Hiszpańskie zaimki osobowe w funkcji dopełnienia bliższego (Pronombres personales de complemento directo)

¡Hola a todos!

W tym wpisie przybliżę zasady stosowania hiszpańskich zaimków osobowych w funkcji dopełnienia bliższego (hiszp. complemento directo).

Zaimki osobowe w funkcji dopełnienia bliższego zastępują rzeczowniki w funkcji biernika (kogo?, co?) i dopełniacza (kogo?, czego?).

W poniższej tabeli przedstawiono zaimki osobowe, których używamy w funkcji dopełnienia bliższego:

Uwaga! Jeżeli rzeczownik w funkcji dopełnienia bliższego odnosi się do osoby, to poprzedzony jest w zdaniu zawsze przyimkiem „a”. Zastępując rzeczownik zaimkiem osobowym w funkcji dopełnienia bliższego, nie wstawiamy już „a”, na przykład:

Conozco a Anna. La conozco. / Znam Annę. Znam ją.
Espero a mi amigo. Lo/Le* espero. / Czekam na mojego przyjaciela. Czekam na niego.
No conozco a tu marido. No lo conozco. / Nie znam twojego męża. Nie znam go.
Quiero a Klaudia. La quiero. / Kocham Klaudię. Kocham ją.
Veo a Sabrina. La veo. / Widzę Sabrinę. Widzę ją.

W szczególnych przypadkach, jeżeli rzeczownik w funkcji dopełnienia bliższego odnosi się np. do zwierzęcia, może zostać poprzedzony w zdaniu przyimkiem „a”, jeżeli w ten sposób chcemy podkreślić nasz osobisty stosunek lub przywiązanie do czegoś, na przykład:

Veo a mi perro en la calle. Lo veo en la calle. / Widzę mojego psa na ulicy. Widzę go na ulicy.

*Uwaga! W tabeli w trzeciej osobie liczby pojedynczej i mnogiej podane zostały podwójne formy zaimków osobowych, czyli lo (le*) i los (les*). W różnych państwach hiszpańskojęzycznych i tekstach można zauważyć, że użytkownicy stosują te formy zamiennie. Obecnie w podręcznikach do nauki języka hiszpańskiego podkreśla się, że używanie zaimków le/les w bierniku w odniesieniu do osób jest niepoprawne. Jeżeli dopełnieniem bliższym są rzeczy, zwierzęta lub zjawiska, to należy stosować formy lo/los, a dla rodzaju żeńskiego la/las. Zjawisko używania zaimków le*/les* zamiast zaimków lo/los nazywa się w języku hiszpańskim „leísmo”.

Przykłady zastosowania pojedynczych i podwójnych form zaimków osobowych:

Bebo el vino. Lo bebo. / Piję wino. Piję go. [substancja, rzecz]
Como la manzana. La como. / Jem jabłko. Jem je. [owoc, rzecz]
No entiendo al profesor. No lo/le* entiendo. / Nie rozumiem nauczyciela. Nie rozumiem go. [osoba]
Siempre lo/le* veo en la escuela. / Zawsze go widuję w szkole. [osoba]
Tengo un coche. Lo tengo. / Mam samochód. Mam go. [rzecz]
Veo a Klaudia y Sabrina. Las veo. / Widzę Klaudię i Sabrinę. Widzę je. [osoby]
Veo un arco iris. Lo veo. / Widzę tęczę. Widzę ją. [zjawisko]

Miejsce zaimków osobowych w funkcji dopełnienia bliższego w zdaniu:

Zaimki dopełnienia bliższego zazwyczaj stoją przed osobową formą czasownika, tak jak w zdaniach powyżej, bez względu na to czy czasownik jest w czasie przyszłym, przeszłym czy teraźniejszym. Istnieją jednak sytuacje, w których zaimki pojawiają się po czasownikach, przyłączając się do nich.

a) w trybie rozkazującym afirmatywnym (imperativo afirmativo) dostawiamy zaimki do odmienianych czasowników i piszemy je wówczas łącznie, na przykład:

