¡Hola a todos!
W poniższym wpisie przedstawię ogólne zasady dotyczące podziału rzeczowników hiszpańskich ze względu na ich rodzaj. Zasady te ułatwiają ustalenie rodzaju gramatycznego większości rzeczowników hiszpańskich. Należy jednak pamiętać, że są to zasady umowne, od których istnieje wiele wyjątków.
W języku hiszpańskim rzeczowniki występują w dwóch rodzajach gramatycznych: w rodzaju męskim (masculino) i rodzaju żeńskim (femenino). Rodzaj rzeczownika w języku polskim nie zawsze odpowiada rodzajowi rzeczownika w języku hiszpańskim. Ucząc się słów hiszpańskich, należy zatem zawsze zapamiętywać rzeczowniki z rodzajnikami.
Rodzaju męskiego są:
a) rzeczowniki zakończone na -o, -e, -ete, -és, -miento, -or, -aje, -ón, -an / -án, -í, -u / -ú oraz na inne spółgłoski
| Przykłady rzeczowników | |
| -o | el cuarto (ćwiartka), el estadio (stadion, stadium), el horario (plan, rozkład), el jardinero, (ogrodnik), el ministerio (ministerstwo), el muchacho (chłopiec), el muro (mur, ściana), el precio (cena), el toro (byk). Istnieją wyjątki np.: la foto (zdjęcie), la libido (libido), la mano (dłoń), la modelo (modelka), la moto (motor, motocykl), la moto acuática (skuter wodny), la polio (choroba polio), la radio (radio) |
| -e | el cine (kino), el diente (ząb), el escote (dekolt), el jefe (szef), el parque (park), el restaurante (restauracja), el semestre (semestr), el postre (deser), el yute (juta) |
| -ete | el banquete (bankiet, uczta), el billete (bilet), el bonete (biret, beret), el bosquete (zagajnik), el branzalete (bransoletka), el pobrete (biedak), el rojete (róż) |
| -és | el danés (Duńczyk), el francés (Francuz), el inglés (Anglik), el japonés (Japończyk), el maltés (Maltańczyk) |
| -miento | el conocimiento (znajomość), el crecimiento (wzrost, przyrost), el movimiento (ruch), el pensamiento (myśl, myślenie), el tratamiento (traktowanie, leczenie) |
| -or | el amor (miłość), el embajador (ambasador), el emperador (cesarz), el defraudador (defraudant), el fechador (datownik), el lector (czytelnik), el narrador (narrator), el profesor (profesor), el traductor (tłumacz). Istnieją wyjątki np.: la flor (kwiat), la labor (praca) |
| -aje | el aterrizaje (lądowanie), el coraje (odwaga), el equipaje (bagaż), el lenguaje (język, mowa, sposób wysławiania się), el maquillaje (makijaż), el peaje (opłata drogowa), el personaje (wybitna osoba, osobistość), el viaje (podróż), el viraje (wiraż, zakręt) |
| -ón | el camión (ciężarówka), el campeón (bojownik, mistrz), el corazón (serce), el jabón (mydło), jamón (szynka), el león (lew), el limón (cytryna), el pantalón (spodnie) |
| -an / -án | el caftán (kaftan), el capitán (kapitan), el celofán (celofan), el champán (szampan), el guardián (stróż, dozorca), el pan (chleb), el plan (plan, projekt, zamiar) |
| -í | el chantillí (krem z bitej śmietany), el iraní (Irańczyk), el iraquí (Irakijczyk), el jabalí (dzik), el marroquí (Marokańczyk), el omaní (Omańczyk), el paquistaní (Pakistańczyk) |
| -u / -ú | el bambú (bambus), el champú (szampon), el espiritu (duch). Istnieją wyjątki np. la tribu (plemię), la interviú (wywiad) |
