Hola, ¿qué tal?
W języku hiszpańskim występują trzy czasowniki, które są odpowiednikami polskiego czasownika „być”. Są to czasowniki nieregularne ser, estar i haber. Każdy z nich jest używany w innym kontekście i niezwykle rzadko można ich używać zamiennie. Aby bezbłędnie dokonać wyboru właściwego czasownika, musimy wiedzieć, kiedy każdy z nich ma zastosowanie. Czasownik haber zostanie omówiony w oddzielnym wpisie, a poniżej przedstawię podstawowe różnice między czasownikami ser i estar. W tym celu podam konkretne przykłady zastosowania tych czasowników w zdaniach w języku hiszpańskim wraz z tłumaczeniem na język polski.
Odmiana czasownika ser (być) w czasie teraźniejszym (presente de indicativo):
| yo | soy |
| tú | eres |
| él / ella / usted | es |
| nosotros/ nosotras | somos |
| vosotros/ vosotras | sois |
| ellos / ellas / ustedes | son |
I. Zastosowanie czasownika ser
Czasownik ser stosujemy do opisywania cech i stanów niezmiennych, stałych. Czasownik ten występuje w następujących sytuacjach:
- do wskazania kogoś lub czegoś, na przykład:
| Ambos somos hombres de negocios. | Obaj jesteśmy biznesmenami. |
| El algodón es un material natural vegetal. | Bawełna jest naturalnym materiałem roślinnym. |
| El pescado es un alimento que no puede faltar en una dieta equilibrada y saludable. | Ryba to żywność, której nie może zabraknąć w zrównoważonej i zdrowej diecie. |
| Es mi mejor amigo. | To (jest) mój najlepszy przyjaciel. |
| Esta es mi casa familiar. | To (jest) mój dom rodzinny. |
| Esta es una tienda ecológica. | To jest sklep ekologiczny. |
| Este es el piano donde mi papá practica cada mañana. | To jest pianino, na którym mój tata ćwiczy każdego poranka. |
| La Pirámide de Keops es una de las siete maravillas del mundo antiguo. | Piramida Cheopsa jest jednym z siedmiu cudów starożytnego świata. |
| Somos una familia afortunada. | Jesteśmy szczęśliwą rodziną. |
- do określenia stałych cech charakteru i właściwości, na przykład:
| Anna es simpática y guapa. | Anna jest sympatyczna i ładna. [cecha charakteru] |
| Juan es tímido. | Juan jest nieśmiały. [cecha charakteru] |
| Los coches alemanes son fiables. | Samochody niemieckie są niezawodne. |
| Los cubanos son simpáticos y trabajadores. | Kubańczycy są sympatyczni i pracowici. [cecha narodu] |
| Soy una persona agradable y muy tranquila. | Jestem osobą miłą i bardzo spokojną. [cecha charakteru] |
- do określenia pochodzenia, wyznania i narodowości, na przykład:
| ¿De dónde eres tú? Soy de Inglaterra. | Skąd jesteś? Jestem z Anglii. |
| Egipto, Arabia Saudita, Irán y Argelia son los cuatro principales productores dátiles del mundo. | Egipt, Arabia Saudyjska, Iran i Algieria są czterema głównymi producentami daktyli na świecie. |
| Este jamón es de Polonia y la carne de vaca es de Francia. | Ta szynka jest z Polski, a wołowina z Francji. |
| Estos ricos plátanos son de Ecuador. | Te smaczne banany są z Ekwadoru. |
| La riesling es una variedad de uva blanca originaria del valle de Rin, en Alemania. | Riesling to biała odmiana winorośli pochodząca z doliny Renu w Niemczech. |
| La mayoría de la población en Portugal es católica. | Większość ludność w Portugalii to katolicy. |
| Su padre es argentino y su madre es italiana. | Jej ojciec jest Argentyńczykiem, a matka Włoszką. |
| Una de las ciudades más bonitas de Marruecos es sin duda Marrakech, también conocida como la ciudad roja. | Jednym z najpiękniejszych miast Maroka jest bez wątpienia Marrakesz, znany również jako „czerwone miasto”. |
- do określenia koloru, kształtu, materiału, na przykład:
| El escritorio es grande y rectangular. | Biurko jest duże i prostokątne. |
| El piso de la Basílica de San Pedro en el Vaticano es de mármol. | Podłoga w Bazylice Św. Piotra w Watykanie jest z marmuru. |
| Esta chaqueta es de cuero marrón. | Ta kurtka jest z brązowej skóry. |
| Este anillo de boda es de oro. | Ta obrączka jest ze złota. |
| Frutos del arbusto de café son bayas de color rojo, brillantes y carnosas, similares a las cerezas. | Owoce kawowca to jagody koloru czerwonego, błyszczące i mięsiste, podobne do wiśni. |
| La naranja es un fruto redondo, color naranja, consumido mayoritariamente en invierno. | Pomarańcza to owoc okrągły, koloru pomarańczowego, spożywany głównie zimą. |
| La pulpa de la frambuesa es muy aromática y su sabor es agridulce. | Miąższ maliny jest bardzo aromatyczny, a jej smak słodko-kwaśny. |
| Las casas de madera son calientes. | Domy z drewna są ciepłe. |
- dla określenia przynależności, na przykład:
| El coche es de mi padre. | Samochód jest mojego ojca. |
| ¿Este móvil es suyo? | Czy ten telefon jest jego? |
| El lavareto y la trucha son peces de la familia de los salmónidos. | Sieja i pstrąg to ryby z rodziny łososiowatych. |
| Esta maleta es mía. | To jest moja walizka. |
| Estos libros son tuyos. | To są twoje książki. |
| La guitarra es suyo. | To jego gitara. |
- dla określenia czasu, na przykład:
| ¿Cuándo es tu cumpleaños? | Kiedy są twoje urodziny? |
| ¿Qué día es hoy? | Jaki dzisiaj jest dzień? |
| ¿Qué hora es? | Która jest godzina? |
| El 31 de diciembre es el día del fin de año. | 31 grudnia to ostatni dzień roku. |
| El otoño es una de las cuatro estaciones del año. | Jesień jest jedną z czterech pór roku. |
| Hoy es sábado. | Dzisiaj jest sobota. |
| Son las tres y media de la tarde. | Jest trzecia trzydzieści po południu. |
- w znaczeniu „mieć miejsce”, „odbywać się”, na przykład:
| La Cumbre América Latina, el Caribe y la Unión Europea es mañana en Madrid. | Szczyt Ameryka Łacińska, Karaiby, Unia Europejska jest jutro w Madrycie. |
| La exposición filatélica es en el Palacio Postal en el centro histórico de la ciudad de México. | Wystawa filatelistyczna jest w Pałacu Pocztowym w historycznym centrum miasta Meksyk. |
| La fiesta es en mi casa. | Impreza jest w moim domu. |
| La reunión es en el restaurante. | Spotkanie jest w restauracji. |
| La reunión de trabajo es en despacho del presidente del Gobierno. | Spotkanie robocze jest w gabinecie premiera. |
- do określenia stałego zawodu, na przykład:
| Él es escritor y director de cine. | On jest pisarzem i reżyserem filmowym. |
| Es cantante y compositora. | Jest piosenkarką i kompozytorką. |
| Mi padre es profesor. | Mój ojciec jest nauczycielem. |
| Soy estudiante de filología hispánica en la Universidad Autónoma de Madrid. | Jestem studentką filologii hiszpańskiej na Uniwersytecie Autonomicznym w Madrycie. |
Uwaga! Pamiętaj, że zazwyczaj opuszcza się rodzajnik przez nazwą zawodu, chyba że nazwom zawodów towarzyszą dodatkowe, bliższe określenia.
