Hiszpańskie zaimki osobowe w funkcji dopełnienia dalszego (Pronombres personales de complemento indirecto)

¡Hola a todos!

W tym wpisie przedstawię zasady stosowania hiszpańskich zaimków osobowych w funkcji dopełnienia dalszego (hiszp. complemento indirecto) i podam przykłady ich użycia.

Zaimki osobowe w funkcji dopełnienia dalszego zastępują rzeczowniki w funkcji celownika (komu?, czemu?). W języku hiszpańskim używa się następujących zaimków osobowych w celowniku:

Uwaga! Należy zauważyć, że zaimki osobowe w funkcji dopełnienia dalszego (w celowniku) różnią się od zaimków w funkcji dopełnienia bliższego (w bierniku) jedynie trzecią osobą liczby pojedynczej i mnogiej. Jeżeli uwzględnimy zjawisko zwane „leísmo”, czyli używania przez niektórych zaimków le/les w bierniku zamiast poprawnych form lo/los dla tego przypadka, to dojdziemy do wniosku, że zaimki osobowe nakładają się na siebie. Musimy zatem bacznie zwracać uwagę na prawidłowe stosowanie zaimków osobowych i zarazem na sens całej wypowiedzi.

Zauważmy również, że o ile w dopełnieniu bliższym (w bierniku) istnieje rozróżnienie na rodzaj męski (lo, los) i żeński (la, las), to w dopełnieniu dalszym takiego rozróżnienia nie ma, ponieważ występuje ta sama forma zaimka (le, les).

Le digo. / Mówię mu/jej.
Les digo. / Mówię im / panom / paniom / państwu.

Dopełnienie dalsze wprowadzane jest w zdaniach przyimkiem „a”, natomiast zaimki osobowe w funkcji dopełnienia dalszego zastępują rzeczowniki z tym przyimkiem, na przykład:

Compro un regalo a mi amiga. Le compro un regalo. / Kupuję prezent mojej przyjaciółce. / Kupuję jej prezent.
Cuento a los niños una fábula. Les cuento una fábula. / Opowiadam dzieciom bajkę. Opowiadam im bajkę.
Doy el dinero a María. Le doy el dinero. / Daję pieniądze Marii. Daję jej pieniądze.
Mando una postal a mis padres. Les mando una postal. / Wysyłam rodzicom pocztówkę. Wysyłam im pocztówkę.

Miejsce zaimków osobowych w funkcji dopełnienia dalszego w zdaniu:

Zaimki dopełnienia dalszego zazwyczaj stoją przed osobową formą czasownika, bez względu na to czy czasownik jest w czasie przyszłym, przeszłym czy teraźniejszym. Istnieją jednak sytuacje, w których zaimki pojawiają się po czasownikach, przyłączając się do nich.

a) w trybie rozkazującym afirmatywnym (imperativo afirmativo) dostawiamy zaimki do odmienianych czasowników i piszemy je wówczas łącznie, na przykład:

¡Ayúdame! / Pomóż mi!
¡Dale un poco de agua! / Daj mu trochę wody!
¡Dame las llaves del coche! / Daj mi kluczyki od samochodu!
¡Dime la verdad! / Powiedź mi prawdę.
¡Haznos una foto! / Zrób nam zdjęcie!
¡Prométeme! / Obiecaj mi!
¡Tráeme algo frío! / Przynieś mi coś zimnego!
¡Tráenos un tarro de miel! / Przynieś nam słoik miodu!

b) w konstrukcjach z imiesłowem czynnym (hiszp. gerundio) zaimki osobowe w funkcji dopełnienia dalszego mogą być użyte zarówno przed, jak i po czasowniku (pisownia łączna), na przykład:

Estamos preparándole una cena. / Le estamos preparando. / Przygotowujemy mu kolację.
Me está explicando este plan. Está explicándome este plan. / Wyjaśnia mi ten plan.
Te estoy llevando un regalo. Estoy llevándote un regalo. / Przynoszę tobie prezent.

Uwaga! W trybie rozkazującym afirmatywnym i w konstrukcjach z imiesłowem czynnym (hiszp. gerundio) pojawia się akcent graficzny, gdy po dostawieniu zaimka akcent wyrazowy pada na trzecią sylabę od końca, wstawiamy akcent graficzny.

c) w konstrukcjach z czasownikiem w formie osobowej i bezokolicznikiem zaimki osobowe w funkcji dopełnienia dalszego mogą być użyte zarówno przed, jak i po czasowniku (pisownia łączna), na przykład:

¿Me puedes traer el periódico? ¿Puedes traerme el periódico? / Czy możesz przynieść mi gazetę?
Les puedes devolver el dinero. Puedes devolverles el dinero. / Możesz zwrócić im pieniądze.
Me puedes decir la verdad. Puedes decirme la verdad. / Możesz powiedzieć mi prawdę.
Voy a escribir una carta a mi amigo. Le voy a escribir una carta. / Voy a escribirle una carta.

Inne zasady stosowane w języku hiszpańskim:

a) Jeżeli rzeczownik w funkcji dopełnienia dalszego znajduje się przed czasownikiem, to należy go powtórzyć za pomocą zaimka. Jeżeli zaimek znajduje się za czasownikiem, to powtórzenie jest opcjonalne. Przykłady:

A María le gusta su nuevo coche. / Marii podoba się jej nowy samochód.
A Kamil le gusta patinar. / Kamil lubi jeździć na łyżwach.
A mi hijo le encantan los juegos. / Mój syn uwielbia zabawy.
¿A usted no le interesa la música clásica? / Nie interesuje pana/panią muzyka poważna?
¿Les compras dulces a tus hijos? / Kupujesz słodycze swoim synom?
(Le) he comprado un regalo a Piotr. / Kupił prezent Piotrowi.
(Le) doy un consejo a mi hijo. / Daję radę mojemu synowi.

b) W funkcji dopełnienia dalszego z formami nieakcentowanymi zaimków mogą jednocześnie występować akcentowane formy zaimków (hiszp. complemento indirecto tónico). Używamy ich w celu wzmocnienia wypowiedzi. W tabeli przedstawiono zaimki akcentowane, a następnie podano przykłady zdań z ich użyciem.

A él le molesta el ruido por la noche. / Przeszkadza mu hałas w nocy.
A mí me encanta correr. / Uwielbiam biegać.
A mí no me gusta la mentira. / Nie lubię kłamstwa.
A mí, esto me asusta. / Przeraża mnie to.
A nosotros nos da vergüenza hablar en público. / Wstydzimy się mówić publicznie.
A ti no te gusta su nuevo novio. / Tobie nie podoba się jej nowy chłopak.
Ellos nos cantan una canción a nosotros. / Ono śpiewają nam piosenkę.

Przykłady zdań wraz z tłumaczeniem na język polski do analizy: