Dzień dobry! / Guten Tag!
Ten wpis dotyczy odmiany niemieckich przymiotników bez rodzajnika, nazywanej niekiedy odmianą mocną.
Przymiotniki odmieniające się bez rodzajnika (niem. Nullartikel) otrzymują we wszystkich przypadkach końcówki rodzajnika określonego, z wyjątkiem dopełniacza liczby pojedynczej rodzaju męskiego i nijakiego, gdzie zamiast końcówki -es, charakterystycznej dla rodzajnika określonego, występuje końcówka -en.
Schemat końcówek:
Singular (liczba pojedyncza) | Plural (liczba mnoga) | |||
Przypadek | Rodzaj męski | Rodzaj żeński | Rodzaj nijaki | Wszystkie rodzaje |
Nominativ (mianownik) | -er | -e | -es | -e |
Genitiv (dopełniacz) | -en | -er | -en | -er |
Dativ (celownik) | -em | -er | -em | -en |
Akkusativ (biernik) | -en | -e | -es | -e |
Odmiana przymiotnika bez rodzajnika na konkretnych przykładach wygląda następująco:
Singular (liczba pojedyncza) | |||
Przypadek | rodzaj męski | rodzaj żeński | rodzaj nijaki |
Nominativ (mianownik) | wertvoller Stoff | heiße Suppe | köstliches Essen |
Genitiv (dopełniacz) | wertvollen Stoff(e)s | heißer Suppe | köstlichen Essens |
Dativ (celownik) | wertvollem Stoff | heißer Suppe | köstlichem Essen |
Akkusativ (biernik) | wertvollen Stoff | heiße Suppe | köstliches Essen |
Plural (liczba mnoga) | |||
rodzaj męski | rodzaj żeński | rodzaj nijaki | |
Nominativ (mianownik) | wertvolle Stoffe | heiße Suppen | köstliche Essen |
Genitiv (dopełniacz) | wertvoller Stoffe | heißer Suppen | köstlicher Essen |
Dativ (celownik) | wertvollen Stoffen | heißen Suppen | köstlichen Essen |
Akkusativ (biernik) | wertvolle Stoffe | heiße Suppen | köstliche Essen |
Zastosowanie odmiany:
a) w korespondencji, na przykład:
Herzliche Grüße – Serdeczne pozdrowienia
Liebe Bürgerinnen und Bürger – Drodzy obywatele
Liebe Genossinnen und Genossen – Drogie towarzyszki i towarzysze
Liebe Freunde – Drodzy przyjaciele
Liebe Klaudia – Droga (kochana) Klaudio
Lieber Herr Müller – Drogi panie Müller
Mit freundlichen Grüßen – Pozdrawiam
Mit sportlichem Gruß – Ze sportowym pozdrowieniem
Sehr geehrte Damen und Herren – Szanowni Państwo
Sehr geehrte Frau Ardern – Szanowna pani Ardern
Sehr geehrter Herr Waldheim – Szanowny panie Waldheim
b) przed rzeczownikami „materiałowymi”, które są bliżej nieokreślone, na przykład:
Deutsche trinken immer mehr alkoholfreies Bier. – Niemcy piją coraz więcej piwa bezalkoholowego.
Die Cheops-Pyramide aus weißem Tura-Kalkstein. – Piramida Cheopsa z białego kamienia wapiennego z Tury.
Die Siegessäule in Berlin aus rotem Granit. – Kolumna Zwycięstwa w Berlinie z czerwonego granitu.
Die Winterschwimmer baden in kaltem Wasser. – Morsy kąpią się w zimnej wodzie.
Ein Amulett aus grüner Jade. – Amulet z zielonego jadeitu.
Ein Armband aus gelbem Bernstein. – Bransoletka z żółtego bursztynu.
Eine Halskette aus reinem Gold. – Łańcuszek z czystego złota.
Frisches Wasser für die Wüstenstadt Timbuktu. – Świeża woda dla Timbuktu –miasta na pustyni.
Grüner Tee stärkt dein Immunsystem. – Zielona herbata wzmacnia twój system odpornościowy.
Ich muss frische Brötchen kaufen. – Muszę kupić świeże bułeczki.
Ich trinke gerne kaltes Bier. – Chętnie piję zimne piwo.
Ist der Geschmack französischen Weins wirklich besser? – Czy smak francuskiego wina jest rzeczywiście lepszy?
Ist dunkles Brot wirklich gesünder als helles? – Czy ciemny chleb jest rzeczywiście zdrowszy niż biały?
Mexikanischer Kaffee aus ökologischem (biologischem) Anbau. – Meksykańska kawa z upraw ekologicznych.
Polyphenole sind sekundäre Pflanzenstoffe, die sich in grünem Tee (und in vielen anderen Pflanzen) befinden und vor chronischen Krankheiten schützen. – Polifenole są wtórnymi substancjami roślinnymi, które znajdują się w zielonej herbacie (i w wielu innych roślinach) i chronią przed chorobami przewlekłymi.
Wir trinken roten argentinischen Wein. – Pijemy czerwone argentyńskie wino.
