W języku włoskim czasowniki odmieniają się według określonego modelu koniugacyjnego. Wyróżnia się trzy grupy czasowników tworzące koniugacje. Są to:
– czasowniki zakończone na -ARE
– czasowniki zakończone na -ERE
– czasowniki zakończone na -IRE
Czasowniki grupy II zakończone na -ERE tworzą czas teraźniejszy trybu oznajmującego (il presente indicativo) przez „odcięcie” od bezokolicznika zakończenia -ERE i dodanie do tematu odpowiednich końcówek.
Wzór odmiany czasownika scrivere [ˈskri:vere] (pisać)
| liczba pojedyncza | liczba mnoga |
| io scrivo (ja piszę) | noi scriviamo (my piszemy) |
| tu scrivi (ty piszesz) | voi scrivete (wy piszecie) |
| lui/lei scrive (on/ona pisze) | loro scrivono (oni/one piszą) |
Uwaga! W trzeciej osobie liczby mnogiej akcent pada na trzecią sylabę od końca, a nie, jak w języku polskim, na drugą.
W języku włoskim występują również czasowniki nieregularne zakończone na -ERE, których odmiana różni się od powyższego wzoru. Różnice najczęściej występują w temacie czasownika. Do grupy tej zalicza się m.in. takie czasowniki, jak „avere” (mieć), „bere” (pić), „dovere” (musieć), „essere” (być), „potere” (móc), „sapere” (wiedzieć, znać) i „volere” (chcieć).
Włoski czas teraźniejszy presente di indicativo stosuje się w takich samych sytuacjach jak w języku polskim, czyli do przedstawiania czynności i zdarzeń zachodzących w chwili mówienia, które mają charakter ogólny, codzienny, zwyczajowy, powtarzający się, do wyrażania ogólnych prawd (m.in. w aforyzmach i przysłowiach), ale także do wyrażania czynności i zdarzeń mających nastąpić w niedalekiej przyszłości np. jutro, za kilka dni lub tygodni. Ponadto stosuje się go przy opisywaniu dzieł sztuki, literatury, filmu itp. należących do przeszłości, ale aktualnych w chwili mówienia oraz przy opowiadaniu wydarzeń z przeszłości w celu przybliżenia i ożywienia narracji.
Odmiana wybranych czasowników grupy II w czasie teraźniejszym
| accendere [atˈtʃɛndere] (zapalać, włączać, rozpalać) | io accendo, tu accendi, lui/lei accende, noi accendiamo, voi accendete, loro accendono |
| chiedere [ˈkiɛ:dere] (pytać, prosić, żądać, wymagać) | io chiedo, tu chiedi, lui/lei chiede, noi chiediamo, voi chiedete, loro chiedono |
| chiudere [ˈkiu:dere] (zamykać, kończyć) | io chiudo, tu chiudi, lui/lei chiude, noi chiudiamo, voi chiudete, loro chiudono |
| conoscere [koˈnoʃʃere] (znać) | io conosco, tu conosci, lui/lei conosce, noi conosciamo, voi conoscete, loro conoscono |
| corregere [korˈrɛddʒere] (poprawiać) | io correggo, tu correggi, lui/lei corregge, noi correggiamo, voi correggete, loro correggono |
| correre [ˈkorrere] (biec) | io corro, tu corri, lui corre, noi corriamo, voi correte, loro corrono |
| credere [ˈkre:dere] (wierzyć, sądzić) | io credo, tu credi, lui/lei crede, noi crediamo, voi credete, loro credono |
| decidere [deˈtʃi:dere] (decydować) | io decido, tu decidi, lui/lei decide, noi decidiamo, voi decidete, loro decidono |
| dipingere [diˈpindʒere] (malować) | io dipingo, tu dipingi, lui/lei dipinge, noi dipingiamo, voi dipingete, loro dipingono |
