L’église du Pater Noster à Jérusalem est un nom se rapportant à des ruines partiellement rénovées d’une église byzantine du IVe siècle et à une église catholique. Les deux édifices religieux se trouvent sur la pente sud du mont des Oliviers. Ce site est aussi appelée Éléona (du grec elaiōn « oliveraie »). Cette église a été construite sur le site où, d’après la tradition, Jésus-Christ enseigna à ses disciples le Notre Père (Luc 11:1-4). Sur le périmètre de l’église du Pater Noster se situe le couvent des Sœurs Carmélites. L’église et le cloître appartiennent au domaine national français en Terre sainte depuis la fin du XIXe siècle.
Kościół „Ojcze Nasz” (łac.: Pater Noster) w Jerozolimie to nazwa odnosząca się do częściowo odrestaurowanych ruin kościoła bizantyńskiego z IV wieku oraz do przyklasztornego kościoła katolickiego. Oba obiekty religijne znajdują się na południowym zboczu Góry Oliwnej. Miejsce to nazywane jest również „Eleona” (z greckiego elaiōn – gaj oliwny). Kościół zbudowany został w miejscu, gdzie zgodnie z tradycją Jezus Chrystus nauczał swoich uczniów Modlitwy Pańskiej (Łk 11: 1-4). W obrębie kościoła „Ojcze Nasz” znajduje się klasztor sióstr karmelitanek. Od końca XIX wieku kościół i klasztor należą do posiadłości Francji w Ziemi Świętej.
Sur ce site a d’abord été construite au IVe siècle une basilique liée à l’Ascension du Christ. Sainte Hélène, la mère de l’empereur romain Constantin, qui arriva à la Terre sainte avec la mission de trouver les lieux sanctifiés par la présence de Jésus, ordonna d’y construire une basilique en l’an 326 et sa dédicace eut lieu en 334. La basilique nommée au début l’Église des Disciples, et ensuite « Éléona » avait trois nefs, précédées d’un grand atrium avec cinq portiques. Vers 378, un couvent fut ajouté sur ordre de sainte Mélanie l’Ancienne.
W miejscu tym została najpierw zbudowana w IV wieku bazylika upamiętniająca Wniebowstąpienie Chrystusa. W 326 r. Św. Helena, matka cesarza rzymskiego Konstantyna, która przybyła do Ziemi Świętej z misją odnalezienia miejsc uświęconych obecnością Pana Jezusa, wydała rozkaz budowy bazyliki, której poświęcenie nastąpiło w 334 r. Bazylika początkowo nazywana Kościołem Apostołów, a następnie „Eleona”, miała trzy nawy, poprzedzone wielkim atrium z pięcioma portykami. Około 378 r. z polecenia św. Melanii Starszej dobudowano do niej klasztor.
À l’époque byzantine, l’existence de l’Église des Disciples et de l’Ascension est affirmée dans les récits d’une pèlerine espagnole Égérie qui visita la Terre sainte dans les années 381-384. Elle décrivit plusieurs cérémonies auxquelles se prêtèrent de nombreux évêques et prêtres et elle témoigne que « le mardi de la Semaine Sainte tous vont à l’église, l’évêque entre dans la grotte où le Seigneur avait l’habitude d’instruire les disciples, il prend le livre des Évangiles et, debout, il lit les paroles du Seigneur de l’Évangile selon Matthieu, à l’endroit où il est dit : « Veillez à ce que personne ne vous trompe [Mt, 24, 4]. L’évêque lit tout le discours jusqu’au bout » Itinerarium Egeriæ, XXXIII, 1-2 (CCL 175, 78).
W czasach bizantyjskich istnienie Kościoła Apostołów i Wniebowstąpienia zostało udokumentowane w pamiętnikach hiszpańskiej pątniczki Egerii, która w latach 381-384 odwiedzała Ziemię Świętą. Opisała ona wiele procesji, w których uczestniczyli liczni biskupi i księża i wspomina, że w Wielki Wtorek wszyscy udają się do kościoła, biskup wchodzi do groty, w której Pan zwykł był uczyć swych uczniów, bierze księgę Ewangelii i stojąc czyta słowa Pana zapisane w Ewangelii według św. Mateusza, gdzie Pan mówi: „Strzeżcie się, żeby was kto nie zwiódł…” (Mt 24, 4). Biskup czyta mowę Pana aż do końca. Itinerarium Egeriæ, XXXIII, 1-2 (CCL 175, 78).