¡Apagad la luz en el pasillo! ¡Apágadla! / Zgaście światło na korytarzu! Zgaście je!
¡Cierra la puerta! ¡Ciérrala! / Zamknij drzwi. Zamknij je!
¡Enciendo la luz de la escalera! ¡Enciéndela! / Włącz światło na schodach! Włącz je!
¡Mira el equipaje! ¡Míralo! / Spójrz na bagaż! Spójrz na niego!
¡Mirad el monumento! ¡Miradlo! / Spójrzcie na pomnik! Spójrzcie na niego!
¡Dame el dinero! ¡Dámelo! / Daj mi pieniądze! Daj mi je!
¡Compra la radio! ¡Cómprala! / Kup radio! Kup je!
¡Compra este coche! ¡Cómpralo! / Kup ten samochód! Kup go!
¡Hazlo! / Zrób to! [brak akcentu graficznego]

b) w konstrukcjach z imiesłowem czynnym (gerundio) zaimki osobowe w funkcji dopełnienia bliższego mogą być użyte zarówno przed, jak i po czasowniku (pisownia łączna), na przykład:

Estoy escuchando el profesor. Lo están escuchando. / Están escuchándolo.
Słucham nauczyciela. Słucham go.

Está haciendo los deberes de matemáticas. Los está haciendo. / Está haciéndolos.
Odrabia pracę domową z matematyki. Odrabia ją.

Estoy preparando la cena. La estoy preparando. Estoy preparándola.
Przygotowuję kolację. Przygotowuję ją.

Uwaga! W trybie rozkazującym afirmatywnym i w konstrukcjach z imiesłowem czynnym (gerundio) pojawia się akcent graficzny, gdy po dostawieniu zaimka akcent wyrazowy pada na trzecią sylabę od końca, wstawiamy akcent graficzny.

c) w konstrukcjach z czasownikiem w formie osobowej i bezokolicznikiem zaimki osobowe w funkcji dopełnienia bliższego mogą być użyte zarówno przed, jak i po czasowniku (pisownia łączna), na przykład:

Quiero ver a mi novia. La quiero ver. / Quiero verla.
Chcę zobaczyć moją dziewczynę. Chcę ją zobaczyć.

Voy a controlar tu nivel de glucosa. Lo voy a controlar. / Voy a controlarlo.
Zmierzę twój poziom glukozy. Zmierzę go.

Voy a modificar mi contraseña de correo electrónico. La voy a modificar. / Voy a modificarla.
Zmienię moje hasło poczty elektronicznej. Zmienię je.

Inne zasady stosowane w języku hiszpańskim:
a) Jeżeli rzeczownik w funkcji dopełnienia bliższego jest określony (na przykład stanowi nazwę własną lub poprzedza go rodzajnik określony, zaimek dzierżawczy lub zaimek wskazujący) i znajduje się przed czasownikiem, to należy powtórzyć go za pomocą zaimka:

El coche lo uso cada día. Samochodu używam codziennie. [dosł. Samochodu go używam codziennie.]
La decisión la han tomado los organizadores conjuntamente con el Ayuntamiento de Sevilla. Decyzję podjęli organizatorzy wspólnie z władzami miasta Sewilla.

b) Zaimki dopełnienia bliższego trzeciej osoby liczby pojedynczej i mnogiej wchodzą również w skład stałych zwrotów; wówczas dosłownie ich nie tłumaczymy. Przykłady:

c) Dopełnienie bliższe „lo” niekiedy tłumaczymy na język polski zaimkiem „to” lub jego formami pochodnymi, m.in. „o tym”, „tego”, „z tego powodu”. „Lo” używamy, aby odnieść się do czynności bądź informacji wcześniej wypowiedzianych lub domniemanych. Przy użyciu tego zaimka możemy zastępować nawet dłuższe wypowiedzi, na przykład:

¿Dónde Está Santa Claus? No lo sé. / Gdzie jest Święty Mikołaj? Nie wiem (tego).
Entonces tenemos que hacer lo que se debe de hacer. Więc musimy zrobić to, co powinno się zrobić.
Mi marido es positivo en la prueba del coronavirus. Lo siento mucho. Mój mąż ma pozytywny wynik testu na koronawirusa. Bardzo mi przykro (z tego powodu).

Przykłady zdań wraz z tłumaczeniem na język polski do analizy: