Miejsce przymiotnika a zmiana znaczenia w j. hiszpańskim (La posición del adjetivo y el cambio del significado)

Galería Canalejas, un complejo comercial situado en la Plaza de Canalejas de Madrid

¡Hola a todos!

W języku hiszpańskim przymiotnik zazwyczaj znajduje się za rzeczownikiem i zgadza się z nim w rodzaju i liczbie, na przykład:

un accidente aéreo – wypadek lotniczy
un beneficio operativo – zysk operacyjny
un libro electrónico – książka elektroniczna
un manantial caliente – źródło termalne
un patinaje artístico – łyżwiarstwo figurowe
un sistema educativo – system edukacyjny
una campaña electoral – kampania wyborcza
una central eólica – elektrownia wiatrowa
una exposición temporal – wystawa czasowa

W przypadku niektórych przymiotników subiektywnych użycie przymiotnika przed rzeczownikiem wpływa na większe nacechowanie emocjonalne. Porównaj:

un libro interesante – interesująca książka
un interesante libro – naprawdę interesująca książka

una mujer hermosa – piękna kobieta
una hermosa mujer – naprawdę piękna kobieta

una noticia terrible – straszna wiadomość
una terrible noticia – straszliwa wiadomość

Niektóre przymiotniki mogą występować przed lub za rzeczownikiem, przy czym zmiana miejsca przymiotnika oznacza zmianę jego znaczenia. Przymiotnik stojący za rzeczownikiem ma zazwyczaj swoje zwykłe, dosłowne znaczenie, natomiast przymiotnik występujący przed rzeczownikiem ma znaczenie przenośnie, subiektywne lub idiomatyczne. Przykłady zmiany znaczenia wybranych przymiotników przedstawiono w poniższej tabeli.

Przym.Przymiotnik za rzeczow. / znaczenieTłumaczenie na j. polski / znaczeniePrzymiotnik przed rzeczow. / znaczenieTłumaczenie na j. polski / znaczenie
altofuncionario alto
[de gran estatura)
wysoki urzędnik
[pod względem wzrostu]
un alto funcionario
[de alto rango]
wysoki urzędnik [pod względem rangi]
antiguocasa antigua [vieja, casa que tiene muchos años]stary dom [dom, który ma wiele lat]antigua casa
[anterior]
poprzedni [dawny] dom
antiguouna capital antigua [vieja, histórica]stara stolica la antigua capital
[anterior, no actual]
poprzednia [dawna] stolica
antiguoun barrio antiguo [viejo, histórico]stara dzielnicami antiguo barrio
[anterior, no actual]
moja poprzednia [dawna] dzielnica
buenola parte buena
[de buena calidad, no estropeada]
dobra część [dobrej jakości, niezepsuta]una buena parte
[muchos]
duża, znacząca część [wiele np. osób]
buenoun hombre bueno dobry człowiek un buen hombreporządny, poczciwy człowiek
buenoun amigo bueno
[de buen carácter]
dobry przyjaciel [jest ogólnie dobrym człowiekiem]un buen amigo [amigo de verdad]prawdziwy przyjaciel
buenoun deportista bueno dobry sportowiecun buen deportista [de calidad] prawdziwy sportowiec
ciertouna información cierta [verdadera]informacja pewna [prawdziwa]una cierta información [alguna]pewna [jakaś] informacja
curiosouna persona curiosa [que siente curiosidad]ciekawska osoba [która odczuwa ciekawość]una curiosa persona [interesante, extraña]ciekawa [interesująca, niezwykła] osoba
diferenteuna teoría diferente
[distinta de las demás]
odmienna teoria [inna niż pozostałe]diferentes teorías [varias]różne teorie
extrañouna persona extraña
[desconocida]
nieznana [obca] osobauna extraña persona
[rara]
dziwna osoba
fantásticola literatura fantásticaliteratura fantastycznauna fantástica literatura
[excelente]
fantastyczna [doskonała] literatura
grandeuna cosa grande
[de gran tamaño]
duża rzecz [dużych rozmiarów]¡(no es) gran cosa!wielka (mi) rzecz!
grandeun hombre grande wielki, wysoki mężczyzna [pod względem wzrostu]un gran hombre
[importante, magnífico]
wielki (wybitny) człowiek
grandeuna mujer grandewielka, wysoka kobieta [pod względem wzrostu]una gran mujer
[importante, magnífica]
wielka (wybitna) kobieta
grandeuna casa grande
[de gran tamaño]
wielki dom [pod względem rozmiarów]una gran casa
[impresionante]
okazały dom [imponujący]
medioun ciudadano medioprzeciętny obywatelmedia sandía [igual a la mitad]pół arbuza
mismo(lo hizo) el profesor mismo [en persona](zrobił to) sam nauczyciel [osobiście]el mismo profesor
[la misma persona]
ten sam nauczyciel [ta sama osoba]
nuevoAño Nuevo
[primer día del año, el 1 día del enero]
Nowy Rok
[1 stycznia]
nuevo año
[el próximo año]
nowy rok [przyszły rok]
nuevouna casa nueva
[recién edificada]
nowy dom [dom dopiero co zbudowany]una nueva casa
[me acabo de mudar]
nowy dom [dom, do którego właśnie się wprowadziłem]
nuevoun coche nuevo [sin estrenar]nowy samochód [fabrycznie nowy]un nuevo coche [otro, distinto]nowy samochód [inny, kolejny]
pequeñoun niño pequeño [corta edad]małe dziecko [w młodym wieku]un pequeño dolor [poco importante]niewielki ból
pobre un hombre pobre
[sin dinero]
biedny człowiek [bez pieniędzy]un pobre hombre
[que inspira compasión, pobrecito]
człowiek godny pożałowania, biedaczysko
pobreuna mujer pobre
[sin dinero]
biedna kobieta [bez pieniędzy]una pobre mujer
[que inspira compasión, pobrecita]
kobieta godna pożałowania, biedula
preciosouna piedra preciosa
[de mucho valor]
kamień drogo(cenny) [o dużej wartości]una preciosa piedra [hermosa]piękny [śliczny] kamień
próximola estación próxima [cercana]pobliska stacjala próxima estación [siguiente]następna stacja
puroagua pura
[limpia, sin contaminación]
czysta woda [bez zanieczyszczeń]pura agua
[sólo agua]
czysta woda [jedynie woda]
raroun fenómeno raro
[extraño]
dziwne zjawiskoun raro fenómeno
[que no pasa con frecuencia]
rzadkie zjawisko [które nie występuje często]
simpleEs una formalidad simple [sencilla, fácil]To zwykła formalnośćEra una simple formalidad [solo, simplemente]To była tylko formalność
simpleEs una pregunta simple [sencilla, fácil]To proste pytanie [łatwe]Era una simple pregunta [solo, simplemente]To było tylko pytanie [po prostu]
simpleun soldado simple
[sencillo]
prosty żołnierzun simple soldado
[sin distinción o mérito]
zwykły żołnierz [bez odznaczeń ni zasług]
solouna persona sola
[que no tiene a nadie; solitaria]
samotna osoba [która nie ma nikogo]una sola persona
[solamente una, nadie más]
tylko jedna osoba [nikt więcej]
soloun café solo
[sin leche]
mała czarna [bez mleka]un solo cafétylko jedna kawa
tristeun empleado triste [sin alegría]smutny pracownik [bez radości]un triste empleado [insignificante, poco importante]mało znaczący pracownik
tristeuna cena triste
[sin alegría]
smutna kolacja [bez radości]una triste cena [escasa]skromna kolacja
únicoel hijo único [sin hermanos] jedynak, jedyny syn [bez rodzeństwa](mi) único hijo(mój) jedyny syn
únicouna oportunidad única [especial, extraordinaria]wyjątkowa [szczególna, nadzwyczajna] okazjauna única oportunidad [sólo una]tylko jedna okazja
únicouna mujer única
[excepcional]
wyjątkowa kobietauna única mujer
[sólo una]
tylko jedna kobieta
verdaderouna historia verdadera [real]prawdziwa historiaun verdadero problema [importante]poważny problem
viejoun amigo viejo
[tiene muchos años]
stary przyjaciel [pod względem wieku]un viejo amigo
[lo conozco hace mucho]
dawny przyjaciel [znam go od wielu lat]

