Bonjour !
Oglądając telewizję francuską, słuchając radia lub przeglądając wiadomości w internecie ciągle natrafiamy na słownictwo związane koronawirusem, którego pandemia przyniosła dla nas wszystkich szereg ograniczeń i utrudnień, chociażby dotyczących obowiązku zachowania dystansu społecznego, zmian organizacji pracy, utrudnień w zakresie podróżowania czy funkcjonowania określonych instytucji. Wszystko po to, by zmniejszyć ryzyko rozprzestrzeniania się wirusa w społeczeństwie. Na ekranach francuskojęzycznych kanałów telewizyjnych, takich jak BFM TV, France Info, CNews, TF1, France 2, France 3, France 5, France Ô, Arte, RMC Découverte, Canal Algérie, i24News, można było zaobserwować napisy z apelami, aby widzowie pozostawali w domach (Restez à la maison). Z kolei w audycjach telewizyjnych i radiowych co chwila można usłyszeć takie słowa, jak distanciation sociale (dystans społeczny), confinement (wprowadzanie ograniczeń/obostrzeń), déconfinement (znoszenie ograniczeń/obostrzeń), quarantaine (kwarantanna).
Warto odnotować, że w wersji elektronicznej słownika Le Petit Robert edycja na 2021 r. znalazły się nowe hasła: Covid, geste barrière (środek ochronny), déconfinement, cluster, patient zéro (pacjent zero), téléconsultation (konsultacja zdalna).
Z myślą o pandemii koronawirusa przygotowałem niniejszy wpis, który podlega aktualizacji. Poniżej znajdziecie polsko-francuskie słownictwo, które podzieliłem na trzy grupy: rzeczowniki, przymiotniki, czasowniki i przydatne wyrażenia. Listy ze słownictwem są dość długie, ale bardzo przydatne. Staraj się wymawiać każde słowa na głos podczas nauki. To sprawi, że każde z nich łatwiej zapamiętasz.
Oddzielną, ostatnią pozycję stanowią przykłady zdań polskich z tłumaczeniem na język francuski, które przydadzą się podczas komunikacji w języku francuskim lub mogą skłonić do refleksji nad pandemią. Wszystkim Czytelnikom życzę dużo zdrowia.
Zgodnie z informacją przedstawioną w 2021 r. na stronie https://www.gov.pl/web/mobywatel/unijny-certyfikat-covid „Unijny Certyfikat COVID i paszport covidowy – to ten sam dokument. Pierwsza nazwa to oficjalna nazwa dokumentu, druga – to nazwa potoczna. Inne stosowane nazwy to np. zielony paszport, paszport szczepienny, zielony certyfikat, cyfrowy certyfikat, unijne cyfrowe zaświadczenie COVID-19.”
6 stycznia 2022 r. Zgromadzenie Narodowe Francji przyjęło projekt rządowej ustawy, w której termin „pass sanitaire” (tł. paszport sanitarny), wprowadzony ustawą z dnia 31.05.2021 r., został zastąpiony terminem „pass vaccinal” (tł. paszport szczepionkowy).
W związku z rozwojem pandemii listy ze słownictwem podlegają aktualizacji.
Rzeczowniki:
ambulans – ambulance (f.)
ambulatorium – accueil (m.) et traitement (m.) des urgences
antybiotyk – antibiotique (m.)
apteczka – trousse (f.) de secours
apteka – pharmacie (f.)
atak – attaque (f.), crise (f.)
atak kaszlu – attaque (f.) de toux
badanie lekarskie – examen (m.) médical
badanie płuc – examen (m.) des poumons
bezdech – apnée (f.)
bezsenność – insomnie (f.)
biegunka – diarrhée (f.)
ból – douleur (f.), souffrance (f.), mal (m.)
ból gardła – mal (m.) de gorge
ból głowy – mal (m.) de tête
bóle mięśniowe lub stawowe – douleurs (f.pl.) musculaires ou articulaires
brak aktywności – immobilité (f.)
brak testów – absence (f.) de tests
certyfikat szczepienia (pot.) – certificat (m.) de vaccination, pass (m.) sanitaire, le certificat Covid numérique UE (officiel) [oficjalna strona administracji francuskiej], le certificat Covid numérique de l’UE [strona Komisji Europejskiej]
choroba bezobjawowa – maladie (f.) asymptomatique
choroba serca – maladie (f.) cardiovasculaire
chusteczki – mouchoirs (m.pl.)
częstość oddechów – fréquence (f.) respiratoire
czynnik ryzyka – facteur (m.) de risque
dawca krwi – donneur (m.) de sang
dawka – dose (f.)
dawka jednorazowa – dose (f.) unique
dawka przypominająca – dose (f.) de rappel
diagnoza – diagnostic (m.)
dom seniora – maison (f.) de retraite
dowód szczepienia (pot.) – preuve (f.) sanitaire (familier)
dreszcze – frissons (m.pl.)
duszność – dyspnée (f.)
dyskomfort – inconfort (m.), incommodité (f.)
dystans społeczny – distanciation (f.) sociale
dyżurny lekarz – médecin (m.) de garde
gardło – gorge (f.), pharynx (m.)
głowa – tête (f.)
gorączka – fièvre (f.)
grypa – grippe (f.)
higiena – hygiène (f.)
hospitalizacja (pobyt w szpitalu) – hospitalisation (f.)
infekcja dolnych dróg oddechowych – infection (f.) des voies aériennes inférieures
izolacja – isolement (m.)
izolacja przez 14 dni – quatorzaine (f.)
jama ustna – cavité (f.) buccale
karetka pogotowia – ambulance (f.)
kaszel – toux (f.)
kaszel suchy – toux (f.) sèche
katar – rhume (m.)
kod QR – code QR (m.)
konsultacja zdalna – téléconsultation (f.)
krew – sang (m.)
kryzys epidemiologiczny – crise (f.) épidémiologique / crise (f.) sanitaire
kwarantanna – quarantaine (f.)
leczenie – traitement (m.), thérapie (f.)
leczenie ambulatoryjne – traitement (m.) ambulatoire
leczenie szpitalne – traitement (m.) à l’hôpital
lek – remède (m.), médicament (m.)
liczba osób, które wyzdrowiały – nombre (m.) de personnes guéries
liczba osób na (oddziałach) reanimacji – nombre (m.) de personnes en réanimation
liczba nowych potwierdzonych przypadków – nombre (m.) de nouveaux cas confirmés
łóżko do reanimacji – lit (m.) de réanimation
maseczka – masque (m.)
maseczka hirurgiczna – masque (m.) chirurgical
maseczka jednorazowa – masque (m.) jetable
maseczka ochronna – masque (m.) de protection respiratoire
maseczka wielokrotnego użytku – masque (m.) réutilisable
maseczka z materiału (materiałowa) – masque (m.) en tissu
mdłości – nausées (f.pl.)
metoda bezbolesna – méthode indolore (f.)
nagły przypadek – cas (m.) d’urgence
narząd – organe(m.)
niedobór masek – pénurie (f.) de masques
niedrożność dróg oddechowych – obstruction (f.) des voies aériennes
noszenie maseczki – port (m.) du masque
nudności i wymioty – nausées (f.pl.) et vomissements (m.pl.)
objaw – symptôme (m.)
oddech, oddychanie – respiration (f.), souffle (m.)
odkażanie – désinfection (f.)
ofiara – victime (f.)
ognisko zapalne (w organizmie) – foyer (m.) inflammatoire
ognisko (koronawirusa) pod obserwacją – cluster (m.) en cours d’observation
ognisko zakażenia – foyer (m.) de contamination, cluster (m.) de contamination
ograniczenia (wprowadzanie ograniczeń), restrykcje – confinement (m.)
okres izolacji – durée (f.) d’isolement
okres inkubacji – période (f.) d’incubation
oskrzela – bronche (f.)
ostry dyżur – service (m.) d’urgence
ozdrowieniec / ozdrowieńcy – patient (m.) guéri / patients (m.pl.) guéris
niewydolność oddechowa – détresse (f.) respiratoire
pacjent / chory – patient (m.) / malade (m.)
