Dzień dobry! / Guten Tag!
Przysłówek (niem. das Adverb, das Umstandswort) jest nieodmienną częścią mowy, która określa w zdaniu czasownik, przymiotnik lub inny przysłówek.
Ze względu na znaczenie wyróżnia się przysłówki miejsca, czasu, sposobu i przyczyny.
W języku niemieckim przysłówki miejsca (niem. Lokaladverbien) dzielą się na dwie grupy:
a) statyczne (niem. statische Ortsadverbien), odpowiadające na pytanie „gdzie?” (wo?),
b) kierunkowe (niem. direktionale Richtungsadverbien), odpowiadające na pytania „dokąd?” (wohin?) lub „skąd?” (woher?).
Statyczne przysłówki miejsca zostały omówione w poprzednim wpisie, natomiast w tym wpisu skoncentrujemy się na kierunkowych przysłówkach miejsca.
Kierunkowe przysłówki miejsca wskazują na kierunek od strony mówiącego (niem. Richtung vom Sprecher weg) lub w stronę mówiącego (Richtung auf den Sprecher zu/hin). Prawidłowe użycie przysłówków pozwala dokładniej i pełniej opisywać rzeczywistość w języku niemieckim. Dzięki nim bez trudu zapytasz o drogę, kierunek przemieszczania się lub przyjazdu.
Oto najważniejsze kierunkowe przysłówki miejsca w języku niemieckim, które odpowiadają na pytanie „dokąd?” i „skąd”:
abwärts (na/w dół) [zjeżdżać, jechać]
anderswoher (skądinąd, z innego źródła) [np. pochodzić]
anderswohin (gdzie indziej) [np. iść, jechać]
aufwärts (w górę, wzwyż) [np. prowadzić, płynąć]
bergab (w dół, z góry) [np. schodzić]
bergauf (pod górę, do góry) [np. jechać]
daher (stamtąd, stąd) [np. pochodzić]
dahin (tam, w tamto miejsce) [np. iść, jechać]
dorther (stamtąd) [np. wracać]
dorthin (tam) [np. iść, jechać]
flussabwärts (w dół rzeki) [np. płynąć]
fort (w połączeniu z „sein” – być nieobecnym; wynosić się)
heim (do domu) [np. iść]
heimwärts (do domu, w kierunku domu, ku domowi) [np. płynąć, jechać]
herauf/hoch (w górę, do góry) [np. iść]
heraus (na zewnątrz) [Bewegung hin zum Sprecher, verlassen]
herein (do środka) [Bewegung hin zum Sprecher, betreten]
herüber (w/na tę stronę) [np. przypłynąć, podejść]
herunter (w dół, na dół) [np. schodzić]
hierher (tu, tutaj) [ruch w kierunku mówiącego]
hierhin (tu, tutaj) [na miejsce wskazane przez mówiącego]
hinauf (w górę, do góry, na północ)
hinaus (na zewnątrz) [Bewegung weg vom Sprecher, verlassen]
hinein (do środka) [Bewegung weg vom Sprecher, betreten]
hinüber (na tamtą/drugą/stronę) [np. pojechać, wędrować]
irgendwoher (skądś, skądkolwiek) [np. pochodzić]
irgendwohin (dokądś, dokądkolwiek, gdzieś) [np. pójść, pojechać, zaprosić]
nirgendwoher (w połączeniu z „von”/„aus”: znikąd)
nirgendwohin (donikąd, nigdzie) [np. jechać]
rüber (potocznie w tę/tamtą stronę) [np. popłynąć]
rückwärts (wstecz, do tyłu) [np. iść, jechać]
seitwärts (z boku, w bok) [np. spojrzeć]
überallher (w połączeniu z „von”: ze wszystkich stron, zewsząd)
überallhin (wszędzie, na wszystkie strony) [np. rozprzestrzeniać się]
vorwärts (naprzód, do przodu, przodem) [np. iść, zaparkować]
weg (w połączeniu z „sein” – być nieobecnym, odejść, zniknąć)
Zauważmy, że użycie form „hinaus”, „heraus”, „hinein” lub „herein“ zależy od tego, gdzie w danej chwili znajduje się osoba mówiąca. Przeanalizujmy następujące sytuacje:
hinaus:
Alexander sagt „Geh hinaus!“, wenn sich beide, Alexander und Laura, im Haus befinden und Laura das Haus verlässt.