Ponadto w języku hiszpańskim występuje wiele zwrotów i wyrażeń, w których pozycja przymiotnika jest z góry ustalona i nie wolno jej zmieniać:

a) formy nieregularne stopnia najwyższego el/la mayor (największy), el/la mejor (najlepszy), el/la menor (najmniejszy, najniższy), el/la peor (najgorszy) stoją zawsze przed rzeczownikiem, na przykład:

el mayor proveedor de coches – największy dostawca samochodów
el mejor sistema de salud del país – najlepszy system opieki zdrowotnej w kraju
el mejor disco de la banda – najlepszy album zespołu
la menor tasa de natalidad – najniższy współczynnik urodzeń
la peor cualidad del aire – najgorsza jakość powietrza

b) w dwuczłonowych nazwach geograficznych przymiotniki, taki jak alto (wysoki), bajo (niski) i grande (duży) stoją zawsze przed rzeczownikiem, na przykład:

Alta Silesia – Górny Śląsk
Baja California – Kalifornia Dolna
Baja Silesia – Dolny Śląsk
Baja Sajonia – Dolna Saksonia
Gran Bretaña – Wielka Brytania
Gran Polonia – Wielkopolska
Gran Cañón – Wielki Kanion

c) formy stopnia wyższego mayormenor w niektórych wyrażeniach stoją zawsze po rzeczowniku, na przykład:

el Estado Mayor – sztab generalny
la fuerza mayor – siła wyższa
la plaza Mayor de Madrid – Plaza Mayor w Madrycie
la Osa Mayor – Wielka Niedźwiedzica
la Osa Menor – Mała Niedźwiedzica

d) przymiotniki określające przynależność i typ stoją zawsze po rzeczowniku, na przykład:

América Central – Ameryka Środkowa
América Latina – Ameryka Łacińska
el golfo Pérsico – Zatoka Perska
el mar Báltico – Morze Bałtyckie
el mar Caribe – Morze Karaibskie
el mar Mediterráneo – Morze Śródziemne
el mar Muerto – Morze Martwe
el mar Negro – Morze Czarne
el océano Pacífico – Ocean Spokojny (Pacyfik)
el País Vasco – Kraj Basków
el río Amazonas – Amazonka
la defensa antiaérea – obrona przeciwlotnicza
la música andaluza – muzyka andaluzyjska
la nacionalidad polaca (francesa, alemana, española etc.) – narodowość polska (francuska, niemiecka, hiszpańska itd.)
las Islas Canarias – Wyspy Kanaryjskie
las Islas Baleares – Baleary

e) w stałych zwrotach, na przykład:

la alta costura (del francés haute couture) – luksusowe krawiectwo (z fr. wysokie krawiectwo)
la Casa Blanca (del inglés The White House) – Biały Dom (z ang. The White House)

Foto: Galería Canalejas, un complejo comercial situado en la Plaza de Canalejas de Madrid

¡Hasta la próxima!