¡Hola a todos!
W tym wpisie przybliżę zasady stosowania hiszpańskich zaimków osobowych w funkcji dopełnienia bliższego (hiszp. complemento directo).
Zaimki osobowe w funkcji dopełnienia bliższego zastępują rzeczowniki w funkcji biernika (kogo?, co?) i dopełniacza (kogo?, czego?).
W poniższej tabeli przedstawiono zaimki osobowe, których używamy w funkcji dopełnienia bliższego:
Liczba pojedyncza | Liczba mnoga |
me (mnie) | nos (nas) |
te (cię, ciebie) | os (was) |
lo (le*) (go, jego, pana) | los (les*) (ich, panów, państwa) |
la (ją, panią) | las (je, panie, pań) |
Uwaga! Jeżeli rzeczownik w funkcji dopełnienia bliższego odnosi się do osoby, to poprzedzony jest w zdaniu zawsze przyimkiem „a”. Zastępując rzeczownik zaimkiem osobowym w funkcji dopełnienia bliższego, nie wstawiamy już „a”, na przykład:
Conozco a Anna. La conozco. / Znam Annę. Znam ją.
Espero a mi amigo. Lo/Le* espero. / Czekam na mojego przyjaciela. Czekam na niego.
No conozco a tu marido. No lo conozco. / Nie znam twojego męża. Nie znam go.
Quiero a Klaudia. La quiero. / Kocham Klaudię. Kocham ją.
Veo a Sabrina. La veo. / Widzę Sabrinę. Widzę ją.
W szczególnych przypadkach, jeżeli rzeczownik w funkcji dopełnienia bliższego odnosi się np. do zwierzęcia, może zostać poprzedzony w zdaniu przyimkiem „a”, jeżeli w ten sposób chcemy podkreślić nasz osobisty stosunek lub przywiązanie do czegoś, na przykład:
Veo a mi perro en la calle. Lo veo en la calle. / Widzę mojego psa na ulicy. Widzę go na ulicy.
*Uwaga! W tabeli w trzeciej osobie liczby pojedynczej i mnogiej podane zostały podwójne formy zaimków osobowych, czyli lo (le*) i los (les*). W różnych państwach hiszpańskojęzycznych i tekstach można zauważyć, że użytkownicy stosują te formy zamiennie. Obecnie w podręcznikach do nauki języka hiszpańskiego podkreśla się, że używanie zaimków le/les w bierniku w odniesieniu do osób jest niepoprawne. Jeżeli dopełnieniem bliższym są rzeczy, zwierzęta lub zjawiska, to należy stosować formy lo/los, a dla rodzaju żeńskiego la/las. Zjawisko używania zaimków le*/les* zamiast zaimków lo/los nazywa się w języku hiszpańskim „leísmo”.
Przykłady zastosowania pojedynczych i podwójnych form zaimków osobowych:
Bebo el vino. Lo bebo. / Piję wino. Piję go. [substancja, rzecz]
Como la manzana. La como. / Jem jabłko. Jem je. [owoc, rzecz]
No entiendo al profesor. No lo/le* entiendo. / Nie rozumiem nauczyciela. Nie rozumiem go. [osoba]
Siempre lo/le* veo en la escuela. / Zawsze go widuję w szkole. [osoba]
Tengo un coche. Lo tengo. / Mam samochód. Mam go. [rzecz]
Veo a Klaudia y Sabrina. Las veo. / Widzę Klaudię i Sabrinę. Widzę je. [osoby]
Veo un arco iris. Lo veo. / Widzę tęczę. Widzę ją. [zjawisko]
Miejsce zaimków osobowych w funkcji dopełnienia bliższego w zdaniu:
Zaimki dopełnienia bliższego zazwyczaj stoją przed osobową formą czasownika, tak jak w zdaniach powyżej, bez względu na to czy czasownik jest w czasie przyszłym, przeszłym czy teraźniejszym. Istnieją jednak sytuacje, w których zaimki pojawiają się po czasownikach, przyłączając się do nich.
a) w trybie rozkazującym afirmatywnym (imperativo afirmativo) dostawiamy zaimki do odmienianych czasowników i piszemy je wówczas łącznie, na przykład:
¡Apagad la luz en el pasillo! ¡Apágadla! / Zgaście światło na korytarzu! Zgaście je!
¡Cierra la puerta! ¡Ciérrala! / Zamknij drzwi. Zamknij je!
¡Enciendo la luz de la escalera! ¡Enciéndela! / Włącz światło na schodach! Włącz je!
¡Mira el equipaje! ¡Míralo! / Spójrz na bagaż! Spójrz na niego!
¡Mirad el monumento! ¡Miradlo! / Spójrzcie na pomnik! Spójrzcie na niego!
¡Dame el dinero! ¡Dámelo! / Daj mi pieniądze! Daj mi je!
¡Compra la radio! ¡Cómprala! / Kup radio! Kup je!
¡Compra este coche! ¡Cómpralo! / Kup ten samochód! Kup go!