pacjent zero – patient (m.) zéro
pandemia – pandémie (f.)
pandemia COVID-19 – pandémie (f.) de Covid-19
papier toaletowy – papier (m.) hygiénique, papier (m.) toilette
paszport sanitarny – pass (m.) sanitaire
paszport szczepionkowy – pass (m.) vaccinal, passeport (m.) vaccinal (familier)
pielęgniarz, pielęgniarka – infirmier (m.), infirmière (f.)
plwocina – crachat (m.), expectoration (f.)
podejrzenie – suspicion (f.)
ponowne wprowadzanie ograniczeń (restrykcji) – réconfinement (m.)
procent wyników pozytywnych – taux (m.) de positivité
procent zajętych łóżek reanimacyjnych – taux (m.) d’occupation des lits de réanimation
przepustka sanitarna (pot.) – pass (m.) sanitaire
przypadek potwierdzony – cas (m.) confirmé
ratownictwo medyczne – urgences médicales (f.pl.), le Service d’aide médicale urgente (SAMU)
ratownik medyczny – membre (m.) du SAMU
ręcznik – serviette (f.)
rękawiczki jednorazowe – gants (m.pl.) jetables
respirator – respirateur (m.) (artificiel) / ventilateur (m.)
sanitariusz – aide-infirmier (m.) , aide-infirmière (f.)
senność – somnolence (f.)
skutek uboczny – effet (m.) secondaire
środek dezynfekujący – désinfectant (m.)
środek nasenny – somnifère (m.)
środek przeciwbólowy – analgésique (m.)
środek ochronny – geste barrière (m.) (l. mn. gestes barrières)
stan ciężki – état (m.) grave
sytuacja epidemiologiczna – situation (f.) épidémiologique
szczepienie – vaccination (f.)
szczepionka – vaccin (m.)
sztuczne oddychanie – respiration (f.) artificielle
terapia – thérapie (f.), traitement (m.)
termometr – thermomètre (m.)
test diagnostyczny na koronawirusa – test (m.) diagnostique du coronavirus
tlen – oxygène (m.)
trudności z oddychaniem – difficultés (f.pl.) respiratoires
unijny certyfikat COVID (nazwa oficjalna), unijne cyfrowe zaświadczenie COVID – le certificat Covid numérique UE (officiel) [oficjalna strona administracji francuskiej], le certificat Covid numérique de l’UE [strona Komisji Europejskiej]
utrata apetytu – perte (f.) d’appétit
utrata węchu i smaku – perte (f.) d’odorat et sens (m.) du goût
wariant / szczep koronawirusa – variant (m.) / souche (f.) du coronavirus
wskaźnik zachorowalności – taux (m.) d’incidence
wskaźnik zachorowalności tygodniowy – taux (m.) d’incidence hebdomadaire
współczynnik reprodukcji wirusa – taux (m.) de reproduction du virus
wyzdrowienia po hospitalizacji – guéris (m.pl.) après l’hospitalisation
zapalenie płuc – pneumonie (f.) aiguë
zaświadczenie o szczepieniu przeciw COVID-19 (pot.) – attestation (f.) de vaccination contre la Covid-19, pass (m.) sanitaire
zatkany nos – nez (m.) bouché
zgon – décès (m.)
zgony w domach opieki społecznej – décès (m.pl.) dans les établissements sociaux et médico-sociaux (ESMS)
zgon w szpitalu – décès (m.) à l’hôpital
zmęczenie – fatigue (f.)
zmniejszanie (łagodzenie) ograniczeń/obostrzeń – allègement (m.) du confinement
znoszenie ograniczeń/obostrzeń – déconfinement (m.)
znieczulenie miejscowe – anesthésie (f.) locale
żel dezynfekcyjny do rąk – gel (m.) désinfectant (pour les) mains
Przymiotniki:
alergiczny – allergique
bezbolesny – indolore
bezgorączkowy – afebrile, apyréthique
bezobjawowy – asymptomatique
bezsilny – impuissant, sans force
bolący, bolesny, obolały – douloureux
higieniczny – hygiénique
martwy – mort
nieprzytomny – inconscient
podatny – susceptible
uzdrowiony, wyleczony – guéri
zainfekowany – infecté
zarażony /zakażony / koronawirusem – contaminé (atteint) par le coronavirus
zmęczony – fatigué
Czasowniki i przydatne wyrażenia:
badać próbkę – analyser un échantillon
boleć – faire mal, avoir mal
być na zwolnieniu lekarskim – être en congé de maladie
być w ciężkim stanie – être dans un état grave
chorować – être malade
chudnąć, tracić na wadze – perdre du poids, maigrir
czuć się – se sentir
dezynfekować – désinfecter
dotknięty koronawirusem – atteint par le coronavirus
dusić się – s’étouffer, perdre le souffle, suffoquer
dyżurować, pełnić dyżur – être de garde
gorączkować – avoir de la fièvre
kaleczyć, ranić – blesser
kaszleć albo kichać w łokieć – tousser ou éternuer dans son coude
łagodzić ból – soulager la douleur
leżeć w łóżku – être allongé dans son lit
mieć cierpliwość – avoir de la patience
mierzyć temperaturę – prendre la température
mutować – muter
nałożyć zimny okład – appliquer une compresse froide
nie podawać sobie rąk – ne pas se serrer la main
odczuwać dyskomfort – ressentir de l’inconfort
oddychać ciężko – respirer péniblement
ograniczyć przemieszczanie się i kontakty – limiter les déplacements et les contacts
okazać dowód szczepienia – présenter une preuve de vaccination
podać tlen – utiliser de l’oxygène
poddać się izolacji / kwarantannie – se placer en isolement / en quarantaine
przechodzić kwarantannę – subir une quarantaine
przeprowadzić bezpłatne badanie lekarskie – faire (réaliser) un examen médical gratuit
regularnie myć ręce – se laver les mains régulièrement
stosować jednorazowe chusteczki i je wyrzucać – utiliser des mouchoirs jetables et les jeter
szczepić kogoś przeciw koronawirusowi – vacciner qn contre le coronavirus
szczepić się – se faire vacciner
unikać zgromadzeń – eviter les rassemblements
wdychać – inhaler
wydychać – exhalter
wyzdrowieć – récupérer, se remettre, guérir
zarazić się koronawirusem – attraper (contracter) le coronavirus
zaszczepić się – se faire vacciner
zmniejszać (łagodzić) ograniczenia/obostrzenia – alléger (relâcher) le confinement
Przykłady zdań w wersji polsko-francuskiej do analizy:
Było podejrzenie przypadku koronawirusa. | Il y a eu une suspicion de cas de coronavirus. |
Choroba przenosi się drogą kropelkową. | La maladie se transmet par les gouttelettes. |
Chorzy z pozytywnym wynikiem testu na COVID-19 będą musieli poddać się samoizolacji przez 10 dni, ponieważ okres inkubacji może wahać się od 5 do 10 dni. | Les malades diagnostiqués positifs au Covid-19 devront s’isoler pendant 10 jours puisque la période d’incubation peut varier de 5 à 10 jours. |
Co tydzień chodzę do lekarza. | Chaque semaine, je vais chez le médecin. |
Czy noszenie maseczki jest obowiązkowe? | Le port du masque est-il obligatoire ? |
Czy obawia się pan/pani tego nowego wirusa? | Avez-vous peur de ce nouveau virus ? |
Czy przestrzega pan/pani zalecanych środków ostrożności? | Faites-vous attention aux consignes de sécurité ? |
Jakie są zalecane zasady środki bezpieczeństwa? | Quelles sont les consignes de sécurité ? |
Czy we Francji jest wystarczająco dużo respiratorów? | Y a-t-il assez de respirateurs en France ? |
Dlaczego trzeba zmieniać maseczkę? | Pourquoi faut-il changer de masque ? |
Ile czasu można nosić maseczkę? | Combien de temps peut-on porter le masque ? |