Au Ve siècle, Mélanie la Jeune organisa la psalmodie régulière et quotidienne à l’Eléona et à l’église de l’Ascension. Un couvent, un monastère et une chapelle en l’honneur des apôtres appelée l’Apostolion furent ajoutés vers 430 par Mélanie la Jeune, chapelle où elle fut inhumée avec sa mère. Au cours du VIe siècle, la crypte et l’église étaient désignées sous le nom de Matzi ou Matheteion. Treize évêques et patriarches de Jérusalem y auraient été inhumés, dont Cyrille de Jérusalem, l’auteur de catéchèses mystagogiques, et Modeste, un patriarche de Jérusalem.
W V wieku Melania Młodsza organizowała w Eleonie i w kościele Wniebowstąpienia regularne, codzienne śpiewy psalmów. Około 430 r. Melania Młodsza założyła zakon, monastyr i kaplicę ku czci apostołów, zwaną Apostolionem, w której została pochowana ze swoją matką. W VI wieku kryptę i kościół nazywano Matzi lub Matheteion. Pochowano w nim trzynastu biskupów i patriarchów Jerozolimy, w tym m.in. Cyryla Jerozolimskiego, autora katechez mistagogicznych i patriarchę Jerozolimy Modesta.
Cette basilique, comme beaucoup d’autres édifices chrétiens en Terre sainte, fut vraisemblablement incendiée pendant l’invasion des Perses dirigés par Schahr-Barâz en 614. En 638, elle fut rasée par les Arabes musulmans d’Omar ibn al-Khattâb.
Bazylika ta, podobnie jak wiele innych budowli chrześcijańskich w Ziemi Świętej, została najprawdopodobniej spalona podczas najazdu Persów dowodzonych przez Szarbaraza w 614 r. W 638 r. dzieła zniszczenia dopełnili muzułmańscy Arabowie pod dowództwem kalifa Umara ibn al-Chattaba.
Sous Charlemagne qui, ayant obtenu en 807 de Hâroun ar-Rachîd, un calife abbasside, la protection des lieux saints, des bénédictins relevèrent la basilique de ses ruines.
W okresie panowania Karola I Wielkiego, który w 807 r. uzyskał od kalifa Haruna ar-Raszida z dynastii Abbasydów ochronę miejsc świętych, benedyktyni odbudowali bazylikę z ruin.
Elle semble avoir été détruite à nouveau en 1009 par Al-Hakim bi-Amr Allah. Les croisés après la prise de Jérusalem en 1099, ils construisirent un petit oratoire sur le site au milieu des ruines.
Najprawdopodobniej została ona ponownie zniszczona w 1009 r. przez kalifa Al-Hakima bi-Amr Allaha. Krzyżowcy po zdobyciu Jerozolimy w 1099 r. wybudowali w tym miejscu na ruinach niewielką kaplicę.
L’église fut reconstruite en 1152 grâce à Svend Svendsson, évêque de Viborg, et à son frère Sveinsson Eskill, amiral du Jutland, qui furent enterrés dans l’église en 1153 (leurs tombes furent redécouvertes en 1869 et ils furent réinhumés dans la nouvelle église).
Kościół został odbudowany w 1152 r. dzięki Svendowi Svendssonowi, biskupowi Viborga i jego bratu Sveinssonowi Eskillowi, admirałowi z Jutlandii, którzy zostali pochowani w tym kościele w 1153 r. (ich groby zostały odkryte w 1869 r. i zostali oni ponownie pochowani w nowym kościele).
Le bâtiment fut fortement endommagé par les troupes de Saladin pendant le siège de Jérusalem en 1187. Un bâtiment est remis sur pied, semble-t-il, pendant la trêve résultant du traité de Jaffa de 1229. Durant les siècles suivants l’église tomba en ruines peu à peu, et sous l’empire ottoman, les pierres furent utilisées pour construire des tombes dans la vallée de Josaphat.
Budowla została poważnie uszkodzona przez wojska Saladyna podczas oblężenia Jerozolimy w 1187 r. Wydaje się, że wzniesiono tu kolejną budowlę w czasie rozejmu wynikającego z traktatu w Jaffie z 1229 r. W kolejnych wiekach kościół stopniowo popadał w ruinę, a w okresie istnienia imperium otomańskiego kamienie, z których go wzniesiono, były wykorzystywane do budowy grobowców w Dolinie Jozafata.