¡Hazlo! / Zrób to! [brak akcentu graficznego]
b) w konstrukcjach z imiesłowem czynnym (gerundio) zaimki osobowe w funkcji dopełnienia bliższego mogą być użyte zarówno przed, jak i po czasowniku (pisownia łączna), na przykład:
Estoy escuchando el profesor. Lo están escuchando. / Están escuchándolo.
Słucham nauczyciela. Słucham go.
Está haciendo los deberes de matemáticas. Los está haciendo. / Está haciéndolos.
Odrabia pracę domową z matematyki. Odrabia ją.
Estoy preparando la cena. La estoy preparando. Estoy preparándola.
Przygotowuję kolację. Przygotowuję ją.
Uwaga! W trybie rozkazującym afirmatywnym i w konstrukcjach z imiesłowem czynnym (gerundio) pojawia się akcent graficzny, gdy po dostawieniu zaimka akcent wyrazowy pada na trzecią sylabę od końca, wstawiamy akcent graficzny.
c) w konstrukcjach z czasownikiem w formie osobowej i bezokolicznikiem zaimki osobowe w funkcji dopełnienia bliższego mogą być użyte zarówno przed, jak i po czasowniku (pisownia łączna), na przykład:
Quiero ver a mi novia. La quiero ver. / Quiero verla.
Chcę zobaczyć moją dziewczynę. Chcę ją zobaczyć.
Voy a controlar tu nivel de glucosa. Lo voy a controlar. / Voy a controlarlo.
Zmierzę twój poziom glukozy. Zmierzę go.
Voy a modificar mi contraseña de correo electrónico. La voy a modificar. / Voy a modificarla.
Zmienię moje hasło poczty elektronicznej. Zmienię je.
Inne zasady stosowane w języku hiszpańskim:
a) Jeżeli rzeczownik w funkcji dopełnienia bliższego jest określony (na przykład stanowi nazwę własną lub poprzedza go rodzajnik określony, zaimek dzierżawczy lub zaimek wskazujący) i znajduje się przed czasownikiem, to należy powtórzyć go za pomocą zaimka:
El coche lo uso cada día. Samochodu używam codziennie. [dosł. Samochodu go używam codziennie.]
La decisión la han tomado los organizadores conjuntamente con el Ayuntamiento de Sevilla. Decyzję podjęli organizatorzy wspólnie z władzami miasta Sewilla.
b) Zaimki dopełnienia bliższego trzeciej osoby liczby pojedynczej i mnogiej wchodzą również w skład stałych zwrotów; wówczas dosłownie ich nie tłumaczymy. Przykłady:
arreglárselas (radzić sobie) | Me las arreglo. Daję sobie radę. |
pasarlo bien (dobrze się bawić) | Lo paso bien. Dobrze się bawię. |
pasarlo en grande (świetnie się bawić) | ¡Vas a pasarlo en grande! Będziesz się świetnie bawić! |
tomarla con alguien (uwziąć się na kogoś) | No entiendo por qué la han tomado conmigo. Nie rozumiem dlaczego uwzięli się na mnie. |
traérselas (być ciężkim, trudnym) | Este problema se las trae. Ten problem jest trudny. Este examen se las trae. Ten egzamin jest ciężki. |
c) Dopełnienie bliższe „lo” niekiedy tłumaczymy na język polski zaimkiem „to” lub jego formami pochodnymi, m.in. „o tym”, „tego”, „z tego powodu”. „Lo” używamy, aby odnieść się do czynności bądź informacji wcześniej wypowiedzianych lub domniemanych. Przy użyciu tego zaimka możemy zastępować nawet dłuższe wypowiedzi, na przykład:
¿Dónde Está Santa Claus? No lo sé. / Gdzie jest Święty Mikołaj? Nie wiem (tego).
Entonces tenemos que hacer lo que se debe de hacer. Więc musimy zrobić to, co powinno się zrobić.
Mi marido es positivo en la prueba del coronavirus. Lo siento mucho. Mój mąż ma pozytywny wynik testu na koronawirusa. Bardzo mi przykro (z tego powodu).