| leggere [ˈlɛddʒere] (czytać) | io leggo, tu leggi, lui/lei legge, noi leggiamo, voi leggete, loro leggono |
| mettere [ˈmettere] (kłaść, położyć, włożyć) | io metto, tu metti, lui/lei mette, noi mettiamo, voi mettete, loro mettono |
| perdere [ˈpɛrdere] (zgubić, stracić) | io perdo, tu perdi, lui/lei perde, noi perdiamo, voi perdete, loro perdono |
| permettere [perˈmettere] (pozwolić, zezwolić, umożliwiać) | io permetto, tu permetti, lui/lei permette, noi permettiamo, voi permettete, loro permettono |
| prendere [ˈprɛndere] (brać, wziąć) | io prendo, tu prendi, lui/lei prende, noi prendiamo, voi prendete, loro prendono |
| promettere [proˈmettere] (obiecywać, przyrzekać) | io prometto, tu prometti, lui/lei promette, noi promettiamo, voi promettete, loro promettono |
| ricevere [riˈtʃe:vere] (otrzymać, dostać, przyjąć) | io ricevo, tu ricevi, lui/lei riceve, noi riceviamo, voi ricevete, loro ricevono |
| ridere [ˈri:dere] (śmiać się) | io rido, tu ridi, lui/lei ride, noi ridiamo, voi ridete loro ridono |
| ripetere [riˈpɛ:tere] (powtarzać) | io ripeto, tu ripeti, lui/lei ripete, noi ripetiamo, voi ripetete, loro ripetono |
| rispondere [risˈpondere] (odpowiadać) | io rispondo, tu rispondi, lui/lei risponde, noi rispondiamo, voi rispondete, loro rispondono |
| scendere [ˈʃendere] (schodzić, wysiadać) | io scendo, tu scendi, lui/lei scende, noi scendiamo, voi scendete, loro scendono |
| spendere [ˈspɛndere] (wydawać pieniądze, poświęcać czas) | io spendo, tu spendi, lui/lei spende, noi spendiamo, voi spendete, loro spendono |
| vedere [veˈde:re] (widzieć, zobaczyć, patrzeć) | io vedo, tu vedi, lui/lei vede, noi vediamo, voi vedete, loro vedono |
| vendere [ˈvendere] (sprzedawać) | io vendo, tu vendi, lui/lei vende, noi vendiamo, voi vendete, loro vendono |
| vincere [ˈvintʃere] (wygrywać, pokonywać, zwyciężać) | io vinco, tu vinci, lui/lei vince, noi vinciamo, voi vincete, loro vincono |
| vivere [ˈvi:vere] (żyć, mieszkać) | io vivo, tu vivi, lui/lei vive, noi viviamo, voi vivete, loro vivono |
Przykłady zdań w czasie teraźniejszym z czasownikami grupy II w wersji polsko-włoskiej
| Biegam trzy razy w tygodniu, żeby wzmocnić moją kondycję fizyczną. | Corro tre volte alla settimana per potenziare la mia forma fisica. |
| Bierzemy wózek czy koszyk? | Prendiamo un carrello o un cestino? |
| Biorę lekcje włoskiego trzy razy w tygodniu. | Prendo lezioni d’italiano tre volte alla settimana. |
| Co zrobić, jeśli smartfon się nie włącza? | Cosa fare se lo smartphone non si accende? |
| Codziennie czytam wiadomości online. | Tutti i giorni leggo le notizie online. |
| Czyta się w szkole, w domu, w tramwaju, w samolocie, w różnych miejscach na całym świecie. | Si legge a scuola, a casa, in tram, in aereo, in luoghi diversi in tutto il mondo. |
| Czytam proste zdania i krótkie teksty po włosku. | Leggo semplici frasi e brevi testi in italiano. |
| Dwa razy w miesiącu korzystam z samolotu. | Prendo l’aereo due volte al mese. |
| Historia się powtarza. | La storia si ripete. |
| Jest ciemno. Włącz światło. | È buio. Accendi la luce. |