En 1856, la princesse Aurélie de la Tour d’Auvergne (1809-1889), fille de Joseph Aurèle de Bossi, arriva à Jérusalem. Avec patience et diplomatie, en dix ans, elle réussit à acquérir six hectares de terrain au mont des Oliviers. Elle y fit bâtir en 1868, sous les ordres de l’architecte André Lecomte, un cloître de 30 mètres sur 20 avec une galerie couverte, sur le modèle du Campo Santo de Pise. Sur les murs elle fit apposer la traduction du Pater noster en 32 langages qui, avec le temps, devinrent plus nombreuses.
W 1856 r. księżna Aurelia z Tour d’Auvergne (1809-1889), córka Josepha Aurèle’a de Bossi, przybyła do Jerozolimy. Dzięki swojej cierpliwości i dyplomacji udało się jej nabyć w ciągu dziesięciu lat sześć hektarów ziemi na Górze Oliwnej. W 1868 r. zainicjowała ona pod kierunkiem architekta André Lecomte’a budowę klasztoru o rozmiarach 30 m x 20 m z krytym krużgankiem, na wzór cmentarza Camposanto w Pizie. Na ścianach poleciła umieścić tłumaczenia Ojcze Nasz w 32 językach, które z biegiem czasu stały się liczniejsze.
Entre 1868 et 1870, des fouilles et sondages furent organisés, aidés de Charles Simon Clermont-Ganneau (drogman-chancelier du consulat français de Jérusalem), qui permirent de dégager une mosaïque du Ve siècle où étaient inscrits en grec les psaumes 121:8 et 118:20. On y a aussi retrouvé l’épitaphe de Césaire de Heisterbach.
W latach 1868-1870 prowadzone były wykopaliska i badania, wspierane przez Charlesa Simona Clermont-Ganneau (tłumacza i sekretarza konsulatu Francji w Jerozolimie), które pozwoliły odkryć mozaikę z V wieku, na której znajdowały się inskrypcje w j. greckim psalmów 121:8 i 118:30. Odnaleziono również epitafium Cezarego z Heisterbachu.
À cette même époque, Mère Xavière du Cœur de Jésus, du Carmel de Lisieux, s’intéressa beaucoup au lieu avec le désir de la fondation d’un couvent de Carmélites en partenariat avec la princesse Aurélie de la Tour d’Auvergne. Elle obtint l’accord du pape Pie IX pour le début des travaux.
W tym samym czasie miejscem tym zainteresowała się bardzo Matka Xawera od Serca Jezusowego z Karmelu w Lisieux, która zapragnęła utworzyć tutaj klasztor sióstr karmelitanek przy współpracy z księżną Aurelią z Tour d’Auvergne. Na rozpoczęcie prac otrzymała zgodę papieża Piusa IX.
En 1868, la princesse Aurélie de la Tour d’Auvergne divisa son terrain en trois, la partie occidentale de ces terrains (dont la grotte du Pater) fut donnée à la France, une partie aux Sœurs Carmélites, et une partie aux Missionnaires d’Afrique (Pères blancs).
W 1868 r. księżna Aurelia z Tour d’Auvergne podzieliła swoją posiadłość na trzy części: część zachodnią posiadłości (w tym grotę Pater) przekazała Francji, drugą siostrom karmelitankom, a trzecią Zgromadzeniu Misjonarzy Afryki (Ojcom Białym).
Le 18 juin 1874, Mgr Vincenzo Bracco, patriarche latin de Jérusalem, inaugura l’église du Pater et les travaux de construction du monastère débutèrent le 12 avril 1875. Mère Xavière du Cœur de Jésus prit la direction des travaux d’édification du monastère. Au cours de ces travaux sont découverts la crypte du « Credo », ornée de fresques datant du XIIe siècle ainsi que des morceaux de cercueils et des pierres tombales.
W dniu 18 czerwca 1874 r. łaciński patriarcha Jerozolimy Mgr Vincenzo Bracco dokonał uroczystego otwarcia kościoła Pater, natomiast budowa klasztoru ruszyła 12 kwietnia 1875 r. Matka Xawera od Serca Jezusowego odpowiadała za prace przy wznoszeniu klasztoru. W trakcie prac budowlanych odkryto kryptę starego kościoła „Credo” udekorowaną freskami z XII wieku, jak również fragmenty trumien i kamieni nagrobnych.