b) wyrazy określające płeć męską, na przykład:
el agricultor (rolnik)
el bombero (strażak)
el cartero (listonosz)
el chico (chłopiec)
el conductor (kierowca)
el empresario (przedsiębiorca)
el hombre (mężczyzna)
el niño (chłopczyk)
el padre (ojciec)
el profesor (nauczyciel)
c) nazwy dni tygodnia (los días de la semana):
| el lunes | poniedziałek |
| el martes | wtorek |
| el miércoles | środa |
| el jueves | czwartek |
| el viernes | piątek |
| el sábado | sobota |
| el domingo | niedziela |
d) nazwy miesięcy w roku:
| el enero | styczeń | el julio | lipiec |
| el febrero | luty | el agosto | sierpień |
| el marzo | marzec | el septiembre | wrzesień |
| el abril | kwiecień | el octubre | październik |
| el mayo | maj | el noviembre | listopad |
| el junio | czerwiec | el diciembre | grudzień |
e) niektóre rzeczowniki utworzone od przymiotników oznaczających kolory:
| rojo (czerwony) | el rojo (czerwień) | marrón (brązowy) | el marrón (brąz) |
| negro (czarny) | el negro (czerń) | rosa (różowy) | el rosa (róż) |
| azul (niebieski) | el azul (błękit) | amarillo (żółty) | el amarillo (kolor żółty) |
| verde (zielony) | el verde (zieleń) | gris (szary) | el gris (szarość/kolor szary) |
| blanco (biały) | el blanco (biel) | naranja (pomarańczowy) | el naranja (kolor pomarańczowy) |
f) nazwy drzew, na przykład:
| rodzaj męski | rodzaj męski | rodzaj żeński |
| el abedul (brzoza) el abeto (jodła) el acerolo (głóg) el álamo (topola) el alerce (modrzew) el arce (klon) el castaño (kasztan) el cedro (cedr) el cerezo (czereśnia) el ciruelo (śliwa) el fresno (jesion) |
el guindo (wiśnia) el manzano (jabłoń) el naranjo (drzewo pomarańczowe) el olivo (drzewo oliwne) el peral (grusza) el pino (sosna) el roble (dąb) el sauce (wierzba) el tejo (cis) el tilo (lipa) |
la acacia (akacja) la caoba (mahoń) la datilera (daktylowiec) la haya (buk) la higuera (figowiec) la morera (morwa biała) la palmera (palma) la picea común (świerk pospolity) la secuoya (sekwoja) |
g) nazwy rzek, jezior, mórz i oceanów, na przykład:
| el Amazonas (Amazonka) | el Mediterráneo (Morze Śródziemne) |
| el Danubio (Dunaj) | el Misisipi (Misisipi) |
| el lago de Constanza (Jezioro Bodeńskie) | el Müritz (Jezioro Müritz) |
| el lago Śniardwy (Jezioro Śniardwy) | el Nilo (Nil) |
| el lago Wigry (Jezioro Wigry) | el océano Atlántico (Ocean Atlantycki) |
| el Mar Adriático (Morze Adriatyckie) | el océano Índico (Ocean Indyjski) |
| el lago Mamry (Mamry) | el Pacifico (Ocean Spokojny) |
| el mar Báltico (Morze Bałtyckie) | el (río) Óder (Odra) |
| el mar Caribe (Morze Karaibskie) | el (río) Loira (Loara) |
| el mar Muerto (Morze Martwe) | el (río) Rin (Ren) |
| el mar Negro (Morze Czarne) | el (río) Vistula (Wisła) |
| el mar Rojo (Morze Czerwone) | el Sena (Sekwana) |
h) nazw przylądków, gór i pasm górskich, na przykład:
| el Atlas (Atlas) | el Sistema Ibérico (Góry Iberyjskie) |
| el Bosque Negro (Schwarzwald) | el Vosgos (Wogezy) |
| el cabo de Hornos (Przylądek Horn) | el Wadi Rum (Wadi Rum) |
| el cabo Leeuwin (Przylądek Leeuwin) | el Zugspitze (Zugspitze) |
| el Cáucaso Menor (Mały Kaukaz) | los Alpes (Alpy) |
