Das „Gartengrab“ (eng. The Garden Tomb) liegt nördlich des Damaskustores an der Conrad Schick Straße, die von der Nablus Straße ausgeht, etwas außerhalb der Mauern der Jerusalemer Altstadt. Es ist eine antike Grabstätte, die manche Protestanten und Anglikaner für das wahre Grab Jesu halten und die nahegelegene Gesteinsformation in Form eines Schädels für den Ort der Kreuzigung betrachten. Die große Mehrheit der Wissenschaftler lehnt allerdings diese Behauptung ab und erkennt, dass die Grabeskirche (auch als Kirche vom Heiligen Grab bezeichnet) der wahrscheinlichste Ort der Beerdigung Jesu ist.
„Grób w Ogrodzie” (ang. Garden Tomb) znajduje się na północ od Bramy Damasceńskiej przy ulicy Conrada Schicka odchodzącej od ulicy Nablus, niedaleko poza murami Starego Miasta Jerozolimy. Jest to starożytne miejsce pochówku, które niektórzy protestanci i anglikanie uważają za prawdziwy grób Jezusa, a znajdującą się w pobliżu formację skalną w kształcie czaszki za miejsce ukrzyżowania. Zdecydowana większość naukowców odrzuca jednak ten pogląd, uznając Kościół Zmartwychwstania Pańskiego (nazywany również Bazyliką Grobu Świętego) za najbardziej wiarygodne miejsce pochówku Jezusa.
Der Ort mit einem in den Fels gehauenen Grab wurde 1842 von dem deutschen Theologen Otto Thenius als das vermeintliche Grab Jesu hingewiesen. Er behauptete, dass der Steilhang mit einem Schädel der Hügel Golgatha ist, wo Jesus gekreuzigt worden war, weil er an einen Schädel erinnerte. Da Gûlgoltâ auf Aramäisch bzw. Golgota (Γολγοθα) auf Griechisch die „Schädelstätte“ bedeutet, musste nach Thenius Vorstellung der Ort von Jesus Kreuzigung sein. Diese Deutung schlugen auch im Jahr 1870 Claude Reignier Conder, ein britischer Offizier und Palästinaforscher, und im Jahr 1871 Fisher Howe vor.
Miejsce z wykutym w skale grobowcem zostało wskazane w 1842 r. przez niemieckiego teologa Ottona Theniusa jako domniemany grobowiec Jezusa. Sugerował on, że urwisko z czaszką to wzgórze Golgoty, na którym ukrzyżowano Jezusa. Z uwagi na to, że po aramejsku Gûlgoltâ lub po grecku Golgota (Γολγοθα) oznacza „miejsce czaszki”, musiało to być zdaniem Theniusa miejsce ukrzyżowania Jezusa. Taką interpretację proponowali również brytyjski oficer i badacz Palestyny Claude Reignier Conder w 1870 r. i Fisher Howe w 1871 r.
Andere Personen folgten unkritisch dieser Deutung und der bekannteste Verfechter war der britische Generalmajor und Kolonialgouverneur Charles Gordon (1833-1885), der bei seiner Ankunft in Jerusalem im Januar 1883 zu der Überzeugung kam, dass es sich beim „Gartengrab” um das Grab Jesu handeln müsse. Als Belege dienten ihm die Lage des Ortes vor der Stadtmauer und die Form des Felsens, der einem Schädel ähnlich sah und in dessen Nähe das „Gartengrab“ lag. Zeitweise wurde diese Stätte „Gordon‘s Calvary“ genannt.
Inni bezkrytycznie zgadzali się z tą interpretacją, a najbardziej znanym jej zwolennikiem był brytyjski generał i administrator kolonialny Charles Gordon (1833-1885), który po przybyciu do Jerozolimy w styczniu 1883 r. doszedł do przekonania, że w „Grób w Ogrodzie” musi stanowić grób Jezusa. Jako dowody służyły mu położenie miejsca poza murami miasta i kształt skały, która przypominała czaszkę i w pobliżu której znajdował się „Grób w Ogrodzie”. Przez pewien czas miejsce to nazywano „Kalwarią Gordona”.
