Dzień dobry!
Zapraszam na kolejny wpis z kategorii „Słownictwo”.
Temat dotyczący pogody jest tematem numer jeden naszych rozmów w drodze do pracy lub z pracy, w podróży, w sklepowej kolejce i w wielu innych miejscach, w których natrafiamy na inne osoby. Przyzwyczailiśmy się do tego, że bez przerwy rozmawiamy o pogodzie, często temat ten pozwala nawiązać kontakt z drugą osobą i uniknąć niezręcznej ciszy. Trudno się przy niej pokłócić, a pierwsze pozytywne wrażenie pomoże w dalszej rozmowie. Poza tym każda pora roku ma swój urok i dlatego warto o niej rozmawiać.
Znajomość słownictwa związanego z pogodą będzie przydatna zarówno podczas bezpośrednich kontaktów z osobami niemieckojęzycznymi, jak i podczas słuchania prognozy pogody w radio lub czytania jej w internecie. Dlatego też poniżej przedstawiam listę najważniejszych niemieckich rzeczowników, przymiotników i przysłówków oraz zwrotów czasownikowych związanych z pogodą. Rzeczowniki zostały podane w liczbie pojedynczej, a w niektórych przypadkach podano dodatkowo liczbę mnogą. Oddzielną, ostatnią pozycję stanowią przykłady zdań w wersji niemiecko-polskiej do analizy.
Przy zwrotach czasownikowych opisujących zjawiska pogodowe należy zwrócić uwagę na zaimek bezosobowy „es”. W języku niemieckim w zdaniach opisujących zjawiska pogodowe bardzo często używa się tego zaimka. W języku polskim w zwrotach typu np. błyska, ściemnia się podmiot jest domyślny.
RZECZOWNIKI
błyskawica – der Blitz
burza – das Gewitter
burza piaskowa – der Sandsturm
burza śnieżna – der Schneesturm
chlapa – der Schneematsch
chmura – die Wolke
cień – der Schatten
ciśnienie powietrza – der Luftdruck
cyklon – der Zyklon, der Wirbelsturm
deszcz – der Regen
deszcz marznący – der Eisregen
deszczyk – der Nieselregen
duszność – die Schwüle
fala upałów – die Hitzewelle
front chłodny – die Kaltfront
gołoledź – das Glatteis, die Eisglätte
grad – der Hagel
grzmot – der Donner
gwiazda – der Stern
huragan – der Hurrikan, der Orkan
jesień – der Herbst
kierunek wiatru – die Windrichtung
klimat kontynentalny – das Kontinentalklima
klimat polarny (wiecznego mrozu) – das Klima ewigen Frostes
klimat śródziemnomorski – das Mittelmeerklima
klimat surowy – raues Klima
klimat tropikalny – das Tropenklima, tropisches Klima
klimat tundrowy – das Tundrenklima
klimat umiarkowany – gemäßigtes Klima
klimat wilgotny – feuchtes Klima
koło polarne – der Polarkreis
księżyc – der Mond
lato – der Sommer
lód – das Eis
niebo – der Himmel
maksymalna temperatura – der Höchstwert
masa powietrza ciepłego – die warme Luftströmung
masy powietrza (l.mn.) – die Luftmasse
mgła – der Nebel
mróz – der Frost
mżawka – das Nieseln, das Sprühregen
najniższa temperatura w dzień – die Tagestiefsttemperatur
najwyższa temperatura w dzień – die Tageshöchsttemperatur
nawałnica, zawierucha – das Unwetter
niebezpieczeństwo gołoledzi – die Glättegefahr
niebezpieczeństwo przymrozków – Frostgefährdung
niż – das Tief, der Tiefdruck
odwilż – das Tauwetter
opad – der Niederschlag, die Niederschläge
opady śniegu – die Schneefälle
parasol – der Regenschirm, die Regenschirme
pierwsze promyki słońca – die ersten Sonnenstrahlen
piorun – der Donnerschlag, die Donnerschläge
podmuch wiatru – der Windstoß, die Windstöße
pogoda – das Wetter, die Witterung
poprawa pogody – die Wetterbesserung
poryw wiatru – die Bö, Böen, heftiger Windstoß
powietrze – die Luft
powódź – die Flut, die Überschwemmung, die Überflutung, das Hochwasser
pożar lasu – der Waldbrand, Waldbrände
prognoza pogody – die (Wetter)Vorhersage, der Wetterbericht
przelotne opady deszczu – einzelne Schauer