Jak dobrze używać / nosić maseczkę? | Comment bien utiliser / porter un masque ? |
Jak nałożyć maseczkę? | Comment mettre son masque ? |
Jak zdjąć maseczkę? | Comment retirer son masque ? |
Jakie są objawy koronawirusa? | Quels sont les symptômes du coronavirus ? |
Jej stan pogarsza się. | Son état s’aggrave. |
Kiedy nosić maseczkę? | Quand porter un masque ? |
Mam objawy koronawirusa. | J’ai des symptômes du coronavirus. |
Mam zatkany nos. | J’ai le nez bouché. |
Maseczki chirurgiczne są zarezerwowane dla chorych lub osób będących w kontakcie z chorym. | Les masques chirurgicaux sont réservés aux malades ou aux personnes en contact avec un malade. |
Maseczki są obowiązkowe dla osób powyżej 11 roku życia we wszystkich rodzajach transportu zbiorowego (metro, autobus, tramwaj, pociąg, taxi) pod karą grzywny w wysokości 135 euro. | Les masques sont obligatoires pour les personnes âgées de plus de 11 ans dans tous les transports en commun (métro, bus, tramway, trains, taxi), sous peine de se voir infliger une amende de 135 euros. |
Mój wynik testu jest negatywny. | Mon résultat de test est négatif. |
Na świecie krążą liczne warianty SARS-CoV-2. | De nombreux variants du SARS-CoV-2 circulent à travers le monde. |
Nie mogę zasnąć. | Je ne peux pas dormir. |
Nie można wykluczyć przenoszenia się koronawirusa przez powietrze w miejscach przepełnionych, zamkniętych lub ze złą wentylacją. | La transmission par voie aérienne ne peut pas être exclue dans des lieux surpeuplés, fermés ou mal ventilés. |
Osoba z potwierdzonym lub podejrzeniem zakażenia powinna pozostać w domu i unikać kontaktów z innymi. | Une personne dont l’infection est confirmée ou soupçonnée doit rester chez elle et éviter tout contact avec autrui. |
Osoby zaszczepione są zwolnione z testów, jeżeli przedstawią zaświadczenie o szczepieniu przeciw SARS-CoV-2. | Les personnes vaccinées sont dispensées de tests si elles présentent un certificat de vaccination contre le SARS-CoV-2. |
Paszport szczepionkowy powinien pozwolić osobom zaszczepionym przeciwko koronawirusowi na swobodne podróżowanie. | Le passeport de vaccination devrait permettre aux personnes vaccinées contre le coronavirus de voyager librement. |
Przed nałożeniem maseczki proszę umyć ręce wodą z mydłem lub roztworem alkoholowym. | Avant de mettre le masque, laver-vous les mains avec de l’eau et du savon ou une solution hydro-alcoolique. |
Respiratory są ostatnim narzędziem pozwalającym ratować chorych z zespołem ostrej niewydolności oddechowej. | Les respirateurs sont le dernier outil permettant de sauver les malades en détresse respiratoire aiguë. |
Respiratory są niezbędne, aby leczyć pacjentów zainfekowanych COVID-19. | Les respirateurs sont indispensables pour soigner les patients atteints par le Covid-19. |
Światowa Organizacja Zdrowia podjęła decyzję o zmianie nazw głównych wariantów koronawirusa w celu ułatwienia ich wymowy i uniknięcia kojarzenia z krajami, w których powstały. Wariant „angielski” (B.1.1.7) nazywa się Alpha, wariant „południowoafrykański” (B.1.351) to Beta, wariant „brazylijski” (P1) to Gamma, wariant „indyjski” (B.1.617.2) to Delta, a wariant „indyjski” (B.1.617.1) to Kappa. | L’Organisation mondiale de la Santé a décidé de renommer les variants principaux du coronavirus afin de faciliter leur prononciation et d’éviter leur association avec les pays où ils ont émergé. Le variant «anglais» (B.1.1.7) est nommé Alpha, le variant «sud-africain» (B.1.351) est nommé Beta, le variant «brésilien» (P1) est nommé Gamma, le variant «indien» (B.1.617.2) est nommé Delta et le variant «indien» (B.1.617.1) est nommé Kappa. |