Im Neuen Testament finden sich nur wenige Hinweise zum Ort der Kreuzigung und Grablegung Jesu. Die Bibel legt aber weder die genaue Lokalisierung von Golgota noch den Ort von Jesus Kreuzigung offen. Die Evangelisten erwähnen Golgota auf folgende Weise: „Und er selbst trug das Kreuz und ging hinaus zur sogenannten Schädelstätte, die auf Hebräisch Golgota heißt.“ (Johannesevangelium 19,17). „Und sie brachten Jesus an einen Ort namens Golgota, das heißt übersetzt: Schädelhöhe.” (Markusevangelium 15,22). „So kamen sie an den Ort, der Golgota genannt wird, das heißt Schädelhöhe.“ (Matthäusevangelium 17,33).
W Nowym Testamencie znajdują się nieliczne wskazówki, co do miejsca ukrzyżowania i złożenia do grobu Jezusa. Biblia nie ujawnia jednak dokładnej lokalizacji Golgoty ani grobu Jezusa. Apostołowie wspominają o Golgocie w następujący sposób: „A On sam, dźwigając krzyż, wyszedł na miejsce zwane Miejscem Czaszki, które po hebrajsku nazywa się Golgota.” (Ewangelia wg św. Jana 19,17). „Przyprowadzili Go na miejsce Golgota, to znaczy miejsce Czaszki.” (Ewangelia wg św. Marka 15,22). „Gdy przyszli na miejsce zwane Golgotą, to znaczy Miejscem Czaszki” (Ewangelia wg św. Mateusza 27,33).
Charles Gordon glaubte, das Christusgrab außerhalb der heutigen Stadtmauer suchen zu müssen, da diese in ihrem Verlauf der Mauer zu Zeiten Jesu entspreche, was jedoch nicht wahr war. Mittels einer seltsamen Auslegung deutete er dann das „Gartengrab“ als das „authentische Grab Jesu. Seine Theorie, die er 1885 in Buchform unter dem Titel „Reflections in Palestine, 1883“ veröffentliche, hat noch heute, besonders in Großbritannien, viele Anhänger. Zahlreiche Forscher und Archäologen wiesen jedoch später mehrmals nach, dass Gordons Behauptungen falsch waren.
Charles Gordon uważał, że grobu Chrystusa należy szukać poza murami miasta, ponieważ ich przebieg odpowiadał temu z czasów Jezusa, co jednak nie było prawdą. Przy pomocy dziwnej wykładni wskazywał na „Ogród w Ogrodzie” jako „prawdziwy grób Jezusa”. Jego teoria, opisana w opublikowanej w 1885 r. książce pt. „Reflections in Palestine, 1883“ ma do chwili obecnej wielu zwolenników, zwłaszcza w Wielkiej Brytanii. Niemniej jednak wielu badaczy i archeologów wykazało później wielokrotnie, że twierdzenia Gordona były błędne.
Generalmajor Gordon wusste nicht, dass die Stelle, wo die Grabeskirche steht, lag zu Zeiten Jesu außerhalb der Stadtmauern und erst nach dem Tode Christi durch den Bau der sogenannten dritten Jerusalemer Stadtmauer unter Herodes Aggripa I. in den Jahren 41 bis 44 in die Stadt einbezogen wurde.
Generał Gordon nie wiedział, że miejsce, w którym stoi Kościół Zmartwychwstania Pańskiego, znajdowało się w czasach Jezusa poza murami miejskimi i dopiero po śmierci Chrystusa zostało włączone do miasta poprzez budowę tak zwanej trzeciej północnej ściany miejskiej z polecenia Heroda Agryppy I w latach 41-44.
Basierend auf der Typologie von Gräbern und ihren bestimmten Merkmalen wird es geschätzt, dass das „Gartengrab“ aus der Zeit des Ersten Tempels, d.h. aus dem 7. bis 9. Jahrhundert vor Christus stammt und zu einer größeren Grabanlage gehört. In späteren Jahren wurde das Grab sowohl von byzantinischen Christen, wie auch von Christen in der Zeit der Kreuzritter genutzt.
W oparciu o typologię rodzajów grobów i ich określone cechy ocenia się, że „Grób w Ogrodzie” pochodzi z czasów Pierwszej Świątyni tzn. z okresu od VII do IX wieku przed Chrystusem i należy do większego obszaru pochówków. W późniejszych czasach grób był wykorzystywany zarówno przez chrześcijan z epoki bizantyjskiej, jak chrześcijan w okresie wypraw krzyżowych.
Direkt hinter dem Gartengrab sind noch wesentlich besser erhaltene andere Gräber zu sehen. Sie liegen auf dem Gelände der Französischen biblischen und archäologischen Schule Jerusalem und stammen aus der Zeit der babylonischen Gefangenschaft, wie sich aus ihrer Form ersehen lässt. Die gesamte Grabanlage scheint die Grabstätte von jüdischen Königen oder Adligen gewesen zu sein.