przymrozek – leichter Frost
rosa – der Tau
słońce – die Sonne
stacja meteorologiczna – eine Wetterbeobachtungsstelle
susza – die Dürre
śliskość (dróg) – die (Straßen)Glätte
śnieg – der Schnee
śnieżyca – der Schneesturm, die Schneestürme
temperatura – die Temperatur
temperatura wody – die Wassertemperatur
tęcza – der Regenbogen
trąba powietrzna – die Windhose
tsunami – der Tsunami
upał – die Hitze
warstwa lodu – die Eisschicht
wiatr (lekki/orzeźwiający/silny) – ein sanfter/frischer/starker Wind
wiatr halny – der Föhnwind, der Föhn
wiatr zachodni – der Westwind
wichura – der Sturm
wichura – der Sturm, Stürme
wilgotność – die Feuchtigkeit
wiosna – der Frühling
wyż – das Hoch, der Hochdruck
zachmurzenie – die Bewölkung
zamieć, zawieja śnieżna – der Schneesturm, der Blizzard
zima – der Winter
zimno, chłód – die Kälte
zjawisko atmosferyczne – die Wettererscheinung
zorza polarna – das Polarlicht
PRZYMIOTNIKI I PRZYSŁÓWKI
bezchmurny, bezchmurnie – wolkenlos
bezgwiezdny – stern(en)los
bezwietrzny, bezwietrznie – windstill
biały, biało – weiß
burzliwy, burzliwie – stürmisch
chłodny, chłodno – kühl
ciemny, ciemno – dunkel
ciepły, ciepło – warm
deszczowy, deszczowo – regnerisch
duszny, duszno; parny, parno – schwül
gorący, gorąco – heiß
jasny, jasno – hell
jasny jak dzień – taghell
kolorowy, kolorowo – bunt
ładny, ładnie – schön
mglisty, mgliście – neblig
mokry, mokro – nass
mroźny, mroźno – frostig
niebieski – blau
nocą – nachtsüber
pochmurny, pochmurnie – wolkig, bewölkt
pogodny, pogodnie – heiter
przemoczony – nass
pustynny (np. krajobraz) – Wüsten- (z.B. Wüstenlandschaft)
siarczysty (mróz) – streng, klirrend
silny, silnie – stark
słaby, słabo – schwach
słoneczny, słonecznie – sonnig
suchy, sucho – trocken
surowy (np. zima) – hart (z.B. harter Winter)
szary, szaro – grau
śliski, ślisko – glatt
umiarkowany, umiarkowanie – mäßig, halfbedeckt
w ciągu dnia – tagsüber
wietrzny, wietrznie – windig
wilgotny, wilgotno – feucht
wyschnięty – ausgetrocknet
zachmurzenie zmienne – wechselnd bewölkt
zachmurzony – bedeckt, bewölkt
zamarznięty – gefroren
zielony, zielono – grün
zimny, zimno – kalt
zły, źle; brzydki, brzydko – schlecht
zmienny, zmiennie – unbeständig
ZWROTY CZASOWNIKOWE
Błyska. – Es blitzt.
Grzmi. – Es donnert.
Jest bezwietrznie. – Es ist windstill.
Jest chłodno. – Es ist kühl.
Jest ciemno. – Es ist dunkel.
Jest ciepło. – Es ist warm.
Jest deszczowo. – Es ist regnerisch.
Jest duszno. – Es ist schwül.
Jest gorąco. – Es ist heiß.
Jest jasno. – Es ist hell.
Jest mgliście. – Es ist neblig.
Jest mokro. – Es ist nass.
Jest mroźnie. – Es ist frostig.
Jest odwilż. – Es taut.
Jest pochmurnie. – Es ist wolkig.
Jest pogodnie. – Es ist heiter.
Jest słonecznie. – Es ist sonnig.
Jest sucho. – Es ist trocken.
Jest ślisko. – Es ist glatt.
Jest wietrznie. – Es ist windig.
Kropi. – Es tröpfelt.
Leje (jak z cebra). – Es gießt (in Strömen).
Mróz chwyta (bierze). – Es friert.
Mży. – Es nieselt.
Nadchodzi lato. – Es wird Sommer.
Nadciąga burza. – Ein Gewitter ist im Anzug. / Das Gewitter zieht auf.
Nadchodzi burza. – Es kommt ein Gewitter.
Nadciągają chmury. – Die Wolken ziehen auf.
Ochłodziło się. – Es hat sich abgekühlt.
Pada deszcz. – Es regnet. / Der Regen fällt.
Pada grad. – Es hagelt.
Pada śnieg. – Es schneit.
Pogoda jest piękna/dobra/zła. – Das Wetter ist schön/gut/schlecht.
Prószy śnieg. – Es rieselt.
Przestaje padać. – Es hört auf zu regnen.
Robi się cieplej. – Es wird wärmer.
Rozjaśnia się. Pogoda się poprawia. – Das Wetter klärt sich.
Słońce praży. Die Sonne brennt.
Szaleje wichura. – Es stürmt.
Ściemnia się. – Es wird dunkel.
