Czas przeszły Perfekt jest czasem złożonym. Tworzy się go z odmienionych przez osoby czasowników posiłkowych „haben” lub „sein” oraz imiesłowu czasu przeszłego (Partizip II), który jest formą nieodmienną i występuje na końcu zdania.
W języku niemieckim większość czasowników tworzy czas Perfekt z czasownikiem posiłkowym „haben”, a tylko nieliczne z czasownikiem posiłkowym „sein”.
Czas przeszły Perfekt z czasownikiem posiłkowym „sein” tworzą:
- czasowniki nieprzechodnie (nie wymagają dopełnienia w bierniku), które wyrażają ruch, kierunek. Do tej grupy należą m.in. następujące czasowniki:
| abfliegen (odlecieć) | Das Flugzeug von Frankfurt nach Warschau ist schon abgeflogen. | Samolot z Frankfurtu do Warszawy już odleciał. |
| ankommen (przybywać, przyjeżdżać, przylatywać, docierać) | Nach Angaben der Vereinten Nationen sind weitere humanitäre Hilfslieferungen im Gazastreifen angekommen. | Według danych Organizacji Narodów Zjednoczonych do Strefy Gazy dotarły kolejne dostawy pomocy humanitarnej. |
| aufstehen (wstawać) | Am Sonntagmorgen bin ich um 8 Uhr aufgestanden. | W niedzielę rano wstałem o godz. 8.00. |
| auslaufen (wyciec, wygasnąć) | Durch einen Bruch in einer Pipeline sind mehr als zwei Millionen Liter Öl ausgelaufen. | Z powodu pęknięcia rurociągu wyciekło ponad 2 mln oleju. |
| aussteigen (wysiadać) | Wir sind aus dem Zug ausgestiegen. | Wysiedliśmy z pociągu. |
| einsteigen (wsiadać) | Ich bin in das Auto eingestiegen. | Wsiadłem do samochodu. |
| fahren (jechać) | Im Sommer bin ich nach Potsdam gefahren, um das Schloss Sanssouci mit seinem Park zu besichtigen. | Latem pojechałem do Poczdamu, żeby zwiedzić pałac Sanssouci z jego parkiem. |
| fallen (upadać, spadać) | Heute bin ich vom Fahrrad gefallen. | Dzisiaj spadłem z roweru. |
| fliegen (lecieć) | Ich bin dienstlich von Warschau nach München geflogen. | Poleciałem służbowo z Warszawy do Monachium. |
| fliehen (uciekać) | Über eine Million Menschen sind vor dem Krieg aus der Ukraine nach Deutschland geflohen. | Ponad milion ludzi uciekło przed wojną z Ukrainy do Niemiec. |
| fließen (płynąć) | Blut ist aus der Wunde geflossen. | Z rany wypłynęła krew. |
| flüchten (uciec, zbiec) | Zwei Häftlinge sind aus dem Gefängnis ins Ausland geflüchtet. | Dwóch więźniów zbiegło z więzienia za granicę. |
| gehen (iść) | Wegen der Erkältung ist sie zum Arzt gegangen. | Z powodu przeziębienia poszła do lekarza. |
| gleiten (ślizgać się, szybować) | Ich bin über das Eis geglitten. | Ślizgałem się na lodzie. |
| joggen (biec) | Ich bin heute fünf Kilometer durch den Wald gejoggt. | Przebiegłem dzisiaj pięć kilometrów przez las. |
| klettern (wspinać się) | Ein Eichhörnchen ist auf einen Baum geklettert. | Wiewiórka wspięła się na drzewo. |
| klimmen (wspinać się) | Der Bergsteiger ist auf den Gipfel geklommen. | Alpinista wspiął się na szczyt. |
| kommen (iść, przychodzić, nadchodzić) | Gestern bin ich spät nach Hause aus der Schule gekommen. | Wczoraj wróciłem późno do domu ze szkoły. |
| krabbeln (pełzać, raczkować) | Das Baby ist durch das Schlafzimmer gekrabbelt. | Niemowlę raczkowało po sypialni. |
| kriechen (pełzać, czołgać się, piąć się) | Eine Schnecke ist durch das Gras gekrochen. | Ślimak pełzał po trawie. |
| landen (lądować, wylądować) | Zum ersten Mal ist am Flughafen Hannover ist ein vollelektrisches Ultraleicht-Flugzeug gelandet. | Po raz pierwszy na lotnisku w Hanowerze wylądował w pełni elektryczny, ultralekki samolot. |
| laufen (biec, jeździć, płynąć) | Bist du schon mal Ski gelaufen? | Jeździłeś już kiedyś na nartach? |
| reisen (podróżować, wyjechać) | Wir sind drei Wochen lang durch ganz Deutschland gereist. | Przez trzy tygodnie podróżowaliśmy po całych Niemczech. |
| reiten (jeździć konno) | Gestern bin ich auch einem Pferd geritten. | Wczoraj jeździłem na koniu. |
| rennen (polecieć, pognać) | Ich bin zur Schule gerannt, um nicht zu spät zu kommen. | Pobiegłem szybko do szkoły, żeby się nie spóźnić. |