Bezpośrednio za „Grobem w Ogrodzie” można zobaczyć inne grobowce zachowane w znacznie lepszym stanie. Znajdują się one na terenie Francuskiej Szkoły Biblijnej i Archeologicznej w Jerozolimie i pochodzą z czasów niewoli babilońskiej, co można wywnioskować po ich kształcie. Cały ten obszar pochówków zdaje się zawierać grobowce należące do żydowskich królów lub osób wysoko urodzonych.
Das „Gartengrab“ kann also nicht das Grab von Jesu sein, weil das bei der Bestattung des gekreuzigten Jesu kein neues Grab war. Im Johannesevangelium 19,41 heißt es dagegen: „Es war aber an dem Ort, wo Jesus gekreuzigt wurde, ein Garten, und in dem Garten eine neue Gruft, in die noch nie jemand gelegt worden war.”
„Grób w Ogrodzie” nie może być zatem grobem Jezusa, ponieważ w momencie pochówku ukrzyżowanego Jezusa nie był nowym grobem. Tymczasem Ewangelia wg św. Jana (19,41) mówi: „A na miejscu, gdzie Go ukrzyżowano, był ogród, w ogrodzie zaś nowy grób, w którym jeszcze nie złożono nikogo.”
Das aus dem Felsen herausgehauene Grab wurde 1867 von dem griechischen Besitzer des Grundstücks entdeckt aber erst 1891 ausgegraben. Die Grabhöhle besteht aus zwei Kammern. Im Inneren befindet sich ein byzantinisches Kreuz und außen an der Felswand ein eingemeißeltes Ankerkreuz. Der Eingang zum Grab hat Schaden erlitten, eventuell durch ein Erdbeben, und wurde später mit Steinblöcken repariert. An der Tür steht in englische Sprache: „He is not here for he is risen.” („Er ist nicht hier, sondern er ist auferstanden”).
Wykuty w skale grób został odkryty w 1867 r. przez greckiego właściciela nieruchomości, ale odkopany dopiero w 1891 r. Jama grobu składa się dwóch części. Wewnątrz znajduje się bizantyjski krzyż, a na zewnątrz na skale wykuty jest krzyż kotwicowy. Wejście do grobu zostało zniszczone, prawdopodobnie przez trzęsienie ziemi, a następnie odrestaurowane przy użyciu kamiennych bloczków. Na drzwiach znajduje się napis w jęz. angielskim: „Nie ma Go tutaj, gdyż zmartwychwstał.”
Der Garten, der direkt neben dem Grab liegt, hat einen Brunnen und eine Regenwasserzisterne, die auf die Kreuzfahrerzeit (11. bis 12. Jahrhundert vor Christus) datiert werden. Sie wurden zur Bewässerung des Gartens verwendet. Außerdem ist noch eine Weinkelter aus der Zeit Römer erhalten.
W ogrodzie, który przylega do grobu, znajdują się studnia i cysterna na deszczówkę, datowane na okres wypraw krzyżowych (XI-XIII wiek przed Chrystusem). Były one wykorzystywane do nawadniania ogrodu. Ponadto z czasów rzymskich zachowała się tłocznia wina.
Heute geht man allgemein davon aus, dass es sich beim „Gartengrab“ nicht um das Grab Jesu handelt. Zum Beispiel der Benediktinermönch, Reiseleiter und Amateurarchäologe Bargil Pixner (1921-2002) urteilte: „Das sogenannte Gartengrab an der Nablus Road nördlich des Damaskustores ist zwar ein attraktiver Platz für Meditation und Gebet, aber aus archäologischen und historischen Gründen als Stätte der Kreuzigung und des Begräbnisses Jesu indiskutabel.“ [1]
Dzisiaj powszechnie akceptowalnym poglądem jest to, że „Grób w Ogrodzie” nie jest miejscem pochówku Jezusa. Na przykład benedyktyn, przewodnik i archeolog-amator Bargil Pixner (1921-2002) stwierdził, że: „Tak zwany Grób w Ogrodzie przy ulicy Nablus na północ od Bramy Damasceńskiej jest atrakcyjnym miejscem do medytacji i modlitwy, ale pod względem archeologicznym i historycznym bezspornie nie jest miejscem ukrzyżowania i pochówku Jezusa”. [1]
Die große Mehrheit der Wissenschaftler und Gläubigen erkennt gegenwärtig, dass die Grabeskirche der wahrscheinlichste Ort der Kreuzigung und Grablegung von Jesus ist. Dafür sprechen neben der Tradition auch historische und archäologische Daten. Die Grabeskirche liegt heute zwar innerhalb der Altstadtmauern, doch konnten archäologische Untersuchungen beweisen, dass der Golgota-Felsen sich in der Antike als Teil eines Steinbruchs außerhalb der damaligen Stadtmauern befand.
