Francuskie zaimki dopełnienia bliższego i dalszego w tym samym zdaniu (Les doubles pronoms dans la même phrase)

Bonjour les amis !

W poprzednich dwóch wpisach poznaliśmy francuskie zaimki osobowe w funkcji dopełnienia bliższego i dalszego. Teraz poznamy zasady dotyczące kolejności ich umieszczania, jeżeli oba zaimki występują w tym samym zdaniu.

Najpierw przypomnijmy sobie zaimki osobowe nieakcentowane w funkcji dopełnienia bliższego i dalszego.

W języku francuskim obowiązuje ściśle określona kolejność umieszczania zaimków dopełnienia dalszego i bliższego, jeżeli występują one w tym samym zdaniu.

Ponadto istotne jest to czy rzeczownik w dopełnieniu bliższym poprzedzony jest rodzajnikiem określonym, nieokreślonym lub cząstkowym. Wszystkie poniższe przykłady dotyczą sytuacji, gdy rzeczownik w dopełnieniu bliższym poprzedzony jest rodzajnikiem określonym. Natomiast jeżeli rzeczownik w funkcji dopełnienia bliższego poprzedzony jest rodzajnikiem nieokreślonym (un, une, des), rodzajnikiem cząstkowym (du, de la, des), zaimkiem przymiotnym nieokreślonym lub przysłówkiem, m.in. quelques, plusieurs, beaucoup de, peu de, wówczas w celu skrócenia wypowiedzi stosujemy zaimek „en”. Ponadto, jeżeli rzeczownik nieożywiony (rzecz) poprzedzony jest przyimkiem „de”, wówczas również stosujemy zaimek „en” w funkcji dopełnienia dalszego. Zaimek „en” zostanie omówiony w innym wpisie.

a) Jeżeli zaimek dotyczy pierwszej lub drugiej osoby liczby pojedynczej lub mnogiej, wtedy zaimek dopełnienia dalszego (me, te, nous, vous) występuje przed zaimkiem dopełnienia bliższego. Wówczas kolejność zaimków w języku francuskim jest następująca:

Podmiot + zaimek dopełnienia dalszego + zaimek dopełnienia bliższego

Przykłady zdań:

Il me donne la sensation d’être important. Il me la donne. Daje mi poczucie bycia ważnym. Daje mi je.
Je te donne le livre. Je te le donne. – Daję tobie tę książkę. Daję ci ją.
Je te prête ma voiture. Je te la prête. – Pożyczam tobie mój samochód. Pożyczam go tobie.
Il nous présentent ses projets. Il nous les présentent. – Przedstawia nam swoje projekty. Przedstawia nam je.
Ils vous donnent la leçon de vie. Il vous la donnent. – Dają wam lekcję życia. Dają ją wam.

b) Jeżeli zaimek dotyczy trzeciej osoby liczby pojedynczej lub mnogiej, wtedy zaimek dopełnienia bliższego (le, la, les) występuje przed zaimkiem dopełnienia dalszego. Wówczas kolejność zaimków w języku francuskim jest następująca:

Podmiot + zaimek dopełnienia bliższego + zaimek dopełnienia dalszego

Przykłady zdań:

Elle leur donne les instructions. Elle les leur donne. – Ona daje im wytyczne. Ona im je daje.
Je prête la moto à mon voisin. Je la lui prête. – Pożyczam mojemu sąsiadowi motocykl. Pożyczam go mu.
Il donne sa nouvelle adresse à ses amis. Il la leur donne. – On podaje swój nowy adres swoim przyjaciołom. On go im podaje.
Pierre leur prête ses affaires. Pierre les leur prête. – Pierre pożycza im swoje rzeczy. Pierre pożycza im je.
Tu prépares le petit déjeuner aux enfants ? Tu le leur prépares ? – Przygotowujesz śniadanie dzieciom? Przygotowujesz je im?

c) w formie twierdzącej trybu rozkazującego zaimek dopełnienia bliższego znajduje się pośrodku, czyli między odmienionym czasownikiem a zaimkiem dopełnienia dalszego, na przykład:

Achète les journaux à ta sœur ! Achète-les-lui ! – Kup gazety swojej siostrze! Kup je jej!
Donne-moi ton numéro de téléphone ! Donne-le-moi ! – Daj mi twój numer telefonu! Daj mi go!
Explique-moi le problème ! Explique-le-moi ! – Wyjaśnij mi ten problem! Wyjaśnij mi go!
Prêtez-nous votre voiture ! Prêtez-la-nous ! – Wypożyczcie nam wasz samochód! Wypożyczcie nam go!
Raconte cette blague à tes amis ! Raconte-la-leur ! Opowiedz ten kawał swoim przyjaciołom! Opowiedz go im!

d) w formie przeczącej trybu rozkazującego obowiązują zasady kolejności zaimków dopełnienia bliższego i dalszego przedstawione w pkt. a) i b). Przykłady zdań:

N’achète pas les journaux à ta sœur ! Ne les lui achète pas ! – Nie kupuj gazet swojej siostrze! Nie kupuj ich jej!
Ne me donne pas ton numéro de téléphone ! Ne me le donne pas! – Nie dawaj mi swojego numeru telefonu! Nie dawaj mi go!
Ne m’explique pas le problème ! Ne me l’explique pas. – Nie wyjaśniaj mi tego problemu! Nie wyjaśniaj mi go!
Ne nous prêtez pas votre voiture ! Ne nous la prêtez pas ! – Nie wypożyczajcie nam waszego samochodu! Nie wypożyczajcie go nam!
Ne raconte pas cette blague à tes amis ! Ne la leur raconte pas ! Nie opowiadaj tego kawału swoim przyjaciołom! Nie opowiadaj go im!

e) w czasie przyszłym bliskim (le futur proche) i czasie przeszłym bliskim (le passé récent) zaimki dopełnienia dalszego i bliższego stawiamy między czasownikami. Obowiązują zasady kolejności zaimków dopełnienia bliższego i dalszego przedstawione w pkt. a) i b). Przykłady:

Bartek vient de me donner la réponse. Bartek vient de me la donner. – Bartek właśnie dał mi odpowiedź. Bartek właśnie mi ją dał.
Je vais prêter la moto à mon voisin. Je vais la lui prêter. – Pożyczę mojemu sąsiadowi motocykl. Pożyczę go mu.
Je viens de prêter la moto à mon voisin. Je viens de la lui prêter. – Właśnie pożyczyłem motocykl mojemu sąsiadowi. Właśnie go mu pożyczyłem.

f) w przypadku konstrukcji z dwoma czasownikami, np. devoir + infinitif, vouloir + infinitif, pouvoir + infinitif, zaimki dopełnienia dalszego i bliższego wstawiamy między czasownikami. Przykłady:

Je dois prêter la moto à mon voisin. Je dois la lui prêter. – Muszę pożyczyć motocykl mojemu sąsiadowi. Muszę go mu pożyczyć.
Je peux prêter la moto à mon voisin. Je peux la lui prêter. – Mogę pożyczyć motocykl mojemu sąsiadowi. Mogę go mu pożyczyć.
Je veux prêter la moto à mon voisin. Je veux la lui prêter. – Chcę pożyczyć motocykl mojemu sąsiadowi. Chcę go mu pożyczyć.

g) w czasach złożonych (le passé composé, le plus-que-parfait itd.) zaimki dopełnienia dalszego i bliższego znajdują się przed odmienionym czasownikiem posiłkowym „avoir” lub „être”. Obowiązują zasady kolejności zaimków przedstawione w pkt. a) i b). Przykłady:

J’ai prêté la moto à mon voisin. Je la lui ai prêtée. – Pożyczyłem mojemu sąsiadowi motocykl. Pożyczyłem go mu.
Je n’ai pas prêté la moto à mon voisin. Je ne la lui ai prêtée pas. – Nie pożyczałem mojemu sąsiadowi motocykla. Nie pożyczałem go mu.
La bibliothécaire m’a prêté le livre. Elle me l’a prêté. – Bibliotekarka wypożyczyła mi tę książkę. Ona mi ją wypożyczyła.
Le directeur vous a accordé vos vacances en juillet? Qui, il nous les a accordées. – Czy dyrektor dał wam urlop w lipcu? Tak, on nam go dał.
Tu as envoyé les catalogues au client ? Qui, je les lui ai envoyés. – Wysłałeś katalogi klientowi? Tak, wysłałem mu je.

Eh bien voilà, ce n’était pas si compliqué quand même.

Merci de votre attention. À la prochaine !