Bewegung weg vom Sprecher, verlassen.
heraus:
Laura sagt „Komm heraus!“, wenn Laura nicht im Haus ist, Alexander aber im Haus ist und das Haus verlässt.
Bewegung hin zum Sprecher, verlassen.
hinein:
Laura sagt Geh hinein!“, wenn Laura nicht im Haus ist und Alexander das Haus betritt (also hinein geht).
Bewegung weg vom Sprecher, betreten.
herein:
Alexander sagt „Komm herein!“, wenn Alexander im Haus ist und Laura von außen das Haus betritt, also herein kommt.
Bewegung hin zum Sprecher, betreten.
W języku potocznym używa się przeważnie form skróconych przysłówków, takich jak m.in. „rein”, „raus”, „runter”, „rüber”:
herein, hinein = rein
heraus, hinaus = raus
herunter, hinunter = runter
herüber, hinüber = rüber
W niektórych sytuacjach przysłówki miejsca mogą również występować samodzielnie, na przykład:
Herein! – Proszę wejść!
Rückwärts! – Do tyłu!
Vorwärts! – Naprzód!
Przykłady zdań do analizy z użyciem przysłówków miejsca:
| Berlin jest światową metropolią, w której mieszkają i pracują ludzie pochodzący ze wszystkich stron. | Berlin ist eine Weltstadt, in der Menschen von überallher wohnen und arbeiten. |
| Było już ciemno, kiedy wracałem do domu ulicami przedmieścia. | Es war schon dunkel, als ich durch Vorstadtstraßen heimwärts ging. |
| Chodź (no) tu! | Komm (mal) rüber! [ugs.] |
| Chodź tutaj! | Komm hierher! |
| Chodźcie do nas! | Kommt zu uns rüber! [ugs.] |
| Ciągle do góry. | Immer weiter hinauf. |
| Czy mogę się do państwa przysiąść? | Darf ich zu Ihnen herüber? |
| Czy możemy wszędzie latać bez ograniczeń (bez kwarantanny, bez testu PCR) jak dotychczas? | Können wir überallhin ohne Einschränkung (keine Quarantäne, kein PCR-Test) fliegen wie bisher? |
| Czy ryby potrafią pływać do tyłu? | Können Fische rückwärts schwimmen? |
| Dlaczego mieszkańcy mieliby jechać gdzie indziej, skoro również tutaj mają możliwość robienia zakupów? | Warum sollten die Bürger anderswohin fahren, wenn sie auch hier Möglichkeiten zum Einkaufen haben? |
| Dokąd idziesz? – Donikąd. | Wohin gehst du? – Nirgendwohin. |
| Dokąd jedziesz na wakacje? | Wohin gehst du in Urlaub? |
| Dopłynąłem aż dotąd. | Ich bin bis hierhin geschwommen. |
| Drużyna piłkarska wraca do domu. | Die Fußballmannschaft fährt heimwärts. |
| Głaska psa, który jej wszędzie towarzyszy. | Sie streichelt ihren Hund, der sie überallhin begleitet. |
| Idź na górę i zanieś mu prezent! | Geh herauf und bring ihm das Geschenk! |
| Idź tam! | Geh dorthin! |
| Interes idzie coraz gorzej. | Das Geschäft geht bergab. |
| Jak tam dojść? | Wie komme ich dorthin? |
| Już jej nie ma. | Sie ist schon fort. |
| Kiedy łososie są większe, płyną w dół rzeki aż do morza. | Wenn die Lachse größer werden, schwimmen sie flussabwärts bis ins Meer. |
| Kiedy rano jadę pociągiem do pracy lub gdy muszę gdzieś pojechać samochodem, stoję w korkach. | Wenn ich morgens mit dem Zug zur Arbeit fahre oder wenn ich mit dem Auto mal irgendwohin muss, stehe ich im Stau. |
