Zaimek jemand (ktoś) oznacza bliżej nieokreśloną lub nieznaną osobę lub grupę osób. Zaimek niemand (nikt) jest zaprzeczeniem zaimka jemand i znaczy tyle co „żadna osoba”.
Inaczej niż w języku polskim, gdzie zaimek nieokreślony „nikt” występuje w zdaniu zawsze w połączeniu ze słowem „nie”, w języku niemieckim zdania z zaimkiem niemand nie wymagają dodatkowego zaprzeczenia.
Oba zaimki używane są tylko w liczbie pojedynczej.
Wzór odmiany zaimków nieokreślonych jemand i niemand
Fall (przypadek) | jemand | niemand |
Nominativ (mianownik) | jemand (ktoś) | niemand (nikt) |
Genitiv (dopełniacz) | jemandes (kogoś) | niemandes (nikogo) |
Dativ (celownik) | jemandem / jemand (komuś) | niemandem / niemand (nikomu) |
Akkusativ (biernik) | jemanden / jemand (kogoś) | niemanden / niemand (nikogo) |
a) Według słownika języka niemieckiego Duden zaimki jemand i niemand można zapisywać w celowniku i bierniku w dwojaki sposób: z końcówką fleksyjną lub bez niej. Obie formy są poprawne, jednak w bierniku preferuje się formę bezkońcówkową, na przykład:
Ich kenne niemand(en), der so etwas kann. – Nie znam nikogo, kto coś takiego potrafi.
Sie hat niemand(en) gesehen und mit niemand(em) gesprochen. – Nikogo nie widziała i z nikim nie rozmawiała.
Er wartet seit vielen Stunden auf jemand(en). – Czeka na kogoś od wielu godzin.
b) W przypadku występowania zaimka niemand z przysłówkiem anders według słownika języka niemieckiego Duden preferuje się formę bezkońcówkową zaimka, na przykład:
Er wollte niemand anders um sich haben;
oder: Er wollte niemand anderen um sich haben;
seltener: Er wollte niemanden anders um sich haben.
c) Zaimki w dopełniaczu występują niezmiernie rzadko i zazwyczaj zastępowane są innymi zwrotami, na przykład:
auf jemandes Hilfe angewiesen sein (w mowie potocznej zastępuje się zwrotem: auf die Hilfe von jemand anderem angewiesen sein)
Das ist (liegt) in niemand(e)s Interesse. – To nie leży w niczyim interesie.
Das ist jemand(e)s anderen Behauptung. – To jest twierdzenie kogoś innego.
Er ist niemand(e)s Feind. – On nie jest niczyim wrogiem.
Wie kann man jemand(e)s Charakter beurteilen? – Jak można ocenić kogoś charakter?
Przykłady zdań do analizy w wersji niemiecko-polskiej
Aufgrund steigender Energiepreise soll niemand seine Wohnung verlieren. | Nikt nie powinien tracić swojego mieszkania z powodu rosnących cen energii. |
Beim Aussteigen aus dem Zug habe ich jemand(en) gebeten, mein Gepäck aus dem Fach zu nehmen. | Podczas wysiadania z pociągu poprosiłem kogoś o zdjęcie mojego bagażu z półki. |
Das kannst du jemand anderem erzählen! | Nie ze mną takie numery! |
Krieg ist nicht in unserem Interesse und es sollte in niemandes Interesse sein | Wojna nie jest w naszym interesie i nie powinna być w niczyim interesie. |
Du musst dich vor niemandem schämen. | Nie musisz się przed nikim wstydzić. |
Ein Gläschen in Ehren kann niemand verwehren. | Następna szklaneczka [wódeczki] nikomu nie zaszkodzi. |
Erkennst du jemand(en)? | Rozpoznajesz kogoś? |
Es gibt in meinem Bekanntenkreis niemanden, der … / Es gibt in meinem Bekanntenkreis niemand, der … | W gronie (kręgu) moich znajomych nie ma nikogo, kto ... |
Es soll niemand Angst haben. | Nikt nie powinien bać się. |
Frag jemand anderen! | Zapytaj kogoś innego! |
Gibt es jemand(en), der jetzt die Kinder betreut? | Czy jest ktoś, kto teraz opiekuje się dziećmi? |
Haben Sie mit jemand(en) gesprochen? – Nein, ich habe mit niemand(em) gesprochen. | Czy rozmawiał/-a pan/-i z kimś? – Nie, z nikim nie rozmawiałem/-am. |
Haben wird jemand(en) vergessen? | Czy o kimś zapomnęliśmy? |
Hast du jemand(en) gesehen? | Widziałeś kogoś? |
Hat daran überhaupt jemand Interesse? | Czy to w ogóle kogoś interesuje? |
Heute habe ich jemand(en) getroffen, den ich seit drei Jahren nicht gesehen habe. | Dzisiaj spotkałem kogoś, kogo nie widziałem od trzech lat. |
Hoffentlich findet sich jemand für diese Arbeit. | Miejmy nadzieję, że znajdzie się ktoś do tej pracy. |
Ich gab jemand anderem die Briefe. | Dałem komuś innemu te listy. |
Ich habe niemand(en) gehört. | Nikogo nie słyszałem/-am. |
Ich höre jemand(en) auf dem Korridor. | Słyszę kogoś na korytarzu. |
Ich kenne jemand(en), der ein gelbes Sportauto hat. | Znam kogoś, kto ma żółty sportowy samochód. |
Ich kenne jemand(en), der schon dort gewesen ist. | Znam kogoś, kto już tam był. |
Ich kenne niemand(en), der so viel verdient. | Nie znam nikogo, kto tak dużo zarabia. |
Ich möchte mit niemandem darüber reden. / Ich möchte mit niemand darüber reden. | Nie chciałbym z nikim o tym rozmawiać. |
Ich muss mich mit jemandem darüber beraten. | Muszę poradzić się kogoś. |
Ich muss sofort mit jemandem sprechen. | Muszę z kimś natychmiast porozmawiać. |
Ist hier jemand, der Deutsch spricht? | Czy jest tutaj ktoś, kto mówi po niemiecku? |
Ist jemand da? | Jest tu ktoś? |
Jemand anders sollte mit ihnen reden. | Ktoś inny powinien z nimi (po)rozmawiać. |
Jemand hat das gestohlen. | Ktoś to ukradł. |
Jemand hat die Tür geöffnet. | Ktoś otworzył drzwi. |
Jemand hat gerade nach dir gefragt. | Ktoś właśnie o ciebie pytał. |
Jemand hat im Gebäude ein Feuer ausgelöst. | Ktoś zaprószył ogień w budynku. |
Jemand hat mir eine E-Mail geschickt. | Ktoś przysłał mi e-maila. |
Jemand hat mir Platz in der Schlange gemacht. | Ktoś ustąpił mi miejsca w kolejce. |
Jemand hat seine Fingerabdrücke zurückgelassen. | Ktoś zostawił swoje odciski palców. |
Jemand muss ihn gewarnt haben. | Ktoś musiał go ostrzec. |
Jemand sollte einen Arzt rufen! | Niech ktoś wezwie lekarza! |
Jemand wartet auf dich. | Ktoś na ciebie czeka. |
Kannst du auf jemand zugehen und ihn fragen. | Czy możesz do kogoś podejść i zapytać? |
Kannst du jemand(en) fragen? | Możesz się kogoś zapytać? |
Könnte mich jemand vom Flughafen Berlin Brandenburg abholen? | Czy ktoś mógłby odebrać mnie z lotniska Berlin Brandenburg? |
Man braucht niemandes Erlaubnis, dies zu tun. | Nie potrzeba niczyjej zgody, żeby to zrobić. |
Man kann hier niemandem / niemand vertrauen. | Nie można tutaj nikomu ufać. |
Meine Arbeit wurde von niemandem richtig eingeschätzt. | Moja praca nie została przez nikogo właściwie doceniona. |
Meldet sich jemand freiwillig? | Czy ktoś zgłasza się na ochotnika? |
Möchte jemand das Wort ergreifen? | Czy chciałby ktoś zabrać głos? |
Niemand bekannte sich zu dem Anschlag. | Nikt nie przyznał się do zamachu. |
Niemand fühlt sich für die Kostenübernahme zuständig. | Nikt nie poczuwa się do przejęcia kosztów. |
Niemand hat die Absicht, eine Mauer zu errichten | Nikt nie ma zamiaru wznosić muru. |
Niemand hat mich davor gewarnt. | Nikt mnie przed tym nie ostrzegał. |
Niemand ist unersetzbar. | Nikt nie jest niezastąpiony. |
Niemand ist zu Hause. | Nikogo nie ma w domu. |
Niemand kam gestern zu mir. | Nikt wczoraj do mnie nie przyszedł. |
Niemand regierte Japan länger als er. | Nikt nie rządził Japonią dłużej niż on. |
Niemand von uns ist fehlerfrei. | Nikt z nas nie jest nieomylny. |
Niemand weiß, ob sich neue Corona-Mutationen entwickeln. | Nikt nie wie czy rozwiną się nowe mutacje koronawirusa. |
Niemand will in einen Krieg hineingezogen werden. | Nikt nie chce być wciągnięty w wojnę. |
Niemand wird im Stich gelassen. | Nikt nie zostanie na lodzie. |
Niemand wusste, wo er sich versteckt hat. | Nikt nie wiedział, gdzie się on ukrył. |
Niemand, den ich kenne, hat Corona. | Nikt, kogo znam, nie ma koronawirusa. |
Reden Sie mit jemandem darüber, der … / Reden Sie mit jemand darüber, der … | Proszę porozmawiać o tym z kimś, kto ... |
Sicher gibt es in Ihrem Bekanntenkreis jemand, der … / Sicher gibt es in Ihrem Bekanntenkreis jemanden, der … | Z pewnością w gronie (kręgu) pana/-i znajomych jest ktoś, kto ... |
Sie brauchte niemandes Hilfe. | Nie potrzebowała niczyjej pomocy. |
Sie ist jemand, der sich gut zu helfen weiß. | Ona jest kimś, kto zawsze potrafi sobie poradzić. |
Sie müssen mich mit jemand(em) verwechselt haben. | Musiał mnie pan z kimś pomylić. |
Sie verneigt sich vor niemandem als vor Gott und dem König. | Kłania się wyłącznie Bogu i królowi. |
Verrate es bitte niemand(em). | Proszę nie zdradzać tego nikomu. |
Vor Unfällen ist niemand sicher. | Wypadki zagrażają wszystkim. |
Wenn du niemandes Rat annehmen willst, dann kann dir auch niemand helfen. | Jeżeli nie chcesz zaakceptować niczyjej rady, to nikt tobie nie może pomóc. |
Wir lassen niemand(en) allein und bewältigen diese Krise gemeinsam. | Nikogo nie zostawimy samego i wspólnie przezwyciężymy ten kryzys. |
Wollen Sie mit jemand anders sprechen? / Wollen Sie mit jemand anderem sprechen? | Czy chce pan/-i z kimś innym porozmawiać? |
Ich wünsche Dir alles Gute!