Bonjour !
W języku francuskim występują dwa rodzaje „h”. W obu przypadkach „h” nie jest wymawiane. Rozróżnienie obu „h” jest ważne dla prawidłowej pisowni i wymowy wyrazów w zdaniu.
Pierwsze to „h” nieme (h muet), przed którym występuje łączenie międzywyrazowe (fr. la liaison) i elizja (fr. l’élision). Do grupy tej należy większość słów francuskich zaczynających się od „h”. Elizja polega na tym, że jeżeli rzeczownik w liczbie pojedynczej zaczyna się na samogłoskę lub „h” nieme, to rodzajnik określony przyjmuje formę skróconą (l’). Zjawisko to dotyczy głownie słów pochodzenia łacińskiego lub greckiego, czyli bardzo wielu słów w języku francuskim, które zaczynają się właśnie od „h”. Zwróć uwagę na zjawisko elizji i łączenie międzywyrazowe w poniższych przykładach:
l’ami [lami], les amis [lez‿ami]
l’auto [loto], les autos [lez‿oto]
l’heure [lœr], les heures [lez‿œr]
l’histoire [listwar], les histoires [lɛz‿istwar].
l’homme [lɔm], les hommes [lez‿ɔm]
l’hôpital [lopital], les hôpitaux [lɛz‿opito].
l’hôtel [lotɛl], les hôtels [lez‿otɛl]
Drugie to „h” przydechowe (h aspiré). „H” przydechowe nie tworzy połączeń międzywyrazowych, przeciwnie do „h” niemego. W tym przypadku nie można również zastosować elizji, czyli nie piszemy rodzajnika z apostrofem. Oznacza to, że oddzielnie zapisujemy rodzajnik określony i rzeczownik. Dzięki temu odróżniamy np. wyraz „zera” od wyrazu „bohaterzy”: les zéros [le zeʀo] – les héros [le 'eʀo].
| h muet | h aspiré |
|---|---|
| l’habitant (mieszkaniec) | la halte (postój, przystanek) |
| l’harmonie (harmonia) | le hamburger (hamburger) |
| l’hiver (zima) | le haricot (fasola, potrawka) |
| l’homme (mężczyzna) | le harem (harem) |
Ponadto, jeżeli rzeczownik jest rodzaju żeńskiego i rozpoczyna się od „h” przydechowego, to nie stosujemy formy rodzaju męskiego zaimka przymiotnego dzierżawczego. Mamy zatem „ma hanche”, a nie „mon hanche”. Łączenie międzywyrazowe również nie występuje, jeżeli z jednej strony mamy zaimek wskazujący, a z drugiej rzeczownik rozpoczynający się od „h” przydechowego. Dlatego powiemy „ce héros”, a nie „cet héros”, z kolei prawidłowa wymowa wyrazów „ces hamacs” to [se’amak], a nie [sez’amak].
Zwróćmy też uwagę jak odmiennie zachowuje się francuski zaimek rzeczowny nieokreślony „toute” przed przymiotnikiem z przydechowym i przymiotnikiem z „h” niemym.
Elle est toute honteuse. [„toute” stosujemy przed przymiotnikami z „h” przydechowym]
Elle est tout heureuse. [„tout” stosujemy przed przymiotnikikami z „h” niemym].
„H” przydechowe można również zaobserwować przed niektórymi wtrąceniami (fr. interjections) używanymi z wykrzyknikami lub znakami pytającymi. Są to okrzyki, zawołania lub rozkazy, które mają silne zabarwienie uczuciowe i służą zwróceniu na coś uwagi.
Przykłady z tłumaczeniem na język polski:
*ha ! (a!, ach!, ha!)
*hé ! (hej!)
*hein ? (hę?, jak?, co proszę?),
*hop(la) ! (hop! – zachęta do skoku),
*holà ! (hola!, stój!, powoli!),
*hou (fuj!, fe!, precz!)
*hourra ! lub *hurrah (hurra!),
*hue ! (dalej!, wio! – do konia),
*hum ! (hm! – onomatopeja).
Należy zauważyć, że pisząc po francusku na klawiaturze przed znakami wykrzyknika i pytania stawiamy spację, natomiast w języku polskim tego nie robimy.
Studiując słownictwo francuskie, można zaobserwować że występuje zdecydowanie mniej rzeczowników z „h” przydechowym niż z „h” niemym. Są to głównie wyrazy pochodzenia germańskiego, angielskiego lub innego. Warto zapamiętać, że „h” przydechowe występuje m.in. w nazwach państw la Hollande (Holandia), la Hongrie (Węgry), le Honduras (Honduras).