Świeci słońce. – Es scheint. / Die Sonne scheint.
Wieje. – Es weht.
Zdania do analizy w wersji niemiecko-polskiej:
Am Himmel sehe ich viele Sterne. | Na niebie widzę wiele gwiazd. |
Am Montag stark bewölkt, meist trocken. | W poniedziałek bardzo pochmurno, przeważnie bez opadów. |
Auf den Kanaren tobt ein schweres Unwetter. | Na Wyspach Kanaryjskich szaleje nawałnica. |
Bei der Reiseplanung für Mexiko sollte auch das dortige Klima berücksichtigt werden. | Przy planowaniu podróży do Meksyku należy wziąć również pod uwagę tamtejszy klimat. |
Das Thermometer zeigt minus 7 Grad/7 Grad minus/7 Grad unter null. | Termometr pokazuje minus 7 stopni. |
Das Wetter hat mitgemacht. | Pogoda dopisała. |
Der Begriff „Blizzard“ bezeichnet einen intensiven Schneesturm. Zu einer solchen Wettererscheinung kommt es, wenn kalte Polarluftströmungen aus nördlicher Richtung in den Süden Nordamerikas vordringen. | Pojęcie „Blizzard“ oznacza intensywną zamieć śnieżną. Do takiego zjawiska atmosferycznego dochodzi, gdy zimne prądy powietrza polarnego z kierunku północnego docierają do południowej części Ameryki Północnej. |
Der Deutsche Wetterdienst (DWD) informiert laufend über das Wetter in Deutschland. | Niemiecka Służba Meteorologiczna informuje na bieżąco o pogodzie w Niemczech. |
Der Flughafen von Hamburg wurde durch den Nebel lahm gelegt. | Lotnisko w Hamburgu zostało sparaliżowane przez mgłę. |
Der Himmel ist bedeckt und es ist kühl. | Niebo jest zachmurzone i jest chłodno. |
Der Himmel ist wolkenlos. | Niebo jest bezchmurne. |
Der Mond kam hinter den Wolken hervor. | Księżyc wyłonił się zza chmur. |
Der Regenbogen ist ein atmosphärisch-optisches Phänomen. | Tęcza to zjawisko optyczne i meteorologiczne. |
Der Sturm hat sich gelegt. | Wichura uciszyła się. |
Der Wind weht von allen Seiten. | Wiatr wieje ze wszystkich stron. |
Der Winter ist im Anmarsch. | Zbliża się zima. |
Deutschland liegt im Bereich einer umfangreichen Hochdruckzone über Skandinavien. | Niemcy znajdują się w rozległej strefie wyżu znad Skandynawii. |
Die Größe einer Schneeflocke hängt vor allem von der Temperatur ab. | Wielkość płatka śniegu zależy przede wszystkim od temperatury. |
Die Sonne ist hinter den Wolken hervorgekommen. | Słońce wyszło zza chmur. |
Die Temperatur beträgt/liegt bei 2 Grad. | Temperatura wynosi 2 stopnie. |
Die Temperatur ist unter null gesunken. | Temperatura spadła poniżej zera. |
Die Vorhersage für Berlin und Brandenburg. | Prognoza pogody dla Berlina i Brandenburgii. |
Die Winter in Alaska sind sehr lang, dunkel und eisig. | Zimy na Alasce są bardzo długie, ciemne i lodowate. |
Draußen ist es kalt und dunkel. | Na dworze jest zimno i ciemno. |
Dürren sind schwer vorherzusagen. | Susze są trudne do przewidzenia. |
Ein Erdbeben im Indischen Ozean mit einer Magnitude von 9,1 löste am 26. Dezember 2004 eine Reihe von Tsunami-Wellen aus. Rund 230.000 Menschen in vierzehn Ländern verlieren in den Fluten ihr Leben. | Trzęsienie ziemi na Oceanie Indyjskim o magnitudzie 9,1 wywołało 26 grudnia 2004 r. szereg fal Tsunami. Około 230 000 ludzi straciło swoje życie w powodziach w czternastu krajach. |
Ein Hoch liegt über Deutschland. | Wyż obejmuje Niemcy. |
Eine dichte, weitläufige Schneedecke knirscht bei jedem Schritt unter den Füßen. | Gruba i rozległa warstwa śniegu skrzypi przy każdym kroku pod nogami. |
Endlich hat es aufgehört zu regnen. | Wreszcie przestało padać. |
Es herrscht hier ein subtropisches Klima vor. | Tutaj dominuje klimat podzwrotnikowy. |
Es schneit in großen Flocken. | Śnieg pada dużymi płatkami. |
Es schneit und ist frostig. | Pada śnieg i jest mroźno. |
Es sieht nach Regen aus. | Zanosi się na deszcz. |
Fast alle mit bloßem Auge sichtbaren Sterne gehören zur Milchstraße. | Prawie wszystkie gwiazdy widoczne gołym okiem należą do Mlecznej Drogi. |