En 1881, la princesse Aurélie de la Tour d’Auvergne revint à Jérusalem pour la dernière fois. Puis elle se retira à Versailles et enfin à Florence, où elle mourut le 4 mai 1889. Conformément à ses souhaits, un mausolée de marbre blanc fut érigé à l’entrée de la chapelle des Sœurs Carmélites dans lequel furent transférées ses cendres en 1957. Un mois après, le 28 juin 1889, disparut à son tour Mère Xavière du Cœur de Jésus.
Księżna Aurelia z Tour d’Auvergne przybyła do Jerozolimy po raz ostatni w 1881 r. Później wyjechała do Wersalu, a następnie do Florencji, gdzie zmarła 4 maja 1889 r. Zgodnie z jej wolą przy wejściu do kaplicy sióstr karmelitanek zbudowano mauzoleum z białego marmuru, w którym w 1957 r. umieszczono jej prochy. Z kolei miesiąc później, 28 czerwca 1889 r., zmarła Matka Xawera od Serca Jezusowego.
Entre 1910 et 1911, des opérations de fouilles furent menées par les Missionnaires d’Afrique (Pères blancs), qui retrouvèrent les fondations de l’Hélène : un atrium entourant une citerne, un baptistère et la crypte (la grotte). La grotte où Jésus enseignait a été découverte dans la crypte de l’ancienne église du IVème siècle. Sont aussi découverts ossements, tablettes et monnaie de l’époque de l’empereur romain Constantin II. Cette série de fouilles fait l’objet de publications détaillées, notamment celles du Marquis de Voguë et du père Louis-Hugues Vincent, dominicain, qui enseigna à l’École biblique et archéologique française de Jérusalem.
W latach 1910-1911 prowadzone były prace wykopaliskowe przez Zgromadzenie Misjonarzy Afryki (Ojców Białych), którzy odkryli fundamenty kościoła Heleny: atrium otaczające cysternę, chrzcielnicę i kryptę (grotę). Grota, w której Jezus nauczał, została odkryta w krypcie dawnego kościoła z IV wieku. Odkryto również kości, tabliczki z tekstami i monety z czasów cesarza rzymskiego Konstantyna II. Seria tych wykopalisk została szczegółowo opisana, zwłaszcza w publikacjach Marquisa de Voguë i dominikanina o. Louisa-Huguesa Vincenta, który wykładał we Francuskiej Szkole Biblijnej i Archeologicznej w Jerozolimie.
En 1913, un projet de reconstruction de la basilique de l’Eléona fut envisagé mais la première guerre mondiale éclata en 1914 et le projet ne fut pas réalisé. Le site fut saccagé avec l’arrivée des troupes germano-turques.
W 1913 r. rozważano odbudowę bazyliki Eleony, lecz w 1914 r. wybuchła pierwsza wojna światowa i projekt nie został zrealizowany. Miejsce to zostało splądrowane przez wojska niemiecko-tureckie.
Depuis les années 1920, il y a eu quelques tentatives infructueuses de restauration de l’Eléona. La grotte que l’on peut visiter actuellement a été restaurée en 1927, avec des matériaux récupérés. Les très gros murs, encore visibles, ont été élevés lors de la tentative de construction de l’église de Notre Dame du Sacré Cœur, qui fut stoppée par la Seconde Guerre Mondiale. C’est la raison pour laquelle, aujourd’hui encore cette église n’a pas de toiture.
Od 1920 r. podejmowano nieudane prób odbudowy Eleony. Grota, którą można obecnie oglądać, została odnowiona w 1927 r. z pozyskanych materiałów. Widoczne do chwili obecnej bardzo grube mury zostały wzniesione podczas próby budowy kościoła Notre Dame du Sacré Cœur, którą wstrzymała druga wojna światowa. Z tego też powodu kościół do chwili obecnej nie posiada zadaszenia.
En 1985, des travaux d’aménagements d’une partie du terrain, au nord de la basilique, ont été effectués afin de rattraper le niveau de la rue. Des murs de soutènement sont construits et le reste du terrain est aménagé en jardin.
W 1985 r. wykonano prace związane z zagospodarowaniem terenu po północnej stronie bazyliki w celu nawiązania do poziomu ulicy. Wybudowano mury wspierające, a pozostałą część terenu zagospodarowano w ogród.
En 2000, des travaux ont lieu pour faciliter l’accès du site aux pèlerins avec une rampe d’accès et des toilettes ont été installées pour les nombreux pèlerins qui viennent visiter ce lieu.