- w pytaniach i odpowiedziach o koszt, na przykład:
| ¿Cuál es el costo del viaje a Colombia? | Jaki jest koszt podróży do Kolumbii? |
| ¿Cuáles son los costos del equipaje de mano que exceda a los límites definidos por los reglamentos? | Jakie są koszty za bagaż podręczny, który przekracza limity określone w regulaminach? |
| ¿Cuánto es? Son 50 euros. | Ile to kosztuje? 50 euro. |
| Perdone, ¿cuál es el precio de estos zapatos? | Przepraszam, jak jest cena tych butów? |
- do wyrażania rad, zaleceń, opinii z takimi wyrażeniami jak m.in. es bueno, es conveniente, es decir (to znaczy), es difícil, es importante, es necesario, es obvio, es peligroso, es recomendable, es razonable, es verdad, a także w zwrocie es que służącym w języku potocznym do usprawiedliwiania próśb albo odmowy, na przykład:
| Es bueno ganar mucho dinero. | Dobrze jest zarabiać dużo pieniędzy. |
| Es necesario hablar de ciertas cosas. | Trzeba rozmawiać o pewnych sprawach. |
| Es que no te conozco. | Po prostu ciebie nie znam. |
| Es que te empiezo a amar. | Po prostu zaczynam ciebie kochać. |
| Es recomendable tomar vitaminas para tener más energía. | Zaleca się przyjmować witaminy, aby mieć więcej energii. |
| La decisión no es conveniente para todo el mundo. | Decyzja nie jest odpowiednia dla wszystkich. |
| ¿Por qué es difícil dejar de fumar? | Dlaczego jest trudno przestać palić? |
Odmiana czasownika estar (być) w czasie teraźniejszym (presente de indicativo):
| yo | estoy |
| tú | estás |
| él/ella | está |
| nosotros/-as | estamos |
| vosotros/-as | estáis |
| ellos/ellas | están |
II. Czasownika estar używa się do opisu czegoś tymczasowego, przejściowego. Czasownik ten występuje w następujących sytuacjach:
- do opisywania cech, nastrojów i stanów przejściowych, na przykład:
| Estamos exhaustos. | Jesteśmy wyczerpani. |
| Estás aburrido y no sabes qué hacer? | Jesteś znudzony i nie wiesz co robić? |
| Este café está frío. | Ta kawa jest zimna. |
| Estoy cansada pero contenta. | Jestem zmęczona, ale zadowolona. |
| Estoy orgulloso de ti. | Jestem z ciebie dumny. |
| Hola. ¿Cómo estás? Estoy bien. ¿Y tú? | Cześć. Jak się masz? Mam się dobrze. A ty? |
| La tienda está cerrada. | Sklep jest zamknięty. |
| No estoy preparada para el examen de francés. | Nie jestem przygotowana na egzamin z francuskiego. |
| Tengo un trabajo estable y estoy cansado. | Mam stałą pracę i jestem zadowolony. |
- do określenia lokalizacji miejsc, ludzi i rzeczy, na przykład:
| ¿Dónde está el diccionario? El diccionario está en el escritorio. | Gdzie jest słownik? Słownik jest na biurku. |
| ¿Dónde está la universidad? | Gdzie jest (znajduje się) uniwersytet? |
| ¿Dónde está el cajero automático más cercano? | Gdzie jest (znajduje się) najbliższy bankomat? |
| El estadio está en el centro de la ciudad. | Stadion jest (znajduje się) w centrum miasta. |
| Estoy muy lejos de mi casa. | Jestem bardzo daleko od mojego domu. |
| Juan está en Lisboa. | Juan jest w Lizbonie. |
| Las frutas y verduras están en la despensa. | Owoce i warzywa są w spiżarni. |
| Nosotros estamos en un viaje de novios a Australia. | Jesteśmy w podróży poślubnej do Australii. |
- kiedy mówimy o tymczasowym zajęciu, na przykład:
| En el verano estoy de taxista | Latem pracuję (sezonowo) jako taksówkarz. |
| Está de profesor en una escuela. | Jest (tymczasowo) nauczycielem w szkole. |
| Mi novia está ahora de camarero en un bar. | Moja dziewczyna jest teraz kelnerką w barze. |
| Soy traductora pero ahora estoy de niñera. | Jestem tłumaczką, ale teraz jestem nianią. |
- z przymiotnikami „vivo” (żywy) i „muerto” (martwy), na przykład:
| El hecho es que todavía estamos vivos. | Fakt jest taki, że wciąż żyjemy. |
| La princesa Diana está muerta. | Księżniczka Diana nie żyje. |
| ¡Pero, amigo, ya estamos muertos! | Ale stary, już jesteśmy martwi! |
- do określenia czasu z przyimkami „a” i „en”, na przykład:
| A cuántos grados estamos? | Ile jest stopni? |
| Hoy estamos a 7 de septiembre. | Dzisiaj mamy 6 września. |
| ¿Estamos en otoño o en invierno? | Mamy jesień czy zimę? |
| Estamos en octubre. | Mamy październik. |