Zwei Kreuze aus weißem Marmor auf Postament aus norwegischem Granit. – Dwa krzyże z białego marmuru na fundamencie z norweskiego granitu.
c) przed rzeczownikami abstrakcyjnymi, na przykład:
An heißen Tagen gehe ich oft ins Schwimmbad. – W upalne dni chodzę często na basen.
Besondere Zeiten erfordern besondere Maßnahmen. – Szczególne czasy wymagają szczególnych działań.
Der Boxer kämpft mit großem Mut. – Bokser walczy z dużą odwagą.
Die Arbeit macht mir großen Spaß. – Praca daje (sprawia) mi dużą satysfakcję.
Fast überall sind Menschen lautem Schall ausgesetzt. – Prawie wszędzie ludzie są narażeni na głośne dźwięki.
Guter Wochenstart mit neuer Hoffnung. – Dobry początek tygodnia z nową nadzieją.
Ich habe den Artikel mit großem Interesse gelesen. – Przeczytałem ten artykuł z dużym zainteresowaniem.
Ich habe volles Vertrauen in dir. – Mam do ciebie pełne zaufanie.
Ich lerne mit großem Spaß. – Uczę się z wielką przyjemnością.
Neues Spiel, neues Glück. – Nowa gra, nowa wygrana.
Trotz schlechten Wetters bin ich in die Schule gegangen. – Mimo złej pogody poszedłem do szkoły.
Wegen starker Luftverschmutzung und dauerhaften Lärm leiden viele Menschen. – Z powodu dużego zanieczyszczenia powietrza i trwałego hałasu cierpi wielu ludzi.
d) po liczebnikach głównych:
22.461 neue Corona-Infektionen in Deutschland und 25.571 neue Infektionen binnen 24 Stunden in Polen am 13.11.2020. – 22.461 nowych zakażeń koronawirusem w Niemczech i 25.571 nowych zakażeń w ciągu 24 godzin w Polsce w dniu 13.11.2020.
Die Polizei bittet um Mithilfe bei der Suche nach zwei mutmaßlichen Dieben. – Policja prosi o pomoc w poszukiwaniu dwóch domniemanych złodziei.
Drei junge Männer beraubten einen 18-Jährigen. – Trzech młodych mężczyzn obrabowało 18-latka.
Hunderte neue Jobs für Ärzte in Wien ausgeschrieben. – Ogłoszono [konkursy] na setki nowych miejsc pracy dla lekarzy w Wiedniu.
Zehn geniale Gründe, um täglich grünen Tee zu trinken. – Dziesięć genialnych powodów, aby codziennie pić zieloną herbatę.
Zwei neue Krankenhäuser sollen in wenigen Tagen entstehen. – Za kilka dni mają powstać dwa nowe szpitale.
e) po zaimku pytającym wessen (czyj/czyja/czyje) oraz po zaimkach względnych w dopełniaczu dessen (którego), deren (której/których), na przykład:
Das ist der Mann, dessen Frau, eine geschickte Verhandlungsführerin ist. – To jest ten mężczyzna, którego żona jest zręczną negocjatorką.
Es geht une eine gemeinsame europäische Politik, deren vorrangiges Ziel es ist, die am wenigsten entwickelten Regionen in Europa zu stärken. – Chodzi o wspólną europejską politykę, której nadrzędnym celem jest wsparcie najsłabiej rozwiniętych regionów Europy.
Es ist relevant, in wessen rechtlichem Besitz sich das Leasingobjekt befindet. – Istotne jest to, w czyim prawnym posiadaniu znajduje się przedmiot leasingu.
In Deutschland leben viele Menschen, deren Familien aus anderen Ländern kommen. – W Niemczech żyje wiele ludzi, których rodziny pochodzą z innych krajów.
Wessen silbernes Auto steht dort? – Czyj srebrny samochód tam stoi?
Wessen spanisch-polnisches Wörterbuch liegt auf dem Tisch? – Czyj hiszpańsko-polski słownik leży na stole?
f) po imionach, nazwiskach, nazwach własnych, na przykład:
Burj Khalifa ist Abu Dhabis höchstes Bauwerk. – Burj Khalifa jest najwyższą budowlą w Abu Dhabi.
Chopins Vater war Franzose, seine Mutter Polin. – Ojciec Chopina był Francuzem, a jego matka Polką.
Ich bewunderte Manfreds neue Wohnung. – Podziwiam nowe mieszkanie Manfreda.
Ich habe mir Jans alte Fotos angesehen. – Oglądnąłem sobie stare zdjęcia Jana.
Karolina ist Annas beste Freundin. – Karolina jest najlepszą koleżanką Anny.
Marias letzte Reise durch Brasilien wird unvergesslich bleiben. – Ostatnia podróż Marii po Brazylii pozostanie niezapomniana.
g) w tytułach książek, artykułów prasowych i ogłoszeniach, na przykład:
Gambia. Kleines Urlaubsparadies in Westafrika. – Gambia. Mały wakacyjny raj w Zachodniej Afryce.