| Jestem wesoły i chętnie się śmieję. | Sono allegro e rido volentieri. |
| Kładę na stół zeszyt i podręcznik. | Metto il quaderno e il manuale sul tavolo. |
| Kupimy bilety w automatach na stacji kolejowej Napoli Afragola. | Compriamo i biglietti alle macchinette automatiche a la stazione ferroviaria Napoli Afragola. |
| Mieszkam za granicą, we Włoszech. | Vivo all’estero, in Italia. |
| Mieszkamy w mieście / na wsi. | Viviamo in città / in campagna. |
| Nauczyciel poprawia błędy gramatyczne i ortograficzne. | Il professore corregge errori grammaticali e ortografici. |
| Nie odpowiadamy za treść ogłoszeń. | Non rispondiamo per il contenuto degli annunci. |
| Nie znam jeszcze języka włoskiego. | Non conosco ancora l’italiano. |
| Obiecaj mi, że nikomu tego nie powiesz. | Promettimi di non dirlo a nessuno. |
| Obiecuję to tobie. | Te lo prometto. |
| Odpowiadam na wszystkie pytania. | Rispondo a tutte le domande. |
| Oni / one mieszkają we Włoszech, a ja mieszkam w Polsce. | Loro vivono in Italia ed io vivo in Polonia. |
| Piszę do ciebie wiadomość. | Ti scrivo un messaggio. / Scrivo un messaggio a te. |
| Pojadę samochodem / tramwajem / metrem. | Prendo la macchina / il tram / la metro. |
| Pojedziemy pociągiem do Neapolu. | Prendiamo il treno per Napoli. |
| Powtarzajcie za mną. | Ripetete dopo di me. |
| Proszę o informacje na temat tanich hoteli w San Remo. | Chiedo informazioni sugli alberghi economici a Sanremo. |
| Proszę o spokój! | Chiedo silenzio! |
| Przepraszam za moje spóźnienie. | Chiedo scusa per il mio ritardo. |
| Przepraszam, wysiadasz teraz? | Scusa, scendi ora? |
| Przewodnik opisuje zabytki Rzymu. | La guida descrive i monumenti di Roma. |
| Rolnicy wychodzą na ulice. | Gli agricoltori scendono in strada. |
| Sądzę, że tak / nie. | Credo di si / no. |
| Sprzedaję mój aparat fotograficzny. | Vendo la mia macchina fotografica. |
| Ta praca wymaga znajomości języków obcych. | Questo lavoro richiede la conoscenza delle lingue straniere. |
| W Bangladeszu powodzie są przyczyną śmierci dzieci mieszkających na ulicy. | In Bangladesh, le inondazioni sono causa di morte dei bambini che vivono in strada. |
| Wezmę ten jogurt, karton soku pomarańczowego i paczkę ciastek. | Prendo questo yogurt, un cartone do succo d’arancia e un pacco di biscotti. |
| Wezmę udział w konferencji międzynarodowej w Rzymie. | Prendo parte ad una conferenza internazionale a Roma. |
| Wygrywamy z łatwością, gdy znamy naszego przeciwnika. | Vinciamo facilmente quando conosciamo il nostro nemico. |
| Wysiadam z pociągu na stacji Santa Maria Novella we Florencji. | Scendo dal treno a la stazione di Firenze Santa Maria Novella. |
| Wysiadamy na następnym przystanku autobusowym. | Scendiamo alla prossima fermata dell’autobus. |
| Zamykam okno, ponieważ na zewnątrz jest głośno. | Chiudo la finestra perché è rumoroso fuori. |
| Znam go od wielu lat. | Lo conosco da molti anni. |
| Znasz nazwy włoskich regionów? | Conosci i nomi delle regioni italiane? |
Foto: Parco Nazionale del Vesuvio © ENIT – Agenzia Nazionale del Turismo (Italia)