| En Honduras estamos a 40 grados. | W Hondurasie jest 40 stopni. |
- w zwrotach z przysłówkami „bien” (dobrze) i „mal” (źle), na przykład:
| Algo está mal con mi ordenador. | Coś jest nie tak z moim komputerem. |
| Perdona, esto no está bien. | Przepraszam, to nie jest w porządku. |
| Todo está bien. | Wszystko jest w porządku. |
- jeżeli odmieniony czasownik estar poprzedza gerundio (imiesłów czynny), to służy do opisywania czynności, które mają miejsce w momencie mówienia. Przykłady:
| Isabella está escuchando la música latinoamericana. | Isabella słucha muzyki latynoamerykańskiej. |
| La crisis del COVID-19 también está teniendo un impacto en la actividad de visados de nuestra embajada. | Kryzys związany z COVID-19 ma też wpływ na sprawy związane z wizami w naszej ambasadzie. |
| No puedo, ahora estoy trabajando. | Nie mogę, teraz pracuję. |
| Nuestro equipo está haciendo todo lo que está en su poder para ayudarle. | Nasz zespół robi wszystko, co w jego mocy, aby panu/pani pomóc. |
- jeżeli odmieniony czasownik estar poprzedza participio pasado (imiesłów bierny), to służy do opisywania czynności już dokonanych i wyraża rezultat. Przykłady:
| El diario está publicado. | Pamiętnik jest opublikowany. |
| El foco del contagio está identificado. | Ognisko zakażenia jest zidentyfikowane. |
| Esta novela ya está traducida desde el español al francés. | Ta powieść jest już przetłumaczona z hiszpańskiego na francuski. |
| Estamos acostumbrados a este calor. | Jesteśmy przyzwyczajeni do tego upału. |
| La escuela está cerrada por el coronavirus. | Szkoła jest zamknięta z powodu koronawirusa. |
Zmiana znaczenia wyrażenia w zależności od wyboru czasownika ser lub estar przed przymiotnikiem
W niektórych przypadkach w zależności od tego jaki zastosujemy czasownik przed przymiotnikiem uzyskamy inne znaczenie danego wyrażenia. Dlatego też musimy być bardzo ostrożni w doborze odpowiedniego czasownika. Wybrane przymiotniki zestawiłem w poniższej tabeli:
| Czasownik ser | Czasownik estar |
| es abierto – jest otwarty (cecha charakteru) | está abierto – jest otwarty, np. sklep |
| es aburrido – jest nudny (cecha charakteru) | está aburrido – jest znudzony (w danej chwili) |
| es alegre – jest wesoły (cecha charakteru) | está alegre – jest ucieszony (w danej chwili) |
| es cerrado – jest zamknięty w sobie (cecha charakteru) | está cerrado – jest zamknięty, np. bank |
| es bueno – jest dobry (cecha charakteru), dobrej jakości | está bueno – jest zdrowy, atrakcyjny |
| es malo – jest zły (cecha charakteru), złej jakości np. materiał | está malo – jest chory, niesmaczny, zepsuty |
| es claro – jest jasny, np. kolor | está claro – jest jasne (zrozumiałe) |
| es despierto – jest otwarty na świat, żywy | está despierto – jest obudzony |
| es guapa – jest ładna | está guapa – ładnie wygląda |
| es listo – jest sprytny, bystry (cecha charakteru) | está listo – jest gotowy |
| es moreno – jest ciemnego koloru skóry | está moreno – jest opalony |
| es negro – jest czarny | está negro – jest wściekły, bardzo opalony |
| es rico – jest bogaty (ma dużo pieniędzy) | está rico – jest smaczny np. obiad |
| es verde – jest zielony, np. kolor | está verde – jest niedojrzały, np. owoc; początkujący |
| es vivo – jest żywy, energiczny | está vivo – jest żywy (żyje) |
Na zakończenie ciekawostka! W języku hiszpańskim przymiotniki dotyczące stanu cywilnego mogą występować zarówno z czasownikiem ser, jak i czasownikiem estar. Hiszpanie najczęściej używają czasownika ser.
| Esta actriz es / está divorciada. | Ta aktorka jest rozwiedziona. |
| Martin es / está casado con una canadiense. | Martin jest żonaty z Kanadyjką. |
| Si es tan guapa e inteligente, ¿por qué es / está soltera? | Jeżeli jest tak piękna i inteligentna, dlaczego jest panną? |
| Soy soltera feliz, libre e independiente. | Jestem szczęśliwą singielką, wolną i niezależną. |
| Soy soltero y hago lo que quiero! | Jestem kawalerem i mam to, co chcem! |
| ¿Tienes novia? No, soy / estoy soltero. | Masz dziewczynę? Nie, jestem kawalerem. |
¡Un saludo y hasta la próxima!