Francuskie zaimki osobowe w funkcji dopełnienia bliższego (Le complément d’objet direct)

Dzień dobry! Bonjour !

W tym wpisie przybliżę zasady stosowania zaimków osobowych w funkcji dopełnienia bliższego (fr. complément d’objet direct) w języku francuskim.

Najpierw spójrzmy na tabelę z zaimkami osobowymi w funkcji podmiotu i w funkcji dopełnienia bliższego:

Uwaga! Formy z apostrofem występują przed czasownikami zaczynającymi się na samogłoskę lub tzw. „h” nieme.

Zaimki osobowe w funkcji dopełnienia bliższego odpowiadają na pytania polskiego biernika: „kogo?”/„co?” Jeśli w zdaniu występuje dopełnienie bliższe, to wtedy po czasowniku możemy postawić pytanie qui? (kogo?) lub quoi? (co?). Zaimków tych używamy razem z czasownikami, po których nie następuje żaden przyimek. Nazywamy je bliższymi, ponieważ nie są niczym oddzielone od czasownika.

Francuskie zaimki osobowe w funkcji dopełnienia bliższego zastępują rzeczowniki poprzedzone:

a) rodzajnikiem określonym (le, la, l’, les), na przykład:

Je ferme la porte. → Je la ferme.
Zamykam drzwi. → Zamykam je.

Je conduis la voiture. → Je la conduis.
Prowadzę samochód. → Prowadzę go.

Nous cherchons la solution. → Nous la cherchons.
Szukamy rozwiązania. → Szukamy go.

Elle aime les voyages en Asie du Sud-Est. → Elle les aime.
Ona lubi podróże po Azji Południowo-Wschodniej. → Ona je lubi.

Marcel regarde le bateau. → Marcel le regarde.
Marcel patrzy na statek. → Marcel patrzy na niego.

b) zaimkiem wskazującym (ce, cet, cette, ces), na przykład:

Je prends ces cahiers. → Je les prends.
Biorę te zeszyty. → Biorę je.

Ce jus de pommes, je l’ai bu avidement. [konstrukcja emfatyczna, uwydatniająca dopełnienie bliższe]
Ten sok z pomarańczy wypiłem łapczywie.

Ce vieux monsieur, elle l’adorait. [konstrukcja emfatyczna, uwydatniająca dopełnienie bliższe]
Tego starszego pana ona uwielbiała.

Nous voulons acheter ce pull. Nous voulons l’acheter.
Chcemy kupić ten sweter. Chcemy go kupić.

c) zaimkiem przymiotnym dzierżawczym (mon, ma, mes, ton, ta, tes, son, sa, ses, notre, nos, votre, vos, leur, leurs), na przykład:

J’ai tes photos. → Je les ai.
Mam twoje zdjęcia. → Mam je.

Je connais ta copine. → Je la connais.
Znam twoją koleżankę. → Znam ją.

Je lis mes mails. → Je les lis.
Czytam moje maile. → Czytam je.

Sylvie invite ses copines à son marriage. → Sylvie les invite à son marriage.
Sylwia zaprasza swoje koleżanki na ślub. → Sylwia zaprasza je na ślub.

d) Zaimki osobowe w funkcji dopełnienia bliższego mogą również w niektórych sytuacjach zastąpić rzeczownik bez rodzajnika, przymiotnik albo część zdania, na przykład:

J’appelle Pierre. Je l’appelle. [appeler qqn – dzwonić do kogoś]
Dzwonię do Pierra. Dzwonię do niego.

Il est avocat-conseil? Oui, il l’est.
On jest radcą prawnym? Tak, on nim jest.

Ils sont malades? Oui, ils le sont.
Oni są chorzy? Tak, są.

Est-ce que tu veux traduire ce texte vers le polonais. Qui, je le veux.
Czy chcesz przetłumaczyć ten tekst na j. polski. Tak, chcę.

Miejsce zaimków osobowych w funkcji dopełnienia bliższego w zdaniu:

a) w zdaniach twierdzących w czasie teraźniejszym przed czasownikiem, a w przypadku czasów złożonych przed odmienionym czasownikiem posiłkowym „avoir” lub „être”. Jeśli zaimki osobowe w funkcji dopełnienia bliższego pojawiają się w czasach złożonych z imiesłowem czasu przeszłego, to należy dostosować końcówkę tego imiesłowu do rodzaju i liczby rzeczownika. Przykłady:

Elle vous a déjà vu. Już pana widziała. [czas przeszły passé composé]
Elle vous a déjà vue. Już panią widziała. [czas przeszły passé composé]
Je t’aime. Kocham cię. [czas teraźniejszy]
Je vais l’acheter. Kupię go. [czas przyszły bliski future proche]
Je veux le prendre. Chcę go wziąć. [czas teraźniejszy]
Je l’ai vu hier. Widziałem go wczoraj. [czas przeszły passé composé]
Je les ai vues hier. Widziałem je wczoraj. [czas przeszły passé composé]

b) w formie przeczącej zaimki osobowe w funkcji dopełnienia bliższego występują również przed czasownikiem, a w przypadku czasów przeszłych przed odmienionym czasownikiem posiłkowym „avoir” lub „être”. W przypadku czasu przyszłego bliskiego future proche, zaimki te występują przed drugim z czasowników. Przykłady:

Ne les prenez pas. Nie bierzcie ich. [czas teraźniejszy]
Je ne le vois pas. Nie widzę go. [czas teraźniejszy]
Je ne l’ai pas vu. Nie widziałem go. [czas przeszły passé composé]
Je ne vais pas l’acheter. Nie kupię go. [czas przyszły bliski future proche]

Écoutez-vous la radio tous les jours ? Non, je ne l’écoute pas tous les jours.
Czy codziennie słucha pan/pani radia? Nie, nie słucham go codziennie.

Je ne vois pas la valise. Je ne la vois pas.
Nie widzę walizki. Nie widzę jej.

c) w formie twierdzącej trybu rozkazującego zaimki osobowe w funkcji dopełnienia bliższego występują po czasowniku. Przykłady:

Achète-le ! Kup go!
Cherchez-les ! Szukajcie ich!
Donne-moi ce livre ! Daj mi tą książkę!
Écoutez-moi ! Posłuchajcie mnie!
Laisse-le ! Zostaw go!
Lève-toi ! Podnieś się!
Lis-le ! Przeczytaj to!
Parle-moi ! Mów do mnie!
Prends-le ! Weź go!

Uwaga! W formie twierdzącej trybu rozkazującego zaimek „me” przechodzi w „moi”.

d) w formie przeczącej trybu rozkazującego zaimki osobowe w funkcji dopełnienia bliższego występują przed czasownikiem, na przykład:

Ne l’achète pas ! Nie kupuj go!
Ne le laisse pas ! Nie zostawiaj go!
Ne les cherchez pas ! Nie szukajcie ich!
Ne m’écoutez pas ! Nie słuchajcie mnie!
Ne le lis pas ! Nie czytaj tego!
Ne le prends pas ! Nie bierz go!
Ne me donne pas ce livre ! Nie dawaj mi tej książki!
Ne me parle pas ! Nie odzywaj się do mnie!
Ne te lève pas ! Nie podnoś się!

Uwaga! W formie przeczącej trybu rozkazującego zaimek „me” nie zmienia swojej formy.

Merci de votre attention.

À la prochaine !