Hola, ¿qué tal?
Oglądając telewizję hiszpańskojęzyczną, słuchając radia internetowego lub czytając wiadomości w internecie ciągle natrafiamy na słownictwo związane koronawirusem. Na ekranach hiszpańskojęzycznych kanałów telewizyjnych można było zaobserwować napisy z apelami, aby widzowie pozostawali w domach (¡Quedate en casa!). Z kolei w audycjach telewizyjnych i radiowych co chwila można usłyszeć takie słowa, jak el distanciamiento social (dystans społeczny), el aislamiento (izolacja), czy la cuarentena (kwarantanna). Aby stopniowo poznawać język hiszpański, przygotowałem dzisiejszy wpis na temat koronawirusa.
Poniżej znajdziecie polsko-hiszpańskie słownictwo, które podzieliłem na trzy grupy: rzeczowniki, przymiotniki, czasowniki i przydatne wyrażenia. Listy ze słownictwem są dość długie, ale bardzo przydatne. Listy będą powiększane o nowe słownictwo. Staraj się wymawiać każde słowa na głos podczas nauki. To sprawi, że każde z nich łatwiej zapamiętasz.
Oddzielną, ostatnią pozycję stanowią przykłady zdań polskich z tłumaczeniem na język hiszpański, które mogą przydać się podczas komunikacji w języku hiszpańskim lub skłonić do refleksji nad pandemią. Wszystkim Czytelnikom życzę dużo zdrowia.
Zgodnie z informacją przedstawioną w 2021 r. na stronie https://www.gov.pl/web/mobywatel/unijny-certyfikat-covid „Unijny Certyfikat COVID i paszport covidowy – to ten sam dokument. Pierwsza nazwa to oficjalna nazwa dokumentu, druga – to nazwa potoczna. Inne stosowane nazwy to np. zielony paszport, paszport szczepienny, zielony certyfikat, cyfrowy certyfikat, unijne cyfrowe zaświadczenie COVID-19.”
W związku z rozwojem pandemii listy ze słownictwem podlegają aktualizacji.
Rzeczowniki
antybiotyk – el antibiótico
badanie, próbka – una muestra
ból – el dolor
ból gardła – el dolor de garganta
ból głowy – el dolor de cabeza
ból mięśni – el dolor muscular
choroba – la enfermedad
choroba płuc – la enfermedad pulmonar
choroby współistniejące – las enfermedades coexistentes
COVID-19 – el/la COVID-19
czyszczenie – la limpieza
dawka przypominająca – la dosis de recuerdo
dezynfekcja – la desinfección
dolegliwości – aflicción
dystans społeczny – el distanciamiento social
epidemia – una epidemia
godzina policyjna – el toque de queda
gorączka – la fiebre
groźba zarażenia – la amenaza del contagio
grypa – la gripe
higiena rąk – la higiene de las manos
infekcja – la infección
infekcja dróg oddechowych – la infección respiratoria
infekcja przenoszona drogą kropelkową – la infección transmitida a través de gotitas respiratorias
infekcja wirusowa – la infección viral
inhalator – el inhalador
izolacja – el aislamiento
izolacja społeczna – el aislamiento social
izolacja, odizolowanie – el aislamiento, el confinamiento
kaszel – la tos
katar – el catarro
kichanie lub kaszlenie w chusteczkę papierową – toser o estornudar en un pañuelo de papel
klinika – la clínica
kod QR – un código QR
kombinezon ochronny – el mono de protección
kontrola lekarska – el control médico
koronawirus – el coronavirus / el Coronavirus (COVID-19)
kryzys związany z koronawirusem – la crisis del coronavirus
kwarantanna – la cuarentena
kwarantanna domowa – la cuarentena en casa
lekarstwo – la medicina
lekarz – el médico
liczba zgonów – el número de fallecidos
maseczka na twarz: la mascarilla, el barbijo/el cubreboca (Ameryka Łacińska), el tapabocas (los tapabocas), el nasobuco (Kuba)
mobilność osób – la movilidad de personas
mutacja koronawirusa – la mutación del coronavirus
mycie rąk – el lavado de las manos
mydło – el jabón
niewydolność oddechowa – la insuficiencia respiratoria
nosiciel koronawirusa – el portador de coronavirus
noszenie maseczek – el uso de mascarillas
objawy łagodne/ciężkie – los síntomas leves/graves
obrona cywilna – la defensa civil
obszar dotknięty – el área afectada
obszar ryzyka – un área de riesgo
oddział intensywnej terapii – una unidad de cuidados intensivos
odporność stadna – la inmunidad del rebaño
odporność zbiorowa (zbiorowiskowa) – la inmunidad colectica, la inmunidad de grupo
odstęp – la distancia
ognisko (choroby) – el brote, el foco de contagios
ognisko nowych chorób zakaźnych – el brote de nuevas enfermedades transmisibles
ograniczenia podróży – las restricciones de viaje
ograniczenie kontaktów społecznych – la limitación de los contactos sociales
ograniczenia w przemieszczaniu się – las limitaciones de desplazamiento
osoba asymptomatyczna (bez objawów) – una persona asintomática
osoba, która zachorowała (kobieta) – la enferma
osoba, która zachorowała (mężczyzna) – el enfermo
osoba zarażona – la persona contagiada
ozdrowienia („ozdrowieńcy”) – los recuperados
pacjent – el/la paciente
pacjent hospitalizowany – el paciente hospitalizado (ingresado)
pacjent podejrzany o zakażenie COVID-19 – el paciente sospechoso de infección por COVID-19
pacjent z pozytywnym (dodatnim) wynikiem testu – el paciente positivo
pandemia – la pandemia
pandemia koronawirusa – la pandemia de coronavirus
pielęgniarka – la enfermera
pierwszy przypadek koronawirusa – el primer caso de coronavirus
płuca – los pulmones
płyn do dezynfekcji – el desinfectante, la solucion hidroalcohólica (na bazie alkoholu)
podejrzenia zakażenia kogoś : une sospecha de infección de una persona
pogotowie ratunkowe – el servicio de emergencia
poziom ostrzegawczy – el nivel de alerta
praca zdalna – el trabajo a distancia
pracownik służby zdrowia – el trabajador de la salud
próbka – la muestra
przeziębienie – el resfrió, el resfriado
przypadek koronawirusa – un caso de coronavirus
przypadek negatywny – un caso negativo
przypadek odrzucony – el caso descartado
przypadek podejrzany – un caso sospechoso
przypadek potwierdzony – el caso confirmado
przypadek śmiertelny – un caso de muerte
przywrócenie swobody przemieszczania się – el restablecimiento de la libertad de circulación
recepta medyczna – una receta
respirator – el respirador
rękawiczki – los guantes
rękawiczki jednorazowe – los guantes desechables
rozluźnienie rygorystycznych ograniczeń ogólnospołecznych – la relajación de medidas comunitarias estrictas
rozprzestrzenianie się choroby – la propagación de la enfermedad
rozprzestrzenianie się choroby drogą kropelkową – la propagación de la enfermedad a través de gotitas
sanatorium – el sanatorio
specjalne zezwolenie – un permiso especial
stan krytyczny – el estado crítico
stan zagrożenia zdrowia publicznego o zasięgu międzynarodowym – la emergencia de salud pública de importancia internacional
stan zdrowia – el estado de salud
strefa zamknięta – un espacio cerrado
symptom – el síntoma
system opieki zdrowotnej – el sistema sanitario
sytuacja epidemiologiczna – la situación epidemiológica
sytuacja kryzysowa – una situación de crisis
szczep koronawirusa – la cepa del coronavirus
szczepienie – la vacunación
szczepionka – la vacuna
szpital – el hospital
śmierć – la muerte
śmiertelność – la letalidad
środek dezynfekujący – el desinfectante
środek znieczulający, anestetyk – el anestésico
