Czasownik „lassen“ w j. niemieckim (Das Verb „lassen“ im Deutschen)

Dzień dobry! / Guten Tag!

W tym wpisie przedstawiam odmianę i omawiam różne znaczenia czasownika „lassen”. Jest on bardzo ważny i często używany w języku niemieckim z uwagi na fakt, że ma bardzo wiele znaczeń. W znaczeniu „kazać“ i „pozwalać“ zawsze używany jest tylko w połączeniu z dopełnieniem w bierniku. Przez to też sprawia wiele problemów uczącym się. W drugiej części wpisu przedstawiam przykłady zdań z czasownikiem „lassen” w wersji niemiecko-polskiej.

I. Odmiana czasownika „lassen“:

* Jeśli w zdaniu występuje tylko czasownik lassen, wtedy w czasie przeszłym Perfect przyjmuje on formę haben + gelassen, np. Er hat sein Smartphone im Restaurant gelassen. (On zostawił swój smartfon w restauracji).
** Jeśli w zdaniu obok „lassen” występuje jeszcze inny czasownik, wtedy lassen zachowuje formę bezokolicznika i stawiamy go na końcu zdania, np. Ich habe mein Kind ins Ausland fahren lassen. (Pozwoliłem mojemu dziecku jechać za granicę).

II. Znaczenia czasownika „lassen”:

a) zostawiać
W znaczeniu „zostawiać’ w języku niemieckim, podobnie jak w języku polskim, po czasowniku „lassen” występuje dopełnienie w bierniku. Przykłady:

Sie hat ihre Armbanduhr im Hotelzimmer gelassen. – Zostawiła swój zegarek w pokoju hotelowym.
Ich lasse dich nicht allein. – Nie zostawię ciebie samego.
Lass mich in Ruhe! – Zostaw mnie w spokoju!

b) pozwalać
W znaczeniu „pozwalać” w języku niemieckim istnieje wymóg zastosowania dopełnienia w bierniku, czyli inaczej niż w języku polskim, gdzie występuje ono w celowniku. Przykłady:

Ich lasse dich heute bis Mitternacht nicht fernsehen. – Nie pozwolę dzisiaj tobie oglądać telewizji do północy.
Meine Eltern lassen mich nicht allein nach Mexiko fahren. – Moi rodzice nie pozwalają mi samemu jechać do Meksyku.
Unsere Lehrerin lässt uns keine anderen Sprachen außer Deutsch während des Unterrichts verwenden. – Nasza nauczycielka nie pozwala nam używać podczas lekcji żadnych innych języków niż niemiecki.

c) kazać
Również w znaczeniu „kazać” w języku niemieckim istnieje wymóg dopełnienia w bierniku. Przykłady:

Der Arzt lässt den Patienten im Bett bleiben. – Lekarz każe pacjentowi zostać w łóżku.
Er ließ dich grüßen. – Kazał ciebie pozdrowić.
Meine Mutter lässt mich zur Schule gehen. – Moja mama każe mi iść do szkoły.
Meine Mutter hat mich zur Schule gehen lassen. – Moja mama kazała mi iść do szkoły.
Der Lehrer lässt die Schüller die Hausaufgabe machen. – Nauczyciel każe uczniom zrobić pracę domową.

d) dać / pozwolić się

Das lässt sich nicht mehr reparieren. – Tego już nie da się naprawić.
Die Flasche Wein lässt sich nicht öffnen. – Butela z winem nie daje się otworzyć.
Die Zukunft lässt sich nicht vorhersagen. – Przyszłości nie da się przewidzieć.
Es lassen sich nur jene Zahlen durch 5 (ohne Rest) teilen, deren letzte Ziffer eine 5 oder eine 0 ist. – Przez 5 dają się podzielić (bez reszty) tylko te liczby, których ostatnia cyfra to 5 lub 0.
Lässt es sich arrangieren? – Da się to jakoś załatwić?

e) kazać sobie coś zrobić / zlecić zrobienie czegoś
W tym znaczeniu polskie „sobie” zastępujemy w języku niemieckim dopełnieniem zaimkowym w celowniku:

Ich habe mir die Nägel lackieren lassen. – Kazałam sobie pomalować paznokcie.
Ich habe mir eine Pizza liefern lassen. – Kazałem sobie dostarczyć pizzę.
Lass dir die Haare schneiden, du siehst komisch aus. – Obetnij sobie włosy, wyglądasz śmiesznie.

• Jeżeli chcemy wskazać w zdaniu osobę, której zlecamy zrobienie czegoś, używamy von + Dativ, na przykład:

Er lässt den Rasen von einem Gärtner schneiden. – On każe ogrodnikowi ściąć trawnik.
Ich lasse von einem Architekten ein neues Haus entwerfen. – Każę architektowi zaprojektować nowy dom.
Klaudia lässt sich vom Friseur die Haare schneiden. – Klaudia każe fryzjerowi skrócić włosy.

f) wpuszczać, wypuszczać

Die Lehrerin lässt frische Luft ins Klassenzimmer. – Nauczycielka wpuszcza świeże powietrze do sali lekcyjnej.
Er lässt Luft aus den Reifen. – On spuszcza powietrze z opon.
Er wollte mich nicht in die Wohnung lassen. – Nie chciał mnie wpuścić do mieszkania.
Ich werde warmes Wasser in die Wanne lassen. – Napuszczę ciepłej wody do wanny.

g) pomieścić, ulokować

Ich weiß nicht, wo ich meine Bücher und Lehrbücher lassen soll. – Nie wiem, gdzie pomieszczę moje książki i podręczniki.
Wo lassen Sie all die Hochzeitsgäste? – Gdzie pan / pani pomieści wszystkich tych gości weselnych?

h) w znaczeniu zachęty do wspólnej czynności

Lass uns feiern! – Świętujmy!
Lass uns gehen! – Chodźmy!
Lass uns morgen schwimmen gehen! – Chodźmy jutro popływać!
Lass uns spazieren gehen! – Przejdźmy się!
Lass uns tanzen! – Zatańczmy!

Przykłady zdań do analizy z czasownikiem „lassen” w wersji niemiecko-polskiej: 

Ich wünsche Dir alles Gute!