Znajomość dni tygodnia w języku włoskim to podstawowa umiejętność, która z pewnością przyda się każdemu, kto planuje podróż do Włoch, uczy się tego pięknego języka lub po prostu chce wzbogacić swoje umiejętności językowe.
Pięć dni tygodnia w języku włoskim zawdzięcza swoją nazwę ciałom niebieskim, natomiast nazwy dwóch ostatnich dni (sabato e domenica) mają korzenie w tradycji żydowskiej i chrześcijańskiej.
Nazwy dni tygodnia po włosku:
lunedì = poniedziałek > giorno della Luna = dzień księżyca
martedì = wtorek > giorno di Marte = dzień Marsa
mercoledì = środa > giorno di Mercurio = dzień Merkurego
giovedì = czwartek > giorno di Giove = dzień Jowisza
venerdì = piątek > giorno di Venere = dzień Wenus
sabato = sobota > giorno di riposo = dzień odpoczynku (z jęz. hebrajskiego shabbat)
domenica = niedziela > giorno del Signore (łaciński: Dominica), czyli „Dzień Pański”
Lunedì jest dniem Księżyca (luna po włosku), martedì jest dniem Marsa (Marte), mercoledì jest dniem Merkurego (Mercurio), giovedì jest poświęcony Jowiszowi (Giove), a venerdì Wenus (Venere).
Sabato, które kiedyś po łacinie było dniem Saturna, we współczesnym języku włoskim wzięło swoją nazwę z tradycji szabatu, żydowskiego „dnia odpoczynku”.
Z kolei nazwa domenica (niedziela) oznacza „dzień Pański”, ponieważ pochodzi od łacińskiego dominus (pan).
Wymowa: poniedziałek, wtorek, środa, czwartek i piątek kończą się na „dì”, dlatego wymawiamy tą sylabę mocniej. Wszystkie dni tygodnia zapisujemy małą literą.
Dni tygodnia po włosku używamy na ogół bez rodzajnika. Kiedy jednak mówimy o czynności powtarzającej się np. w poniedziałki, we wtorki, w soboty itd. przed nazwą dnia dodajemy rodzajnik określony „il”, a przed niedzielą „la”.
Rodzajniki określone dni tygodnia łatwo zapamiętać, bo oprócz niedzieli wszystkie nazwy dni tygodnia są rodzaju męskiego – mają zatem rodzajnik określony „il”. Natomiast niedziela jest w języku włoskim rodzaju żeńskiego i ma rodzajnik „la” – „la domenica”.
Innym sposobem wyrażenia, że robimy coś regularnie jest użycie słowa „ogni” – każdy, każda, każde np.
ogni lunedì – w każdy poniedziałek
ogni fine settimana – w każdy weekend,
ogni mese – każdego miesiąca, co miesiąc
ogni anno – każdego roku
questo/a – ten, ta
prossimo/a – przyszły (następny), przyszła (następna)
scorso/a – miniony (zeszły), miniona (zeszła)
Jeszcze inny sposób to użycie słówka przymiotnika „tutto” oznaczającego każdy. Pamiętajmy jednak, że w tym przypadku końcówkę musimy uzgodnić z następującym po nim rzeczownikiem np. tutti i mercoledì, tutti i venerdì, tutte le domeniche.
Inne przydatne wyrazy w języku włoskim:
il giorno – dzień
la settimana – tydzień
il fine settimana – weekend
oggi – dziś, dzisiaj
domani – jutro
dopodomani – pojutrze
ieri – wczoraj
Przykłady zdań w wersji polsko-włoskiej
| Co robisz w piątek wieczorem? | Cosa fai venerdì sera? |
| Czwartek to mój szczęśliwy dzień. | Il giovedì è il mio giorno fortunato. |
| Czy dzisiaj jest środa? | Oggi è mercoledì? |
| Do zobaczenia we wtorek! | Ci vediamo martedì! |
| Dzisiaj jest sobota. | Oggi è sabato. |
| Jaki mamy dzień tygodnia? | Che giorno della settimana è oggi? |
| Jutro musisz wcześnie wstać. | Domani devi alzarti presto. |
| Który jest dzisiaj dzień tygodnia? Sobota czy niedziela? | Che giorno della settimana è oggi? Sabato o domenica? |
| Mam nadzieję, że w niedzielę będzie dobra pogoda. | Spero che domenica faccia bel tempo. |
| Moim ulubionym dniem tygodnia jest niedziela. | Il mio giorno preferito della settimana è la domenica. |
| Niedziela (każda) to dzień odpoczynku. | La domenica è giorno di riposo. |
| Od poniedziałku do piątku biblioteka jest otwarta od godz. 9 do godz. 18. | Dal lunedì al venerdì la biblioteca è aperta dalle 9 alle 18. |
| Odwiedzimy was w przyszłym tygodniu | Vi visiteremo la settimana prossima. |
| Piątek to mój ulubiony dzień tygodnia. | Venerdì è il mio giorno preferito della settimana. |
| Poniedziałki są zawsze trudne. | Il lunedì è sempre difficile. |
| Pracuję od poniedziałku do piątku. | Lavoro dal lunedì al venerdì. |
| Spotkamy się w przyszłą sobotę | Ci vediamo sabato prossimo. |
| W czwartek mam urodziny. | Giovedì è il mio compleanno. |
| W czwartek planujemy wyjazd integracyjny, który potrwa do niedzieli. | Giovedì pianifichiamo una gita di team building che durerà fino a domenica. |
| W czwartek przewiduje się wzrost temperatur w całym regionie. | Giovedì è previsto un aumento delle temperature in tutta la regione. |
| W czwartek robię zakupy. | Giovedì faccio la spesa. |