Sporządzenie kompletnej listy wyrazów (rzeczowników, czasowników, przymiotników, przysłówków i pozostałych wyrazów) zaczynających się od „h” przydechowego w tym wpisie mija się z celem, dlatego sporządziłem dla Was listę najczęściej używanych rzeczowników francuskich zaczynających się od „h” przydechowego z tłumaczeniem na język polski. W słownikach „h” przydechowe oznaczone jest gwiazdką (*) lub apostrofem (’).
| la hâblerie | przechwalanie się | la hauteur | wysokość |
| le hâbleur | blagier, samochwał | le haut-le-cœur | mdłości |
| la hache | siekiera, topór | le haut-parleur | głośnik |
| le hache-paille | sieczkarnia | le haut-relief | relief wypukły |
| le hachereau | siekierka, toporek | la Havane | Hawana |
| le hache-viande | maszynka do mięsa | le havre | przystań |
| le hachis | mięso siekane | le henné | henna |
| le hachoir | tasak | le hennissement | rżenie np. konia |
| le hachisch | haszysz | le héraut | herold |
| la hacienda | hacjenda | le hérisson | jeż |
| le hadji | hadżi | la hernie | przepuklina |
| la haie | żywopłot | le héron | czapla |
| le haillon | łachman | le héros | bohater |
| la haine | nienawiść | la herse | brona |
| le halage | holowanie (statku) | le hertz | herz |
| le hâle | opalenizna | le hêtre | buk |
| le hall | hol | le heurt | zderzenie |
| le hallage | opłata targowa | le heurtoir | kołatka |
| la halle | hala | le hibou | sowa |
| la hallebarde | halabarda | la hiérarchie | hierarchia |
| le halogène | halogen | le hochement | potrząśnięcie np. głową |
| la halte | postój, przystanek | le hockey | hokej |
| le halva | chałwa | le hockeyeur | hokeista |
| le hamac | hamak | le holding | holding |
| le hamburger | hamburger | le hold-up | napad |
| le hameau | osada | le Hollandais | Holender |
| le hamster | chomik | le homard | homar |
| la hanche | biodro | la homarderie | hodowla homarów |
| le hand-ball | piłka ręczna | le home | dom |
| le handicap | utrudnienie, przeszkoda | le Honduras | Honduras |
| le handicapé | niepełnosprawny | la Hongrie | Węgry |
| le hangar | hangar, magazyn | le hooligan | chuligan |
| le hanneton | chrabąszcz | le hoquet | czkawka |
| le Hannibal | Hannibal | la horde | horda |
| la Hanse | związek Hanzy | la horde | horda |
| la hantise | obsesja, mania | le horion | cios |
| le happement | złapanie, capnięcie | le hotdog, le hot-dog | hot dog |
| le harcèlement | niepokojenie, dręczenie | le houblon | chmiel |
| la harde | stado, chmara | la houe | motyka |
| la hardiesse | śmiałość, odwaga | la houille | węgiel kamienny |
| le harem | harem | le houilleur | górnik |
| le hareng | śledź | la houle | falowanie morza |
| la harengaison | połów śledzi | la housse | pokrowiec, poszewka |
| le haricot | fasola, potrawka | le hoyau | motyka |
| la haridelle | szkapa | le huard | orzeł bielik |
| la harpe | harfa | le hublot | okienko w samolocie |
| le harpon | harpun | le huit clos | rozprawa przy drzwiach zamkniętych |
| le harponnage | rzucanie harpunem | le huit | ósemka |
| le hasard | przypadek, traf | la hulotte | puszczyk |
| le hasch | hasz | la huppe | dudek |
| la hâte | pośpiech | le hurlement | wycie, krzyki |
| la hausse | wzrost, podniesienie | le hussard | husarz |
| le haussement | wzruszenie np. ramionami, powiekami | la hutte | chatka |
| le haut-commissariat | wysoki komisarz | la hyène | hiena |
Jak widzimy, „h” przydechowe występuje w różnych wyrazach. Musimy zatem włożyć trochę wysiłku w ich zapamiętanie.
W celu wysłuchania poprawnej wymowy poszczególnych wyrazów możemy skorzystać ze słowników internetowych:
https://dictionnaire.lerobert.com/
https://www.larousse.fr/
lub ze strony internetowej: https://pl.forvo.com/languages/fr/
Na koniec jeszcze kilka przydatnych zwrotów z „h” przydechowym:
Il pleut (il tombe) des hallebardes (leje jak z cebra)
faire hara-kiri (popełnić samobójstwo)
prendre du haschich (zażywać haszysz)
le haussement d’épaules (wzruszenie ramionami)
sans hâte (bez pośpiechu)
Hou à la porte! (za drzwi, precz!)
Do efektywnej nauki potrzeba nam koncentracji, zainteresowania i zrozumienia. Samodzielne czytanie na głos lub słuchanie, gdy czyta nam ktoś inny, kto zna język francuski, będzie sprzyjać lepszemu zapamiętywaniu, bo zawsze wymaga większego zaangażowania w lekturę.
À la prochaine !