Zdecydowana większość naukowców i wiernych uznaje współcześnie Kościół Zmartwychwstania Pańskiego za najbardziej wiarygodne miejsce ukrzyżowania i złożenia do grobu Jezusa. Obok tradycji przemawiają za tym dane historyczne i archeologiczne. Kościół Zmartwychwstania Pańskiego znajduje się obecnie wprawdzie wewnątrz murów Starego Miasta, jednak badania archeologiczne dowiodły, że w starożytności skała Golgoty jako część kamieniołomu znajdowała się poza ówczesnymi murami miejskimi.
Zum Beispiel Pater Olivier-Thomas Venard, Professor für Neues Testament an der der Französischen biblischen und archäologischen Schule Jerusalem ist sicher, dass man mit besten archäologischen Gründen die auf Kaiser Konstantin zurückgehende Grabeskirche als die historische Stelle des Karfreitagsgeschehens annehmen darf.
Na przykład ojciec Olivier-Thomas Venard – profesor w zakresie Nowego Testamentu we Francuskiej Szkole Biblijnej i Archeologicznej w Jerozolimie uważa, że w oparciu o dowody archeologiczne powinno się przyjąć, że przypadający na czasy cesarza Konstantyna Kościół Zmartwychwstania Pańskiego stanowi historyczne miejsce wydarzeń Wielkiego Piątku.
Der ganze Gartenraum ist mit großer Sorgfalt erhalten. Schon 1894 wurde zur Erhaltung des Ortes die englische „Gartengrabvereinigung“ (The Garden Tomb Association) gegründet, die mit Spendengeldern das Gelände um die Grabstätte kaufte. Bis heute kümmert sich diese Vereinigung um diesen Ort.
Cały obszar ogrodu jest bardzo starannie utrzymany. Już w 1894 założono angielskie „Stowarzyszenie Grobu w Ogrodzie” (The Garden Tomb Association), które wykorzystało darowizny na zakup działki wokół grobowca. Stowarzyszenie to opiekuje się tym miejscem do chwili obecnej.
Enge Kies- oder mit Stein gepflasterte Wege schlängeln sich durch verschiedenste Anpflanzungen von Bäumen, Sträuchern und Blumen. Der Garten im englischen Stil ist eine Oase der Ruhe, ein Ort für Meditation und Gebet abseits vom allgegenwärtigen Straßenlärm des arabischen Teils Jerusalems.
Wąskie żwirowe lub wyłożone kamieniem ścieżki wiją się pośród różnorodnych nasadzeń drzew, krzewów i kwiatów. Ogród w stylu angielskim jest oazą spokoju, miejscem na medytację i modlitwę z dala od wszechobecnego ulicznego zgiełku arabskiej części Jerozolimy.
Für Pilgergruppen wurden im Garten spezielle Plätze vorbereitet, wo sie pausieren und beten können. Im Garten werden auch Gottesdienste gefeiert.
Na potrzeby grup pielgrzymów zostały przygotowane w ogrodzie specjalne miejsca, gdzie mogą się oni zatrzymać i pomodlić. W ogrodzie odbywają się również nabożeństwa.
Der Eintritt in den Garten ist frei. Die Aufrechterhaltung der Anlage geschieht durch freiwillige Beiträge von Besuchern.
Wstęp do ogrodu jest bezpłatny. Miejsce to utrzymywane jest z dobrowolnych darowizn zwiedzających.
Quellen: / Źródła:
[1] Bargil Pixner: Wege des Messias und Stätten der Urkirche. Giessen und Basel: Publisher: Brunnen Verlag Giessen, 1991, S. 275.
[2] Oliver Maksan, „Wo wurde Jesus gekreuzigt?”, „Die Tagespost“, 28.05.2021.
[3] Michael Hesemann: Milczący Świadkowie Golgoty (tłum. Katarzyna Zimmerer). Kraków: Salwator, 2006, S. 398.
[4] The Garden Tomb [https://gardentomb.com/resources/]