Technologie cyfrowe, aplikacje mobilne i dane dotyczące mobilności mają ogromny potencjał, aby pomóc zrozumieć, w jaki sposób rozprzestrzenia się wirus i jak w związku z tym należy skutecznie reagować. | Les technologies numériques, les applications mobiles et les données mobiles ont des atouts formidables qui peuvent nous aider à comprendre le mode de propagation du virus et à réagir efficacement. |
Testy na obecność wirusa (RT-PCR) pozwalają ustalić czy dana osoba jest nosicielem wirusa w chwili wykonywania testu w oparciu o wymaz z nosogardała lub próbkę śliny. | Les tests virologiques (RT-PCR) permettent de déterminer si une personne est porteuse du virus au moment du test, grâce à un prélèvement par voie nasale ou salivaire. |
Trzeba przekonywać pracodawców do stosowania maseczek wielokrotnego użytku. | Il faut convaincre les employeurs d’utiliser des masques réutilisables. |
Trzeba zmienić maseczkę, jeżeli stanie się ona wilgotna lub uszkodzi się. | Il faut changer le masque s’il s’humidifie ou s’il est endommagé. |
Unijne cyfrowe zaświadczenie COVID jest elektronicznym dowodem na to, że dana osoba: albo została zaszczepiona przeciwko COVID-19, albo uzyskała negatywny wynik testu, albo przeszła COVID-19. | Un certificat Covid numérique de l’UE est une preuve numérique attestant qu’une personne a été vaccinée contre la Covid-19, ou a reçu un résultat de test négatif, ou a guéri de la Covid-19. |
Unijne cyfrowe zaświadczenie COVID jest ważne we wszystkich krajach członkowskich UE. | Le certificat Covid numérique de l’UE est accepté dans tous les États membres de l’UE. |
Unijne cyfrowe zaświadczenie COVID ułatwi bezpieczne przemieszczanie się osób w obrębie UE podczas pandemii COVID-19. | Le certificat Covid numérique de l’UE facilitera la libre circulation des citoyens au sein de l’UE durant la pandémie de Covid-19. |
Unijne cyfrowe zaświadczenie COVID zawiera kod QR z podpisem cyfrowym chroniącym je przed fałszerstwem. | Le certificat Covid numérique de l’UE contient un code QR portant une signature numérique visant à le protéger contre la falsification. |
Walka z pandemią COVID-19 wywarła wpływ na cały świat – niemal wszystkie kraje wdrożyły środki kwarantanny i strategie ograniczenia kontaktów personalnych. | La lutte contre la pandémie de Covid-19 a eu un impact mondial, presque tous les pays ayant appliqué des mesures de quarantaine et des stratégies de distanciation physique. |
Wskaźnik zajętych łóżek reanimacyjnych ciągle spada. | Le taux d’occupation des lits en réanimation est toujours en baisse. |
W jaki sposób rozprzestrzenia się COVID-19? | Comment la COVID-19 se propage-t-elle ? |
W przypadku wysp innych niż Tahiti i Moorea z uwagi na to, że od 22 marca nie wykryto tam żadnego przypadku COVID-19, obostrzenia są łagodzone. | Pour les îles autres que Tahiti et Moorea, étant donné qu’aucun cas de Covid-19 n’y a été détecté depuis le 22 mars, le confinement est allégé. |
Zaleca się noszenie maseczek w różnych okolicznościach. | Il est recommandé de porter le masque dans de nombreuses circonstances. |
Zaszczepienie się jest skutecznym sposobem walki z pandemią COVID-19. | Se faire vacciner est un moyen efficace de lutter contre la pandémie de Covid-19. |
Zmniejszanie ograniczeń / obostrzeń rozpocznie się od soboty. | Un allègement du confinement débute dès samedi. |
Zostanie podjętych szereg środków ochronnych, takich jak noszenie maseczek, pomiar temperatury przy wejściu do budynku i zachowanie bezpiecznej odległości. | Une série de mesures barrières vont être prises comme le port du masque, la prise de température à l’entrée du bâtiment et le maintien d’une distance de sécurité. |
Merci pour votre attention. À la prochaine !