| Laura, zejdź na dół! Czekam na ciebie. | Laura, komm herunter! Ich warte auf dich. |
| Ludzie mogą teraz bez problemu wszędzie pojechać. | Die Leute können jetzt problemlos überallhin fahren. |
| Ludzie zjadą się ze wszystkich stron na festiwal bluesowy. | Die Menschen werden von überallher zum Blues Festival kommen. |
| Mężczyźni przechodzą na drugą stronę do świetlicy. | Die Männer gehen hinüber zum Aufenthaltsraum. |
| Młodzi ludzie ściągają tutaj, ponieważ zdecydowali się na określone studia. | Junge Menschen ziehen hierhin, weil sie sich für ein bestimmtes Studium entschieden haben. |
| Moja żona również stamtąd pochodzi. | Meine Frau kommt auch dorther. |
| Możesz tutaj usiąść. | Du kannst dich hierhin setzen. |
| Na wózku inwalidzkim bynajmniej wszędzie nie pojedziesz. | Mit einem Rollstuhl kommst du keineswegs überallhin. |
| Następnie szlak turystyczny prowadzi w dół w lasy sauerlandzkie. | Dann führt der Wanderweg bergab in die Wälder des Sauerlandes. |
| Od tego czasu nigdzie więcej nie jest zapraszana i żyje ze swoich oszczędności. | Seitdem wird sie nirgendwohin mehr eingeladen und lebt von ihren Ersparnissen. |
| Odejdź! | Geh weg! |
| Odłóż to tam, skąd wziąłeś. | Leg es dahin zurück, wo du es gefunden hast. |
| Opuszczę rodzinne strony. | Ich werde von daheim fortgehen. |
| Pada śnieg. I tak się teraz nigdzie nie pójdzie. | Es schneit. Man kommt zurzeit ja sowieso nirgendwohin. |
| Pieniądz stamtąd pochodzi i niestety ponownie tam trafia. | Geld kommt daher und geht auch leider wieder dahin. |
| Planujesz, gdzieś pojechać? | Hast du vor, irgendwohin zu fahren? |
| Podoba mi się miasto Lüneburg w Dolnej Saksonii. To miasto oczarowuje zwiedzających wspaniałą starówką, klasztorem Lüne i wieloma okazałymi kościołami. – Jedź tam! | Ich mag die Stadt Lüneburg in Niedersachsen. Die Stadt verzaubert ihre Besucher mit einer tollen Altstadt, dem Kloster Lüne und vielen imposanten Kirchen. – Geh mal dahin! |
| Podwieźć cię gdzieś? | Soll ich dich irgendwohin fahren? |
| Pojadę na zachodni brzeg Jordanu. | Ich fahre hinüber ans westliche Ufer des Jordans. |
| Poleciał gdzieś do Afryki. | Er ist irgendwohin nach Afrika geflogen. |
| Połóż do gdzieś indziej! | Leg das anderswohin! |
| Popłyną państwo w dół Dunajem z Passau aż do Budapesztu. | Sie fahren die Donau abwärts von Passau nach Budapest. |
| Posuwamy się naprzód zbyt wolno. | Wir kommen zu langsam vorwärts. |
| Proszę cofnąć. | Fahren Sie rückwärts. |
| Proszę do środka! | Nur hinein! [ugs.] |
| Proszę go wpuścić! | Lassen Sie ihn bitte herein! |
| Proszę wejść! | Kommen Sie herein! |
| Proszę wyjść z mojego pokoju. | Gehen Sie aus meinem Zimmer hinaus. |
| Proszę zrobić krok w bok. | Machen Sie einen Schritt seitwärts. |
| Przebijamy się z boku w zarośla. | Wir schlagen uns seitwärts ins Gebüsch. |