Marokko – Internationales Filmfestival Marrakech abgesagt. – Maroko – Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Marrakeszu odwołany.
Neue Hoffnung auf Nahost-Frieden. – Nowa nadzieja na bliskowschodni pokój.
Patagonien. Naturerlebnisse in Chiles Süden. – Patagonia. Przeżycia związane z przyrodą na południu Chile.
h) po liczebnikach i zaimkach nieokreślonych:
– w liczbie pojedynczej: etwas (trochę), manch (niejeden), mehr (więcej), nichts (nic), solch (taki), viel (dużo), welch (jaki), wenig (mało),
– w liczbie mnogiej: andere (inni), einige (niektórzy), einzelne (pojedyncze), etliche (kilka, niektórzy, niektóre), folgende (następujące), mehrere (wiele), wenige (mało), viele (wiele), zahlreiche (liczne).
Uwagi:
– w zależności od państwa i danego regionu po niektórych liczebnikach i zaimkach nieokreślonych można spotkać się z słabą lub mocną odmianą przymiotnika. Zróżnicowanie występuje również na poziomie liczby rzeczownika.
Na przykład po zaimku nieokreślonym „solche” w mianowniku i bierniku liczby mnogiej najczęściej stosowana jest słaba odmiana przymiotnika (końcówka -en), ale w Szwajcarii, zachodniej Austrii i Luksemburgu stosowana jest mocna odmiana przymiotnika (końcówka -e).
Z kolei po zaimku „manch(e)” w liczbie pojedynczej stosujemy słabą odmianę przymiotnika, na przykład:
– „manch böses Wort” (niejedno złe słowo),
– „in manchem schwierigen Fall” (w niejednym trudnym przypadku).
Natomiast w liczbie mnogiej można spotkać się zarówno ze słabą, jak i mocną odmianą przymiotnika, na przykład:
– „manche schöne Aussichten“ / „manche schönen Aussichten“ (niektóre piękne widoki),
– „die Geheimnisse mancher schöner Frauen“ / „die Geheimnisse mancher schönen Frauen“ (tajemnice pięknych kobiet),
– „für manche ältere Leute“ / „für manche älteren Leute“ (dla niektórych starszych ludzi).
Przykłady:
Dank einiger guter Erfolge wurde ich zum Abteilungsleiter berufen. – Dzięki niektórym dobrym rezultatom zostałem mianowany na kierownika wydziału.
Er hat solch gute Arbeit geleistet. – Zrobił tak dobrą pracę.
Es gibt zahlreiche gute Beispiele für eine gelungene Zusammenarbeit zwischen beiden Staaten. – Jest wiele dobrych przykładów udanej współpracy między oboma państwami.
Folgende wesentliche Änderungen sind im Arbeitsvertrag notwendig. – Następujące istotne zmiany są niezbędne w umowie o pracę.
Gib mir bitte etwas warmes Wasser. – Daj mi, proszę, trochę ciepłej wody.
Ich habe nichts Gutes von ihm gehört. – Nie słyszałem o nim nic dobrego.
Ich habe viele gute Ideen. – Mam wiele dobrych pomysłów.
Ich sehe wenig Gutes, aber viel Schlechtes. – Widzę mało dobrego, ale za to dużo złego.
Ich werde manche interessante Bücher vermutlich nie lesen. – Niektórych interesujących książek zapewne nigdy nie przeczytam.
Im Winter gibt es nur sehr wenig frisches Obst und Gemüse. – W zimie jest bardzo niewiele świeżych owoców i warzyw.
In der Präsentation werden etliche gute und schlechte Beispiele gezeigt, wie Publisher versuchen, die Lust am Lesen zu wecken. – W prezentacji zostanie pokazanych kilka dobrych i złych przykładów, w jaki sposób wydawcy próbują wywołać chęć do czytania.
Manch(e) gute Schüler lösen diese Aufgabe nicht. – Niejedni dobrzy uczniowie nie rozwiążą tego zadania.
Nach mehreren erfolgslosen Versuchen hat er sein Geschäft geschlossen. – Po wielu nieudanych próbach zamknął swój interes.
Nur mit Hilfe einiger guter Freunde schafft sie es, ein Komplott aufzudecken, das aus Habgier, Eifersucht und Liebe geschmiedet wurde. – Tylko z pomocą niektórych dobrych przyjaciół udaje się jej ujawnić spisek, który został uknuty z chciwości, zazdrości i miłości.
Solch dummes Zeug habe ich schon lange nicht gehört. – Takich bzdur [farmazonów] już dawno nie słyszałem.
Solch einen großen Bauch hat er. – Taki ma on duży brzuch.
Wir führen Gespräche mit anderen internationalen Herstellern von Elektroautos. – Prowadzimy rozmowy z innymi międzynarodowymi producentami samochodów elektrycznych.
Wir haben folgende gute Nachricht für euch: wir sind Olympiasieger. – Mamy dla was następującą dobrą wiadomość: jesteśmy mistrzami olimpijskimi.
Ich wünsche Dir alles Gute!