Zaimek nieosobowy „il” w j. francuskim (Le pronom impersonnel «il»)

Jardins du Château de Versailles.

We współczesnych pracach naukowych zakłada się, że zaimek nieosobowy „il” jest pozbawiony znaczenia i klasyfikuje się go jako zaimek niereferencyjny, tj. nieodnoszący się do żadnego realnego podmiotu (zob. Le bon usage, Grevisse 1986).

Zaimek nieosobowy „il” występuje najczęściej z czasownikami bezosobowymi (fr. verbes impersonnels) odnoszącymi się do zjawisk meteorologicznych, takimi jak m.in.. „pleuvoir” (padać), „venter” (wiać), „neiger” (śnieżyć). Czasowniki te występują wówczas w trzeciej osobie liczby pojedynczej.

Możliwe są następujące konstrukcje:

Il + fait + adjectif
Il + certains verbes
Il y a + préposition (de, des, de la, du) + nom

Przykłady:
Il fait (du) soleil. – Świeci słońce.
Il fait 30 degrés. – Jest 30 stopni.
Il fait beau (temps). – Jest ładna pogoda. / Jest ładnie.
Il fait chaud. – Jest ciepło (gorąco)
Il fait du brouillard. – Jest mgła.
Il fait du vent. – Wieje wiatr.
Il fait froid. – Jest zimno.
Il fait mauvais (temps). – Jest brzydka pogoda. / Jest brzydko.
Il bruine. – Mży.
Il gèle. – Jest mróz.
Il grêle. – Pada grad.
Il neige. – Pada śnieg.
Il pleut. – Pada (deszcz).
Il tonne. – Grzmi.
Il vente très fort depuis ce matin. – Od rana bardzo mocno wieje.
Il y a des nuages. – Są chmury.
Il y a des éclairs. – Błyska.
Il y a du vent. – Jest wietrznie. / Jest wiatr.
Il y a un arc-en-ciel. – Jest tęcza.
Il n’y a pas un souffle de vent. – Jest bezwietrznie.

Istnieją również czasowniki posiadających wszystkie formy fleksyjne, które w połączeniu z zaimkiem „il” zyskują użycia nieosobowe, na przykład:

Il est bien de … – Dobrze jest …
Il est convenable de faire quelque chose. – Wypada coś zrobić.
Il est de toute évidence que … – Oczywiste jest, że …
Il n’est rien d’aussi beau que … – Nie ma nic piękniejszego niż …
Il est évident que … – Pewne jest, że …
Il est facile de remarquer que ... – Łatwo zauważyć, że …
Il est grand temps de + verb – Najwyższy czas, (żeby) + czasownik
Il est nécessaire que … – Konieczne jest, żeby …
Il est possible que … – Jest możliwe, że …
Il est recommandé de … – Zaleca się …
Il est temps de commencer … – Czas zaczynać …
Il est vrais que … – To prawda, że …
Il me fait un grand plaisir. – Jest mi bardzo miło.

Ponadto zaimek nieosobowy „il” występuje w następujących zwrotach:

Il convient de + verb – Wypada (należy) + czasownik
Il faut … – Trzeba …
Il paraît que … – Wygląda na to, że …
Il s’agit de + verb – Chodzi o to, żeby + czasownik

Zaimek nieosobowy „il” stosowany jest również z niektórymi czasownikami w celach stylistycznych. Nieosobowa odmiana czasownika pozwala podkreślić walor czynności wyrażonej czasownikiem, na przykład:

Il est arrivé un malheur. (= un malheur est arrivé) – Wydarzyło się nieszczęście.
Il s’est produit un accident de la route. (= un accident de la route s’est produit) – Wydarzył się wypadek drogowy.
Il reste trois candidats. (= trois candidats restent) – (Po)zostaje trzech kandydatów.
Il manque un élève. (= un élève manque) – Brakuje jednego ucznia.
Il sera facile de le convaincre. (= le convaincre sera facile) – Łatwo będzie go przekonać.

W niektórych zdaniach zaimek nieosobowy „il” można zastąpić zaimkiem „ce” lub „cela”, na przykład:

Il est bien / C’est bien que tu comprennes ce qui se passe. – Dobrze, że rozumiesz co się dzieje.

Il est bon pour ta santé que tu fasses de l’exercice tous les jours. / C’est bon pour ta santé que tu fasses de l’exercice tous les jours. – To dobre dla twojego zdrowia, że robisz codziennie ćwiczenia.

À la prochaine !