| Przecież właśnie stamtąd wracam. | Ich komme doch gerade (von) dorther. |
| Przejdziesz na tę stronę? | Kommst du herüber? |
| Przeszedłem na drugą stronę do żołnierzy. | Ich ging hinüber zu den Soldaten. |
| Przypłyń tu do nas! | Schwimm doch zu uns herüber! |
| Rano chcemy jechać na północ do Hamburga. | Morgen wollen wir hinauf nach Hamburg fahren. |
| Samochód zniknął. | Das Auto ist weg. |
| Skąd pochodzisz? | Woher kommst du? |
| Spojrzała przez okno. | Sie schaute aus dem Fenster heraus. |
| Stamtąd pochodzi moja rodzina. | Daher stammt meine Familie. |
| Świadek czuje się tak bardzo zagrożony, że teraz towarzyszy mu wszędzie policja. | Der Zeuge füllt sich so sehr bedroht, dass nun Polizisten ihn überallhin begleiten. |
| Tam na drugą stronę! | Da hinüber! |
| To oznacza duży krok naprzód dla tego kraju. | Das bedeutet einen großen Schritt vorwärts für das Land. |
| W USA pracuję z ludźmi, którzy pochodzą ze wszystkich stron. | In den USA arbeite ich mit Menschen, die von überallher kommen. |
| Wchodzę. | Ich komme herein. / Ich komme rein. [ugs.] |
| Wchodź do środka! | Hinein mit dir! |
| Wiatr skądś wieje. | Der Wind weht irgendwoher. |
| Właśnie stamtąd pochodzę. | Ich komme gerade daher. |
| Właśnie tam pobiegł. | Er ist eben dahin gelaufen. |
| Wraz z końcem ograniczeń związanych z koronawirusem poprawi się sytuacja gospodarcza w wielu miejscach. | Mit dem Ende der Corona-Beschränkungen wird es wirtschaftlich vielerorts wieder bergauf gehen. |
| Wspinam się na to drzewo. Wspinam się szybko do góry. | Ich klettere auf den Baum. Ich klettere schnell hinauf. |
| Wszystko opłacamy z własnej kieszeni i znikąd nie otrzymujemy pomocy finansowej. | Wir bezahlen alles aus eigener Tasche und bekommen nirgendwoher eine finanzielle Unterstützung. |
| Wychodzę. | Ich gehe heraus. / Ich gehe raus. [ugs.] |
| Wynoś się! [pot.] | Fort mit dir! [ugs.] |
| Z góry idzie się szybciej. | Bergab geht man schneller. |
| Z pewnością nie otrzymam znikąd pomocy. | Ich werde sicher von nirgendwoher Hilfe bekommen. |
| Z tego i innych powodów radzimy państwu nie udawać się do waszego kraju ojczystego lub wyjeżdżać dokądkolwiek. | Aus diesem und anderen Gründen raten wir Ihnen, nicht in Ihr Heimatland oder anderswohin zu fahren! |
| Zabieraj to! | Weg damit! [ugs.] |
| Zanieś tam stół. | Bring den Tisch dorthin. |
| Zaproś ją gdzieś. | Lade sie irgendwohin ein. |
| Zdenerwowany biegał tam i z powrotem. | In seiner Aufregung lief er hierhin und dorthin. |
| Znałem ludzi, którzy wszędzie podróżowali, np. do Brazylii, Indii, na Filipiny i Karaiby. | Ich kannte Leute, die überallhin gereist sind, z.B. nach Brasilien, Indien, Philippinen und in die Karibik. |
| Znikąd nie otrzymaliśmy pomocy. | Wir haben von nirgendwoher Hilfe bekommen. |
| Zostaniesz w domu i nigdzie nie pójdziesz! | Du bleibst zu Hause und gehst nirgendwohin! |
Ich wünsche Dir alles Gute!