| el Everest (Mount Everest) | los Altos del Golán (Wzgórza Golan) |
| el Himalaya (Himalaje) | los Andes (Andy) |
| el Hindukush (Hindukusz) | los Apeninos (Apeniny) |
| el Macizo Central (Masyw Centralny) | los Cárpatos (Karpaty) |
| el (monte) Carmelo (Góra Karmel) | los Pirineos (Pireneje) |
| el (monte) Rysy (Rysy) | los Sudetes (Sudety) |
| el Nanga Parbat (Nanga Parbat) | los Tatras (Tatry) |
Rzeczowniki w rodzaju męskim to często zapożyczenia z innych języków:
| Pochodzenie | Przykłady |
| j. angielski | el escáner (skaner), el disquete (dyskietka), el cabaré (kabaret), el fútbol (piłka nożna), el béisbol (bejsbol), el derbi (derby), el penalti (rzut karny), el carné (dowód tożasamości, legitymacja), el esmog (smog), el estatus (status), el gánster (gangster), el pulóver (pulower), el sándwich (kanapka) |
| j. arabski | el aceite (olej), el adoquín (kostka brukowa), el adobe (cegła suszona), el almacén (magazyn), el álgebra (algebra), el azúcar (cukier) |
| j. francuski | el álbum (album), el aperitivo (aperitif), el bulevar (bulwar), el chalé (domek), el champiñón (pieczarka), el coñac (koniak), el embargo (embargo), el examen (egzamin), el filete (filet), el garaje (garaż), el hotel (hotel), el índice (wskaźnik), el jamón (szynka), el menú (menu), el reportaje (reportaż), el vagón (wagon), el vals (walc), el yogur (jogurt) |
Rzeczowniki w rodzaju męskim to często wyrazy złożone, na przykład:
| el abrebotellas (otwieracz do butelek) | el lavaplatos (zmywarka) |
| el aeropuerto (lotnisko) | el mapamundi (mapa świata) |
| el correveidile (goniec) | el mediodía (południe) |
| el cumpleaños (urodziny) | el paraguas (parasol) |
| el girasol (słonecznik) | el portaaviones (lotniskowiec) |
| el guardarropa (szatnia) | el portamonedas (portmonetka) |
| el lanzamisiles (wyrzutnia rakietowa) | el tejemaneje (knowania) |
Rodzaju żeńskiego są:
a) rzeczowniki zakończone na -a, -cia, -ción, -dad / -tad, -e, -ez, -eza, -ía, -ie, -itis, -nza, -sión, -sis, -tud, -umbre oraz na inne spółgłoski
| Przykłady rzeczowników | |
| -a | la bolsa (torba, torebka), la caja (kasa), la cara (twarz), la estatua (statua), la muchacha (dziewczyna), la plata (srebro), la sombra (cień), la tienda (sklep), la tregua (rozejm) |
| -cia | la presencia (obecność), la tolerancia (tolerancja) |
| -ción | la acción (akcja), la descolonización (dekolonizacja), la estación (stacja), la habitación (pokój), la nación (naród), la situación (sytuacja), la traducción (tłumaczenie) |
| -dad / -tad | la bondad (dobroć), la felicidad (szczęście), la lealtad (lojalność), la libertad, la mitad (połowa, środek), la nacionalidad (narodowość), (wolność), la personalidad (osobowość), la seguridad (pewność), la universidad (uniwersytet), la verdad (prawda) |
| -e | la calle (ulica), la carne (mięso), la clase (lekcja, klasa), la leche (mleko), la niebla (mgła), la nube (chmura), la sangre (krew) |
| -ez | la niñez (dzieciństwo), la vejez (starość) |
| -eza | la pereza (lenistwo) |
| -ía | la frutería (warzywniak), la librería (księgarnia), la panadería (piekarnia), la pescadería (sklep rybny), la tontería (głupota, drobiazg), la zapatería (sklep obuwniczy) |
