Rodzajnik nieokreślony w j. niemieckim (der unbestimmte Artikel)

Dzień dobry! / Guten Tag!

Wszyscy wiemy jak liczne problemy sprawiają rodzajniki w języku niemieckim, zwłaszcza na początku nauki tego języka. Dlatego też w tym wpisie przedstawię ich odmianę i wyjaśnię, jakie jest ich zastosowanie w różnych sytuacjach. Oddzielny wpis dotyczyć zaś będzie rodzajnika określonego.

Rodzajnik nieokreślony (der unbestimmte Artikel) w języku niemieckim poprzedza rzeczownik opisujący osobę, zwierzę lub rzecz bliżej nieznaną, nieokreśloną, albo jedną z większej liczby lub zbioru.

Odmiana rodzajnika nieokreślonego

Singular (liczba pojedyńcza) Plural (liczba mnoga)
Kasus

(przypadek)

Maskulinum

(rodzaj męski)

Femininum (rodzaj żeński) Neutrum

(rodzaj nijaki)

Wszystkie rodzaje

(brak rodzajników)

Nominativ (mianownik) ein Vater (ojciec) eine Mutter (matka) ein Kind (dziecko) Väter, Mütter, Kinder
Genitiv (dopełniacz) eines Vaters (ojca) einer Mutter (matki) eines Kindes (dziecka) Väter, Mütter, Kinder
Dativ (celownik) einem Vater (ojcu) einer Mutter (matce) einem Kind (dziecku) Vätern, Müttern, Kindern
Akkusativ (biernik) einen Vater (ojca) eine Mutter (matkę) ein Kind (dziecko) Väter, Mütter, Kinder

Uwaga! W języku niemieckim są cztery przypadki: Nominativ (mianownik), Genitiv (dopełniacz), Dativ (celownik) i Akkusativ (biernik). Rodzajnik nieokreślony nie ma liczny mnogiej, a zatem rzeczownik, który w liczbie pojedynczej występuje z rodzajnikiem nieokreślonym, w liczbie mnogiej będzie bez rodzajnika. Należy też pamiętać, że w języku niemieckim rzeczowniki nie zawsze mają takie same rodzaje jak w języku polskim. Dlatego bardzo ważne jest, aby ucząc się rzeczowników zapamiętywać je z rodzajnikami.

Rodzajnika nieokreślonego używamy w następujących sytuacjach:

  • przed rzeczownikami, o których nic bliżej nie wiemy, względnie o których jest mowa po raz pierwszy w wypowiedzi. Rodzajnik ten domyślnie możemy zazwyczaj przetłumaczyć jako „jakiś”, „jakaś”, jakieś”. Przykłady:

Hier steht ein Wagen. – Tutaj stoi (jakiś) samochód. [Jest wiele samochodów, a ten jest jednym z wielu]
Hier stehen Wagen. – Tutaj stoją (jakieś) samochody. [Nie wiadomo, jakie konkretnie to są samochody. Mamy liczbę mnogą, więc nie stosujemy rodzajnika]
Ich lese eine Zeitschrift. – Czytam czasopismo. [Jedno z wielu czasopism]
Ich lese Zeitschriften. – Czytam czasopisma. [Są to różne czasopisma]
Hier liegt ein Buch. – Tutaj leży (jakaś) książka. [Bliżej nam nieznana]
Hier liegen Bücher. – Tutaj leżą (jakieś) książki). [Są to różne książki]

  • przed rzeczownikami, pełniącymi w zdaniu funkcję orzecznika, również w sytuacji, jeśli rzeczowniki poprzedzają przymiotniki. Przykłady:

Das ist ein Mann. – To jest mężczyzna.
Das ist ein hoher Mann. – To wysoki mężczyzna.
Das ist eine Frau. – To jest kobieta.
Das ist eine kluge Frau. – To mądra kobieta.
Das ist ein Kind. – To jest dziecko.
Das ist ein schönes Kind. – To piękne dziecko.
Das ist eine gute Idee. – To dobry pomysł.
Das sind Bücher. – To są książki.

  • po wyrażeniu es gibt (jest/są/znajduje się). Wyrażenia tego używa się wyłącznie z rodzajnikiem nieokreślonym. Po wyrażeniu tym rzeczownik zawsze występuje w bierniku. Przykłady:

Es gibt hier einen Tisch. – Tutaj jest (jakiś) stół. [Biernik, rodzaj męski, ein Tisch]
Hier gibt es eine Frau. – Tutaj jest (jakaś) kobieta. [Biernik, rodzaj żeński]
Gibt es hier ein Restaurant? – Czy jest tutaj (jakaś) restauracja? [Biernik, rodzaj nijaki]

  • w niektórych porównaniach, na przykład:

wie ein Vater sein (być jak ojciec)
wie ein Dichter schreiben (pisać jak poeta)
hungrig wie ein Wolf sein (być głodnym jak wilk)

Rodzajnik nieokreślony w dopełniaczu

Rodzajnika nieokreślonego w dopełniaczu (Genitiv) używa się dość rzadko. Spotykamy go w języku literackim. Dopełniacz odpowiada na pytanie czyj? (wessen?) i określa przynależność. W języku potocznym dopełniacz zastępuje się konstrukcją von + Dativ. Przykłady:

Er schneidet die Äste eines Baumes / von einem Baum. – On tnie gałęzie drzewa.
Das Auto einer Frau / von einer Frau / wurde gestohlen. – Samochód kobiety został ukradziony.
Das Spielzeug eines Mädchens / von einem Mädchen / wurde gestohlen. – Zabawka dziewczynki została ukradziona.

Rodzajnik nieokreślony w celowniku

Dopełniacz niemiecki (Dativ) odpowiada na pytania komu?, czemu? (wem?). Z tym przypadkiem łączą się również pytania: skąd? (woher?), kiedy? (wann?), gdzie? (wo?). Przykłady:

Ich gebe einem Freund ein Buch. – Daję przyjacielowi książkę.
Ich helfe einem Mann. – Pomagam (jakiemuś) mężczyźnie.
Ich helfe einer Frau. – Pomagam (jakiejś) kobiecie.
Ich helfe einem Kind. – Pomagam (jakiemuś) dziecku.
Ich helfe Tieren. – Pomagam zwierzętom.
Ich komme aus einer Schule. – Jadę ze szkoły.

Rodzajnik nieokreślony w bierniku

Biernik niemiecki (Akkusativ) odpowiada na pytania kogo? (wen?), co? (was?). Z tym przypadkiem łączy się również pytanie dokąd? (wohin?). Przykłady:

Ich brauche eine Pause. – Potrzebuję przerwy. [[Biernik, rodzaj żeński, eine Pause]
Ich habe einen Wagen. – Mam samochód. [Biernik, rodzaj męski, ein Wagen]
Ich gehe in eine Schule. – Idę do szkoły. [Biernik, rodzaj żeński, eine Schule]
Ich habe eine Wohnung. – Mam mieszkanie. [Biernik, rodzaj żeński, eine Wohnung]
Hast du einen Bruder? – Masz brata? [Biernik, rodzaj męski, ein Bruder]
Hast du Brüder? – Masz braci? [Biernik, liczba mnoga, brak rodzajnika]
Haben Sie noch Fragen? – Czy Pan/Pani/Państwo ma/mają jeszcze pytania? [Biernik, liczba mnoga, brak rodzajnika]
Sie liebt rote Rosen. – Ona bardzo lubi czerwone róże. [Biernik, liczba mnoga, brak rodzajnika]

Ich wünsche Dir alles Gute!