Haben Sie vielleicht die Wettervorhersage gehört. | Czy słuchał pan może prognozy pogody? |
Ich bin bis ins Mark durchgefroren. | Jestem zmarznięty do szpiku kości. |
Ich bin durch und durch (bis auf die Haut) nass. | Jestem przemoczony do suchej nitki. |
Ich friere an den Füßen. | Zimno mi w nogi. |
Im Herbst ist es regnerisch. | Jesienią jest deszczowo. |
Im Winter werden in der Sahara nachts sogar Minustemperaturen gemessen. | W zimie na Saharze nocą rejestruje się nawet ujemne temperatury. |
In der arktischen Region Far North, dem nördlichsten Teil Alaskas, herrscht das Polarklima, dass durch seine extrem kalten Winter mit Durchschnittstemperaturen um die -25 °C gekennzeichnet ist. | W regionie arktycznym Far North, najbardziej wysuniętej na północ części Alaski, panuje klimat polarny, który charakteryzuje się ekstremalną zimą o średniej temperaturze około -25 °C. |
In der Nacht zum Sonntag leichter Frost bis -4 Grad. | W nocy na niedzielę przymrozek do -4 stopni. |
In der Namib-Wüste liegt der Niederschlag weniger als 50 mm im Jahr. | Na pustyni Namib opady są mniejsze niż 50 mm w skali roku. |
In Deutschland herrscht überall schönes Wetter. | W Niemczech jest wszędzie piękna pogoda. |
Ist es dir nicht zu kalt? | Nie jest ci zimno? |
Meine Hände sind gefroren. | Ręce mi zmarzły. |
Mir ist furchtbar kalt. | Jest mi strasznie zimno. |
Saudi-Arabien gilt als eines der heißesten und trockensten Länder der Welt. Die Temperaturen liegen im Sommer hier bei durchschnittlich 30 bis 35°C und Temperaturen über 50°C sind keine Seltenheit. | Arabia Saudyjska uważana jest za jeden z najgorętszych i najsuchszych krajów na świecie. Latem temperatury wynoszą tam średnio od 30 do 35°C, ale rzadkością nie są też temperatury powyżej 50°C. |
Sibirien gilt als eine der kältesten Regionen der Welt. | Syberia uważana jest za jeden z najzimniejszych regionów świata. |
Unter Hochdruckeinfluss bleibt die feuchte und mäßig-kalte Luftmasse für Brandenburg und Berlin wetterbestimmend. | Pod wypływem wyżu Brandenburgia i Berlin pozostają w strefie wilgotnych i umiarkowanych mas powietrza. |
Viele Auswanderer halten das Klima in Malta für ideal und wählten die Insel damit zum Land mit dem besten Klima weltweit. | Wielu emigrantów uważa, że klimat na Malcie jest idealny i tym samym wybrałoby tę wyspę jako kraj o najlepszym klimacie na świecie. |
Dlaczego przeważają w Polsce wiatry z kierunków południowo-zachodnich? | Warum herrschen Winde aus west-südwestlichen Richtungen in Polen am häufigsten vor? |
Warum ist es in der Wüste nachts so kalt? | Dlaczego na pustyni w nocy jest tak zimno? |
Was für ein herrliches Wetter! | Jaka wspaniała pogoda! |
Wegen heftiger Winde breiten sich im Süden Kaliforniens Waldbrände rasch aus. | Z powodu silnych wiatrów na południu Kalifornii szybko rozprzestrzeniają się pożary lasów. |
Welche Sterne am Himmel für den Menschen sichtbar sind, hängt davon ab, ob er auf der Nord- oder Südhalbkugel lebt. | To, które gwiazdy są widoczne dla ludzi, zależy od tego, czy mieszkają oni na półkuli północnej czy południowej. |
Wer in klaren Nächten in den Himmel schaut, kann etwa 3.000 Sterne sehen. | Kto podczas pogodnych nocy popatrzy w niebo, może zobaczyć około 3.000 gwiazd. |
Wie ist das Wetter heute? | Jaka jest dzisiaj pogoda? |
Wie ist die Wettervorhersage für heute? | Jaka jest na dzisiaj prognoza pogody? |
Wie viele Sterne sind am Himmel zu sehen? | Ile gwiazd można zobaczyć na niebie? |
Wir haben 20 Grad. / Es ist 20 Grad warm. | Mamy (jest) 20 stopni. |
Wir nutzen das gute Wetter und halten unsere Unterrichtsstunden draußen im Garten ab. | Korzystamy z dobrej pogody i prowadzimy nasze lekcje na zewnątrz w ogrodzie. |
Ich wünsche Dir alles Gute!