Przykłady zdań wraz z tłumaczeniem na język polski do analizy:
A su novia la quiere mucho. | Bardzo kocha swoją dziewczynę. |
¡Compra plátanos! ¡Cómpralos! | Kup banany! Kup je! |
Compramos pescados. Los compramos. | Kupujemy ryby. Kupujemy je. |
¿Conocen Ustedes a los músicos? Sí, los conocemos. | Czy państwo znają muzyków? Tak, znamy ich. |
Contemplo los árboles de mi parque. Los contemplo. | Przypatruję się drzewom w moim parku. Przypatruję się im. |
Debes buscar la respuesta. La debes buscar. / Debes buscarla. | Musisz szukać odpowiedzi. Musisz jej szukać. |
El acuerdo incluye programas de formación en competencias digitales. El acuerdo los incluye. | Umowa obejmuje programy kształcenia w zakresie kompetencji cyfrowych. Umowa je obejmuje. |
El pastel está en la cocina, tráelo, por favor. | Ciasto jest w kuchni. Przynieś je proszę. |
Escucha a su jefe al trabajo. Lo escucha. | Słucha swojego szefa w pracy. Słucha go. |
Escuchamos el anuncio de radio. Lo escuchamos. | Słuchamy reklamy radiowej. Słuchamy jej. |
Escucho la radio en el coche. La escucho. | Słucham radia w samochodzie. Słucham go. |
Espero un nuevo proyecto de página web. Lo espero. | Czekam na nowy projekt strony internetowej. Czekam na niego. |
Esta comida está muy rica, pruébala. | To jedzenie jest bardzo smaczne, spróbuj go. |
Está llamando a sus amigos. Los está llamando. / Está llamándolos. | Dzwoni do swoich przyjaciół. Dzwoni do nich. |
Estoy comiendo pollo. Lo estoy comiendo. | Jem kurczaka. Jem go. |
Estoy haciendo la comida. Estoy haciéndola. | Przygotowuję jedzenie. Przygotowuję je. |
Hacen deporte todos los días. Lo hacen todos los días. | Uprawiają sport codziennie. Uprawiają go codziennie. |
¿Has visto a Samuel? Sí, le he visto hace un momento delante de la casa. | Widziałeś Samuela? Tak, widziałem go przed chwilą przed domem. |
¿Has visto las películas de la serie „Rambo”? ¿Las has visto? | Oglądałeś filmy z serii „Rambo”? Oglądałeś je? |
Hay que hacer los análisis de sangre en ayunas. Hay que hacerlos en ayunas. | Badania krwi trzeba robić na czczo. Trzeba je robić na czczo. |
¡Haz la tarta! ¡Hazla! | Zrób ciasto! Zrób je! |
He leído el libro. Lo he leído. | Wypożyczyłem książkę. Wypożyczyłem ją. |
He visto a tus padres. Los he visto. | Widziałem twoich rodziców. Widziałem ich. |
La Comisión Europea presenta un nuevo proyecto de la Política Agraria Común. La Comisión Europea lo presenta. | Komisja Europejska przedstawia nowy projekt Wspólnej Polityki Rolnej. Komisja Europejska przedstawia go. |
La policía persiguió a los delincuentes. Los persiguió hasta capturarlos. | Policja ścigała przestępców. Ścigała ich aż ich złapała. |
Tengo las frutas. Las he comprado esta mañana. | Mam owoce. Kupiłem je dzisiaj rano. |
Leo un libro. Lo leo en la sala de lectura. | Czytam książkę. Czytam ją w czytelni. |
Me gustan estos pantalones. Voy a comprarlos. / Los voy a comprar. | Podobają mi się te spodnie. Kupię je. |
Mis padres han vendido la casa. Mis padres la han vendido. | Moi rodzice sprzedali dom. Moi rodzice sprzedali go. |
Necesito leer las noticias. Las necesito leer. / Necesito leerlas. | Muszę przeczytać wiadomości. Muszę je przeczytać. |
Nosotros queremos a nuestros hijos. Nosotros los queremos. | Kochamy nasze dzieci. Kochamy je. |
Nuestra empresa importa y distribuye alfombras de Oriente Medio que son de elaboración artesanal. | Nasza firma importuje i rozprowadza dywany ze Środkowego Wschodu wykonywane ręcznie. |
Pablo compró un computador. Pablo lo compró. | Pablo kupił komputer. Pablo kupił go. |
¿Podemos hacerlo más tarde? | Czy możemy zrobić to później? |
Pongo la mesa para el desayuno. La pongo. | Nakrywam stół do śniadania. Nakrywam go. |
¿Por qué no lo invitas a cenar? | Dlaczego nie zaprosisz go na kolację? |
¿Puede repetirlo? | Czy może pan/pani to powtórzyć? |
Suena el teléfono. ¿Lo oyes? | Dzwoni telefon. Słyszysz go? |
Tenemos hambre. ¿Nos invitas a comer? | Jesteśmy głodni. Zaprosisz nas na obiad? |
¿Tienes el reporte? Sí, lo tengo. | Masz raport? Tak, mam go. |
¡Tirad la basura! ¡Tiradla! | Wynieście śmieci! Wynieście je! |
Vamos a buscar una solución. La vamos a buscar. / Vamos a buscarla. | Poszukamy rozwiązania. Poszukamy go. |
Veo a la chica. La veo. | Widzę dziewczynę. Widzę ją. |
Veo las montañas del desierto de Atacama en Chile. Las veo. | Widzę góry na pustyni Atakama w Chile. Widzę je. |
Veo siempre la televisión cuando estoy en casa. La veo cuando estoy en casa. | Zawsze oglądam telewizję kiedy jestem w domu. Oglądam ją kiedy jestem w domu. |
Voy a escuchar la radio por Internet. La voy a escuchar. / Voy a escucharla. | Posłucham radia przez internet. Posłucham go. |
Voy a limpiar la casa. Voy a limpiarla. / La voy a limpiar. | Posprzątam dom. Posprzątam go. |
¡Un saludo y hasta la próxima!