środki izolacji – las medidas de confinamiento
środki ostrożności – medidas de precaución
środki powstrzymujące rozprzestrzenianie się COVID-19 – las medidas de contención de la COVID-19
środki zapobiegania (prewencji) – medidas de prevención
Światowa Organizacja Zdrowia – la Organización Mundial de la Salud (OMS)
test na COVID-19 – una prueba de COVID-19, un test para detectar coronavirus
trudności z oddychaniem – la dificultad para respirar
ubezpieczenie zdrowotne – el seguro de salud
uczucie braku powietrza – la sensación de falta de aire
umieralność – la mortalidad
unijny certyfikat COVID (nazwa oficjalna), unijne cyfrowe zaświadczenie COVID – el Certificado COVID Digital de la UE
urządzenie do dezynfekcji i sterylizacji – el dispositivo de desinfección y esterilización
utrata węchu i smaku – una pérdida de olfato y del gusto
walka z globalną pandemią – la lucha contra la pandemia global
wariant koronawirusa – la variante del coronavirus
wirus – el virus
wirusolog – el virólogo
wjazd – la entrada
wskaźnik śmiertelności – la tasa de la letalidad
wskaźnik zachorowalności – la tasa de incidencia
wyjazd – la salida, la partida
wylęgarnia (ognisko choroby) – el brote
wynik testu – el resultado de la prueba
wystawianie się na koronawirusa – la exposición al coronavirus
wzrost zakażeń – un repunte de las infecciones
zachorowalność na COVID-19 – la incidencia de la COVID-19
zachowanie (bezpiecznej) odległości między osobami – el distanciamiento físico entre las personas
zagrożenie dla zdrowia światowego – la amenaza para la salud mundial
zakaz kontaktu fizycznego – la prohibición del contacto físico
zakaz przemieszczania się – la prohibición de circular
zakaz zgromadzeń – la prohibición de asambleas / reuniones
zapalenie płuc – la neumonía
zapasy – las provisiones
zapobieganie – la prevención
zaraza – la peste
zarażenie się – el contagio
zaświadczenie o szczepieniu – el certificado de vacunación
zdrowie – la salud
zdrowie publiczne – la salud publica
zgon – el fallecimiento
zmarły(-a) – el/la muerto(-a)
zmęczenie, znużenie – la fatiga, el cansancio
znoszenie ograniczeń ogólnospołecznych – el levantamiento de las medidas de restricción comunitarias
żel do dezynfekcji na bazie alkoholu – gel hidroalcoholico
Przymiotniki
bardzo zaraźliwy – altamente contagioso
chory(-a) – enfermo(-a)
dotknięty chorobą – afectado por enfermedad
epidemiologiczny – epidémico
grypopodobny – de tipo gripal
hospitalizowany – hospitalizado (ingresado)
jednorazowy – desechable
nagły – repentino, súbito
niespokojny – inquieto
ostrożny, uważny – cauteloso, prudente
podejrzany o zakażenie COVID-19 – sospechoso de infección por COVID-19
ponownie zainfekowany – reinfectado
potwierdzony (np. przypadek) – confirmado (p. ej. el caso)
pozytywny – positivo
przestraszony – asustado
przeszywający (np. ból) – agudo (p. ej. el dolor agudo)
spokojny (uspokojony) – calmado
straszny – temeroso
śmiercionośny – mortífero
zainfekowany, zarażony – infectado, contagiado
zdenerwowany – nervioso
zdrowy(-a) – sano(-a)
Czasowniki i przydatne wyrażenia
być chorym – estar enfermo(-a)
być pod kontrolą – estar bajo control
być w śpiączce – estar en coma
być zarażonym – estar infectado
chronić zdrowie – proteger la salud
czuć się – sentirse, encontrarse
czuć się źle/dobrze – estar mal/bien
dbać o siebie – cuidarse
dbać o zdrowie – cuidar la salud
dezynfekować ręce – desinfectar las manos
dojść szybko do zdrowia – recuperarse rápido
hospitalizować – hospitalizar
izolować – aislar
izolować się od kogoś – aislarse de alguien
kaszleć – toser
kichać – estornudar
leczyć kogoś – tratar, curar
leczyć się na coś – curarse, seguir un tratamiento para algo
mieć katar – tener catarro
mieć kaszel – tener tos
mieć gorączkę – tener fiebre
mieć ubezpieczenie zdrowotne – estar cubierto por el seguro de salud
mierzyć temepraturę / ciśnienie – medir la temperatura / la tensión
mutować (się) – mutar(se)
myć ręce – lavarse las manos
nabawić się kataru – coger un catarro
nałożyć kwarantannę na miejsce lub osobę – poner en cuarentena un lugar o a una persona
nie dotykać twarzy – no tocarse la cara
nie podawać rąk – no darse la mano, no saludar con la mano
objąć kwarantanną – cuarentenar
odbywać, przechodzić kwarantannę – hacer cuarentena
oddychać – respirar
odnotowywać nowe przypadki koronawirusa – registrar los nuevos casos de coronavirus
odpoczywać, wypoczywać – descansar
ograniczyć ruch turystyczny – reducir los flujos turísticos
opuszczać miasto – dejar la ciudad
ostry dyżur – las urgencias
ostrzegać – advertir
paraliżować (gospodarkę) – paralizar la economía
pobrać próbkę śliny – tomar una muestra de saliva
pobrać wymaz z nosa – tomar una muestra nasal
pobrać zaświadczenie o szczepieniu – descargar el certificado de vacunación
poddawać kwarantannie – poner en cuarentena
pogarszać się – empeorarse
powodować problemy zdrowotne – provocar problemas de salud
powstrzymać pandemię – contener una pandemia
pracować z domu – trabajar desde casa
przenosić się ze zwierząt na ludzi – transmitirse de animales a humanos
przepisać leki – prescribir las medicinas
przepisać receptę – recetar
przeprowadzać testy – hacer pruebas
przywrócić kontrole graniczne – reintroducir los controles fronterizos
robić zapasy żywności na kwarantannę – almacenar los alimentos para la cuarentena
rozchorować się – ponerse malo
rozprzestrzeniać, rozpowszechniać się – propagarse
spłaszczyć krzywą zachorowań – aplanar la curva
spowodować śmierć chorego – causar la muerte del enfermo
stać w kolejce przed apteką – hacer cola enfrente de la farmacia
szczepić kogoś przeciw czemuś – vacunar a alguien contra algo
szczepić się, zaszczepić się – vacunarse
unikać dużych imprez – evitar grandes eventos
unikać mobilności i skupisk ludzi – evitar la movilidad y las aglomeraciones de gente
używać środków dezynfekujących – usar los desinfectantes
wpaść w panikę – entrar en pánico
wstrzymywać loty – suspender los vuelos
wykonywać testy diagnostyczne – realizar pruebas diagnósticas
wykrywać zakażenia – detectar infecciones
wyzdrowieć – mejorarse, recuperarse
wzmacniać odporność fizyczną – aumentar/mejorar la resistencia física
zachować dystans społeczny – mantener la distancia social
zahamować koronawirus – frenar el coronavirus
zamykać granice – cerrar las fronteras
zaostrzać środki – endurecer las medidas
zapobiegać pandemii – prevenir la pandemia
zarazić się koronawirusem – contagiarse de / infectarse con coronavirus
zarażać kogoś – contagiar a alguien
zarażać się – contagiarse
zdrowieć / wracać do zdrowia – recuperarse
zmniejszyć ryzyko zakażenia – reducir el riesgo de contagio
znać objawy COVID-19 – conocer los síntomas de la COVID-19
znajdować się w izolacji we własnym miejscu zamieszkania – encontrarse aislado en su domicilio
zostawać w domu – quedarse en casa
zwalczać wirusa – combatir el virus
zwiększyć kontrole graniczne – reforzar los controles fronterizos
Na koniec przydatne zdania w wersji polsko-hiszpańskiej do analizy.
| Bardzo ważne jest jak najczęstsze czyszczenie często dotykanych powierzchni. | Es fundamental limpiar lo más a menudo posible las superficies que se tocan frecuentemente. |
| Boli mnie głowa. | Me duele la cabeza. |
| Co panu/pani dolega? | ¿Qué le pasa? |
| Co robić w domu podczas kwarantanny? | ¿Qué hacer en casa en cuarentena? |
| Dezynfekcja rąk to praktyka, którą powinno się promować w każdym miejscu. | Desinfectar las manos es una práctica que se debe promover en todo lugar. |
| Do celów wczesnej identyfikacji przypadków koronawirusa istotne są szybkie testy i diagnozowanie. | Para una identificación temprana de los casos de coronavirus, es esencial realizar pruebas y diagnósticos rápidos. |
| Higiena rąk jest podstawowym środkiem zapobiegawczym. | La higiene de las manos es una medida de control esencial. |
| Izolacja i inne skoordynowane środki ograniczające są konieczne do ratowania życia. | El confinamiento y otras medidas restrictivas coordinadas son necesarios para salvar vidas. |
| Jak przygotować się na kwarantannę w domu? | ¿Cómo prepararse para una cuarentena en casa? |
| Jak się czujesz? Źle wyglądasz. | ¿Cómo te sientes? Tienes mala cara. |
| Jeżeli odczuwa pan jakiekolwiek objawy związane z COVID-19 lub dyskomfort fizyczny, nie powinien pan stawiać się na lotnisko. | Si presenta algún síntoma relacionado al COVID-19 o malestar físico, no deberá acudir al aeropuerto. |
| Kary za nieprzestrzeganie kwarantanny mogą sięgać 600.000 euro. | Las multas por no cumplir la cuarentena pueden llegar a 600.000 euros. |
| Koronawirus utrzymuje się na całym świecie. | El coronavirus se mantiene presente en todo el mundo. |
| Kwarantanna jest dla tego, kto nie wykazuje objawów koronawirusa, a izolacja dla tego, kto ma potwierdzoną chorobę. | La cuarentena es para alguien que no presenta síntomas del coronavirus y el aislamiento es para quien tiene la enfermedad confirmada. |
| Ma pan/pani gorączkę? | ¿Tiene fiebre? |
| Maseczka powinna całkowicie zakrywać twarz od nasady nosa aż do podbródka. | La mascarilla debería cubrir íntegramente la cara desde el puente de la nariz hasta por debajo de la barbilla. |
| Mycie rąk może zapobiegać przenoszeniu się infekcji dróg oddechowych. | Lavarse las manos puede prevenir la transmisión de infecciones respiratorias. |
| Na lotniskach przeprowadzany jest pomiar temperatury wszystkich pasażerów. | Los controles de temperatura de todos los pasajeros se realizan en los aeropuertos. |
| Nie ma potwierdzonych przypadków koronawirusa w moim mieście. | No hay casos confirmados de Coronavirus en mi ciudad. |
| Nie trzeba panikować, ale trzeba traktować pandemię poważnie. | No hay que entrar en pánico pero hay que tomarse la pandemia en serio. |
| Obowiązują nowe środki prewencji wobec koronawirusa. | Hay nuevas medidas de prevención contra el Coronavirus. |
| Pandemia koronawirusa stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia publicznego. | La pandemia de coronavirus es una grave amenaza para la salud pública. |
| Pandemia koronawirusa wystawia na próbę każdą rodzinę. | La pandemia de coronavirus pone a prueba a cada familia. |
| Pozostawanie w domu to ważna decyzja, aby zahamować chorobę. | Una decisión importante para frenar la enfermedad es quedarse en casa. |
| Priorytetem pozostaje ochrona zdrowia obywateli, w tym pracowników sektora turystyki i turystów. | La prioridad sigue siendo la protección de la salud de los ciudadanos, incluidos los trabajadores del sector turístico y los turistas. |
| Przeprowadzamy testy w celu wykrycia koronawirusa. | Hacemos pruebas para detectar coronavirus. |
| Przestrzegam kwarantanny. | Respeto la cuarentena. |
| Rozmiar kryzysu i jego zasięg wymagają bezprecedensowej reakcji pod względem skali, szybkości i solidarności. | La extensión y magnitud de la crisis exige una respuesta sin precedentes en cuanto a su escala, su rapidez y su solidaridad. |
| Unijne cyfrowe zaświadczenie COVID jest elektronicznym dowodem na to, że dana osoba: albo została zaszczepiona przeciwko COVID-19, albo uzyskała negatywny wynik testu, albo przeszła COVID-19. | El Certificado COVID Digital de la UE es una acreditación digital de que una persona ha sido vacunada contra la COVID-19, o se ha realizado una prueba cuyo resultado ha sido negativo, o se ha recuperado de la COVID-19. |
| Unijne cyfrowe zaświadczenie COVID jest ważne we wszystkich krajach członkowskich UE. | El Certificado COVID Digital de la UE es aceptado en todos los Estados miembros de la UE. |
| Unijne cyfrowe zaświadczenie COVID ułatwi bezpieczne przemieszczanie się osób w obrębie UE podczas pandemii COVID-19. | El Certificado COVID Digital de la UE facilitará la libre circulación segura de los ciudadanos en la UE durante la pandemia de COVID-19. |
| Unijne cyfrowe zaświadczenie COVID zawiera kod QR z podpisem cyfrowym chroniącym je przed fałszerstwem. | El Certificado COVID Digital de la UE contiene un código QR con una firma digital para protegerlo contra la falsificación. |
| Używam maseczki. | Uso la mascarilla. |
| Ważne jest prawidłowe stosowanie maseczek. | El uso adecuado de las mascarillas es importante. |
| Według Instytutu Friedricha Loefflera w Greifswaldzie koronawirus przenosi się z ludzi na zwierzęta. | Según el Instituto Friedrich-Loeffler de Greifswald, el coronavirus se transmite de humanos a animales. |
| W jaki sposób rozprzestrzenia się koronawirus? | ¿Cómo se propaga el coronavirus? |
| W Argentynie izolacja rozpoczęła się w piątek od północy 20 marca 2020 r. | El aislamiento comenzó en Argentina desde las 0:00 hs. del día viernes 20 de marzo 2020. |
| Wirus łatwo się rozprzestrzenia między ludźmi. | El virus se propaga fácilmente entre los humanos. |
| Wobec wzrostu liczby zakażeń w Hiszpanii, rząd Polski podjął decyzję o zawieszeniu lotów bezpośrednich między Hiszpanią a Polską od 2 do 15 września 2020 r. | Ante el aumento del número de contagios en España, el Gobierno de Polonia ha tomado la decisión de suspender los vuelos directos entre España y Polonia a partir del 2 hasta el 15 de septiembre 2020. |
| Zaleca się częstszą wentylację pomieszczeń. | Se recomienda aumentar el número de renovaciones de aire. |
| Zarażenie się koronawirusem wywołuje u wielu osób utratę węchu i smaku. | La infección por coronavirus produce en muchas personas una pérdida de olfato y del gusto. |
| Zostaję w domu! | ¡Yo me quedo en casa! |
| Zostajemy w domu i troszczymy się o nasze zdrowie. | ¡Nos quedamos en casa y nos cuidamos de nuestra salud! |
| Zostań w domu! | ¡Quedate en casa! [tryb rozkazujący] |
¡Vale! Es todo por hoy.
¡Perfecciona tus conocimientos del español! (Udoskonalaj swoją znajomość języka hiszpańskiego!)
Muchas gracias y hasta la próxima.