| -ie | la serie (seria), la superficie (powierzchnia) |
| -itis | la apendicitis (zapalenie wyrostka robaczkowego), la artritis (zapalenia stawów), la bronquitis (zapalenie oskrzeli), la otitis (zapalenie ucha) |
| -nza | la bonanza (pomyślność), la esperanza (nadzieja) |
| -sión | la extensión (rozszerzenie), la lesión (uraz), la prisión (więzienie), la televisión (telewizja), la versión (wersja) |
| -sis | la crisis (kryzys), la neurosis (nerwica), la parálisis (paraliż), la síntesis (synteza) |
| -tud | la juventud (młodość, młodzież), la virtud (zaleta) |
| -umbre | la costumbre (zwyczaj), la cumbre (szczyt, wierzchołek), la muchedumbre (tłum ludzi) |
| -zón | la punzón (szpikulec, rylec), la razón (rozum, rozsądek, racja) |
b) wyrazy określające płeć żeńską, na przykład:
la chica (dziewczyna)
la esposa (żona)
la mujer (kobieta)
la niña (dziewczynka)
la profesora (nauczycielka)
c) Nazwy liter, na przykład:
la «a» (litera a)
la «b» (litera b)
la «z» (litera z)
Hiszpańskie rzeczowniki zakończone na -e, -ense, -ista określające nazwy zawodów, funkcji, pochodzenia i narodowości mają zazwyczaj (ale nie zawsze) taką samą formę dla obu rodzajów gramatycznych:
| Rodzaj męski | Rodzaj żeński |
| el agente (przedstawiciel) | la agente (przedstawicielka) |
| el agente de policía (policjant) | la agente de policía (policjantka) |
| el agente municipal (strażnik miejski) | la agente municipal (strażniczka miejska) |
| el amanuense (sekretarz) | la amanuense (sekretarka) |
| el artista (artysta) | la artista (artystka) |
| el asistente (asystent) | la asistente (asystentka) |
| el ateniense (Ateńczyk) | la ateniense (Atenka) |
| el canadiense (Kanadyjczyk) | la canadiense (Kanadyjka) |
| el conferenciante (prelegent) | la conferenciante (prelegentka) |
| el conserje (dozorca) | la conserje (dozorczyni) |
| el costarricense (Kostarykanin) | la costarricense (Kostarykanka) |
| el deportista (sportowiec) | la deportista (sportsmenka) |
| el dibujante (rysownik) | la dibujante (rysowniczka) |
| el estadounidense (obywatel Stanów Zjednoczonych) | la estadounidense (obywatelka Stanów Zjednoczonych) |
| el estudiante (student) | la estudiante (studentka) |
| el intérprete (tłumacz ustny) | la intérprete (tłumacz ustny, tłumaczka) |
| el nicaragüense (Nikaraguańczyk) | la nicaragüense (Nikaraguanka) |
| el orfebre (złotnik) | la orfebre (złotniczka) |
| el periodista (dziennikarz) | la periodista (dziennikarka) |
| el publicista (publicysta) | la publicista (publicystka) |
| el solicitante (petent) | la solicitante (petentka) |
Niektóre rzeczowniki zakończone w rodzaju męskim na -e przybierają w rodzaju żeńskim końcówkę -a, na przykład:
| Rodzaj męski | Rodzaj żeński |
| el cliente (klient) | la clienta (klientka) |
| el dependiente (sprzedawca, ekspedient) | la dependienta (sprzedawczyni, ekspedientka) |
| el jefe (szef) | la jefa (szefowa) |
| el pariente (krewny) | la parienta (krewna) |
| el presidente (prezydent, prezes) | la presidenta (pani prezydent/ prezes) |
| el sastre (krawiec) | la sastra (krawcowa) |
| el sirviente (służący) | la sirvienta (służąca) |
