josemarti.cu/

Źródło: El Centro de Estudios Martianos, Ministerio de Cultura de Cuba.