| W czwartek wieczorem będzie burza. | Giovedì sera ci sarà un temporale. |
| W czwartki uczę się tańca. | Il giovedì studio danza. |
| W każdą sobotę chodzimy do kina. | Ogni sabato andiamo al cinema. |
| W każdą sobotę rano odbywa się targ na głównym placu. | Ogni sabato mattina c’è un mercato all’aperto in piazza principale. |
| W każdy wtorek uczęszczam na kurs tańca. | Ogni martedì frequento un corso di danza. |
| W niedziele chodzę do teatru. | La domenica vado a teatro. |
| W niedziele chodzę na spacer. | La domenica vado a fare una passeggiata. |
| W niedziele odpoczywam w domu. | La domenica mi riposo a casa. |
| W niedzielę odpoczywam w domu. | Domenica mi riposo a casa. |
| W niedzielę otwarto nowy park miejski. | Domenica è stato inaugurato un nuovo parco cittadino. |
| W piątek ogłoszono wyniki wyborów samorządowych. | Venerdì sono stati annunciati i risultati delle elezioni municipali. |
| W piątek spotykam się z przyjaciółmi. | Venerdì incontro gli amici. |
| W piątek wieczorem idę na kolację. | Venerdì sera vado a cena. |
| W piątki chodzę do kina. | Il venerdì vado al cinema. |
| W piątki wieczorem oglądam filmy. | Il venerdì sera guardo film. |
| W poniedziałek idę do pracy. | Lunedì vado al lavoro. |
| W poniedziałek przejrzyj swoje cele na dzień i najbliższy tydzień, ustal, co jest priorytetowe. | Lunedì, rivedi i tuoi obiettivi per il giorno e per la settimana, e stabilisci le priorità. |
| W poniedziałek rano muszę jechać do pracy. | Lunedì mattina devo andare al lavoro. |
| W poniedziałki chodzę na siłownię. | Il lunedì vado in palestra. |
| W poniedziałki czytam książki. | Il lunedì leggo libri. |
| W przyszłą sobotę odbędzie się targi książki w centrum kongresowym. | Sabato prossimo si terrà una fiera del libro presso il centro congressi. |
| W przyszłą środę odbędzie się międzynarodowa konferencja na temat zmian klimatycznych. | Mercoledì prossimo ci sarà una conferenza internazionale sul cambiamento climatico. |
| W przyszły piątek muszę iść do dentysty. | Il prossimo venerdì devo andare dal dentista. |
| W przyszły wtorek odbędzie się ważne spotkanie z inwestorami. | Martedì prossimo avrà luogo un'importante riunione con gli investitori. |
| W sobotę mam przyjęcie. | Sabato ho una festa. |
| W sobotę przewiduje się ładną pogodę na weekend. | Sabato è previsto bel tempo per il fine settimana. |
| W sobotni wieczór zamierzam spotkać się z przyjaciółmi i spędzić miło czas. | Sabato sera ho intenzione di incontrare gli amici e passare del tempo piacevolmente. |
| W soboty gramy w piłkę nożną. | Il sabato giochiamo a calcio. |
| W soboty robię zakupy. | Il sabato faccio la spesa. |
| W soboty spędzam czas z dziećmi. | Il sabato trascorro tempo con i bambini. |
| W soboty spotykam się z moimi przyjaciółmi. | Il sabato incontro i miei amici. |
| W środę gotuję obiad dla rodziny. | Mercoledì preparo il pranzo per la famiglia. |
| W środę po południu mam spotkanie biznesowe. | Mercoledì pomeriggio ho un incontro di lavoro. |
| W środę uczę się włoskiego. | Mercoledì studio l'italiano. |
| W środy jem obiad w restauracji. | Il mercoledì pranzo al ristorante. |
| W weekend wiele osób odwiedza miasto dla jego atrakcji historycznych. | Durante il fine settimana, molti turisti visitano la città per le sue attrazioni storiche. |
| W zeszłą niedzielę odnotowano wzrost liczby odwiedzających muzea. | Domenica scorsa è stato registrato un aumento dei visitatori nei musei. |
| Wczoraj kupiłem nowy samochód. | Ieri ho comprato una macchina nuova. |
| We wtorek burmistrz spotkał się z przedstawicielami lokalnych stowarzyszeń. | Martedì il sindaco ha incontrato i rappresentanti delle associazioni locali. |
| We wtorek mam spotkanie. | Martedì ho una riunione. |
| We wtorek mam wizytę u dentysty. | Martedì ho una visita dal dentista. |
| We wtorek odbędzie się manifestacja w centrum miasta. | Martedì ci sarà una manifestazione in centro città. |
| Wszyscy odpoczywają w niedziele. | Tutti riposano la domenica. |
| Wszyscy uczęszczają na kurs języka włoskiego we wtorki i czwartki. | Tutti frequentano il corso di italiano il martedì e il giovedì. |
| Wszyscy wolontariusze pracują w soboty. | Tutti i volontari lavorano il sabato. |
| Zakaz handlu w niedziele i święta obowiązuje w Polsce już od 2018 roku. | Il divieto di commercio la domenica e nei giorni festivi è in vigore in Polonia dal 2018. |
| Zobaczymy się w niedzielę. | Ci vediamo domenica. |
Foto: Le baie di Sestri Levante, chiamate del Silenzio e delle Favole © ENIT – Agenzia Nazionale del Turismo (Italia)