Rzeczowniki zakończone na -l lub -z określające nazwy zawodów i funkcji mają taką samą formę dla obu rodzajów gramatycznych. Przykłady:
| Rodzaj męski | Rodzaj żeński |
| el aprendiz (uczeń) | la aprendiz (uczennica) |
| el bedel (woźny) | la bedel (woźna) |
| el capataz (brygadzista) | la capataz (brygadzistka) |
| el concejal (radny) | la concejal / la concejala (radna) |
| el cónsul (konsul) | la cónsul (pani konsul) |
| el corresponsal (korespondent) | la corresponsal (korespondentka) |
| el juez (sędzia) | la juez / la jueza (pani sędzia) |
| el portavoz (rzecznik) | la portavoz (pani rzecznik/rzeczniczka) |
| el timonel (sternik) | la timonel (sterniczka) |
Rzeczowniki zakończone w rodzaju męskim na -o określające nazwy zawodów i funkcji są w rodzaju żeńskim najczęściej zakończone na -a. W nielicznych przypadkach są nieodmienne. Przykłady:
| Rodzaj męski | Rodzaj żeński |
| el abogado (adwokat) | la abogada (pani adwokat) |
| el arquitecto (architekt) | la arquitecta (pani architekt, architektka) |
| el fisioterapeuta (fizjoterapeuta) | la fisioterapeuta (fizjoterapeutka) |
| el ginecólogo (ginekolog) | la ginecóloga (pani ginekolog) |
| el ingeniero (inżynier) | la ingeniera (pani inżynier) |
| el médico (lekarz) | la médico (pani lekarz, lekarka) |
| el miembro (członek) | la miembro (członkini) |
| el ministro (minister) | la ministra (pani minister) |
| el modelo (model) | la modelo (modelka) |
| el otorrinolaringólogo (otorynolaryngolog) | la otorrinolaringólogo (pani otorynolaryngolog) |
| el piloto (pilot) | la pilota / la piloto (pilotka) |
| el testigo (świadek) | la testigo (świadek) |
Rzeczowniki pochodzenia greckiego zakończone na -ema, -oma, -uma są rodzaju męskiego. Przykłady:
| el clima (klimat) | el fantasma (duch) | el problema (problem) |
| el dilema (dylemat) | el idioma (język) | el sistema (system) |
| el drama (dramat) | el pijama (piżama) | el telegrama (telegram) |
| el enigma (zagadka) | el poema (wiersz) | el tema (temat) |
Niektóre rzeczowniki mogą występować w obu rodzajach, ale w zależności od wybranego rodzajnika mają inne znaczenie. Przykłady:
| el barco (statek) / la barca (łódź, barka) | el frente (przód) / la frente (czoło) |
| el bolso (torebka) / la bolsa (worek, torba) | el gorro (czapka zimowa) / la gorra (czapka z daszkiem) |
| el capital (kapitał) / la capital (stolica) | el guardia (strażnik) / la guardia (strażniczka, straż) |
| el cólera (choroba cholera) / la cólera (wściekłość) | el guía (przewodnik – osoba) / la guía (przewodniczka, przewodnik książkowy) |
| el coma (śpiączka) / la coma (przecinek) | el margen (margines) / la margen (brzeg) |
| el cometa (kometa) / la cometa (latawiec) | el orden (porządek, ład) / la orden (rozkaz) |
| el corte (krój) / la corte (dwór) | el pendiente (kolczyk) / la pendiente (zbocze) |
| el cura (ksiądz) / la cura (kuracja) | el pez (ryba) / la pez (smoła) |
| el editorial (artykuł wstępny) / la editorial (wydawnictwo) | el policía (policjant) / la policía (policja) |
Pamiętaj, że wymowę wyrazów, których jeszcze nie znasz, możesz zawsze odsłuchać na stronie https://pl.forvo.com/
¡Un saludo y hasta la próxima!