W 2000 r. zrealizowano prace w celu ułatwienia pielgrzymom wejścia na teren posiałości za pomocą pochylni i powstały sanitariaty dla licznych pielgrzymów, którzy odwiedzają to miejsce.
En 2011, un jardin d’olivier du domaine de l’Eléona, avec une vue exceptionnelle sur Jérusalem, a été inauguré aux pèlerins pour la prière et le recueillement.
W 2011 r. na terenie posiadłości Eleona uroczyście odsłonięto ogród oliwny z wyjątkowym widokiem na Jerozolimę, w którym pielgrzymi mogą oddawać się modlitwie i refleksji.
Les murs de l’église du couvent, des cloîtres et des remparts de l’église Eleona du IVe siècle sont recouverts de plaques de céramique reproduisant le texte de la prière du Pater Noster en nombreuses langues (nationales ou régionales). De nouvelles traductions sont régulièrement ajoutées. Aujourd’hui, la prière du Notre Père est inscrite sur des plaques de céramique en près de 190 langues.
Ściany kościoła przyklasztornego, klasztoru i mury kościoła Eleona z IV wieku pokryte są tablicami z płytek ceramicznych, z tłumaczeniem modlitwy Ojcze Nasz w wielu językach (narodowych lub regionalnych). Systematycznie dodawane są nowe tłumaczenia. Obecnie modlitwa Ojcze Nasz zapisana jest na płytkach ceramicznych w prawie 190 językach.
Bien sûr, il y a une plaque avec le texte de la prière du Notre Père en langue polonaise. La première plaque a été fondée par les soldats de la Brigade indépendante de chasseurs des Carpates de l’Armée polonaise de l’Est du général Anders traversant Palestine en 1942. En 1998, les soldats du contingent polonais de la Force intérimaire des Nations unies au Liban (FINUL) ont fondé une nouvelle plaque.
Oczywiście, jest tam tablica z tekstem modlitwy Ojcze Nasz w języku polskim. Pierwszą tablicę ufundowali żołnierze Brygady Samodzielnych Strzelców Karpackich z Armii Polskiej na Wschodzie gen. Andersa, w czasie swojego przemarszu przez Palestynę w 1942 r. W 1998 r. żołnierze polskiego kontyngentu Tymczasowym Sił Zbrojnych ONZ w Libanie (UNIFIL) ufundowali nową tablicę.
En 2000, une plaque avec le texte de la prière du Notre Père en cachoube a été ajoutée.
W 2000 r. umieszczono tablicę z tekstem modlitwy Ojcze Nasz w języku kaszubskim.
Les plaques en langues française et espagnole / Tablice w j. francuskim i j. hiszpańskim
L’intérieur de l’église du Pater Noster de style néo-gothique / Wnętrze kościoła „Ojcze Nasz” w stylu neogotyckim
Sur le devant de l’ancien autel adossé au mur est gravé le texte de la prière du Notre Père en latin. / Z przodu dawnego ołtarza opartego o ścianę wyrzeźbiony jest tekst modlitwy Ojcze Nasz po łacinie.
Nef centrale de l’église, vue de la porte d’entrée / Nawa główna kościoła, widok na drzwi wejściowe
La grotte du Pater Noster. Selon la tradition, c’est ici que Jésus se serait souvent retiré pour prier et qu’il aurait enseigné à ses disciples la prière du Pater. / Grota Pater Noster. Według tradycji to właśnie tutaj Jezus przychodził modlić się i nauczał swoich uczniów modlitwy Ojcze Nasz.
Vue sur des oliviers cultivés par des Sœurs Carmélites / Widok na drzewa oliwne uprawiane przez siostry karmelitanki
Jusqu’à présent, les Sœurs Carmélites et le gouvernement français font des efforts afin que le domaine Eléona attire des milliers de pèlerins et de touristes avec sa beauté. Les Carmélites de multiples nationalités sont les gardiennes spirituelles sur ce lieu saint. C’est un endroit qui sans doute vaut la peine de visiter pendant le séjour en Terre sainte.
Siostry karmelitanki i rząd francuski do dnia dzisiejszego starają się, żeby posiadłość Eleona przyciągała swoim pięknem tysiące pielgrzymów i turystów. Karmelitanki różnych narodowości są duchowymi strażniczkami tego świętego miejsca. Jest to miejsce, które niewątpliwie warto odwiedzić podczas pobytu w Ziemi Świętej.