| rinnen (ciec, cieknąć, przeciekać) | Das Wasser ist über ein undichtes Fenster geronnen. | Woda przeciekła przez nieszczelną szybę. |
| schleichen (skradać się, przemknąć) | Die Täter sind leise durch den Korridor geschlichen. | Sprawcy przemknęli cicho korytarzem. |
| schreiten (kroczyć, stąpać) | Ein unbekannter Mann ist in meine Richtung geschritten. | Nieznany mężczyzna kroczył w moim kierunku. |
| schwimmen (pływać, płynąć) | Ein 26-Jähriger ist in die Mitte des Sees geschwommen und ist in Panik geraten. | 26-latek wypłynął na środek jeziora i wpadł w panikę. |
| segeln (żaglować, pływać jachtem) | Anna-Maria Renken ist als erste Deutsche allein über den Atlantik gesegelt. | Anna-Maria Renken jako pierwsza Niemka samotnie przepłynęła jachtem Atlantyk. |
| sinken (opadać, spadać, zatonąć) | Das russische Atom-U-Boot „Kursk” ist im August 2000 in der Barentssee gesunken. | Rosyjski atomowy okręt podwodny „Kurs” zatonął w sierpniu 2000 r. na Morzu Barentsa. |
| spazieren (spacerować) | Wir sind am Fluss entlang spaziert. | Spacerowaliśmy wzdłuż rzeki. |
| springen (skakać) | Ich bin ins Schwimmbecken gesprungen. | Wskoczyłem do basenu. |
| steigen (wsiadać, wchodzić, wspinać się, rosnąć) | Ich bin in mein Auto gestiegen und losgefahren. | Wsiadłem do mojego samochodu i odjechałem. |
| stieben (rozprysnąć się, rozpierzchnąć się, wyfrunąć) | Die Funken sind in alle Richtungen gestoben. | Iskry rozprysnęły się na wszystkie strony. |
| stolpern (potknąć się) | Ich bin über eine herausragende Wurzel gestolpert. | Potknąłem się o wystający korzeń. |
| streichen (włóczyć się) | Er ist ziellos durch die Stadt gestrichen. | Włóczył się bez celu po mieście. |
| umsteigen (przesiadać się) | Ich bin in eine andere Straßenbahn umgestiegen. | Przesiadłem się do innego tramwaju. |
| wandern (wędrować) | Im Herbst bin ich viel in den Bergen gewandert. | Jesienią dużo wędrowałem po górach. |
| weichen (odstępować, odchodzić) | Die Krankenschwester ist ihrem Patienten nicht von der Seite gewichen. | Pielęgniarka nie odstępowała pacjenta ani na krok. |
| zurückkehren (wracać, powracać) | Nach dem Studium bin ich in meine Heimatstadt zurückgekehrt. | Po studiach wróciłem do mojego rodzinnego miasta. |
Istnieją też inne czasowniki wyrażające ruch, które również tworzą czas przeszły Perfekt z czasownikiem posiłkowym „sein”. Do tej grupy należą m.in. następujące czasowniki:
brausen (pędzić, gnać), bummeln (wałęsać się), düsen (gnać, zasuwać), eiern (zataczać się), eilen (spieszyć się), fegen (szaleć, pędzić), flanieren (spacerować, włóczyć się), flitzen (śmigać), hasten (pędzić, gnać), hetzen (pędzić, spieszyć się), humpeln (kustykać się), jagen (pędzić, gnać), latschen (człapać), lustwandeln (przechadzać się), marschieren (maszerować), pesen (gnać), preschen (pędzić), sausen (gnać, pędzić), schießen (strzelać, wyrastać), schlappen (człapać), schlendern (przechadzać się), schlurfen (człapać, szurać), sprinten (biec sprintem), spurten (gnać, pędzić), staksen (kuśtykać), stampfen (tupać, ciężko stąpać), stapfen (brnąć przez coś), stiefeln (człapać), stolzieren (paradować), streifen (wędrować, włóczyć się), strömen (buchać, ulatniać się), stürmen (rzucić się), taumeln (zataczać się), tigern (łazić, szwendać się), torkeln (zataczać się), traben (biec kłusem, gnać), trampeln (nadepnąć), trappeln (stukać, tupotać), trippeln (dreptać), trotten (człapać), wandeln (przechadzać się), waten (brodzić, brnąć), watscheln (człapać), wetzen (zasuwać, lecieć).
- czasowniki wyrażające zmianę stanu, przejście z jednego stanu w drugi. Do tej grupy zalicza się m.in. następujące czasowniki:
| abklingen (cichnąć, opadać, ustępować) | Der Rauch ist verflogen, der Lärm abgeklungen. | Dym zniknął, hałas ustał. |
| aufblühen (rozkwitać, zakwitać) | Anfang Mai sind die meisten Obstbäume aufgeblüht. | Na początku maja rozkwitła większość drzew owocowych. |
| aufwachen (obudzić się, przebudzić się) | Ich bin mitten in der Nacht aufgewacht. | Obudziłem się w środku nocy. |
| bleichen (wyblaknąć, spłowieć) | Der Stoff ist geblichen. | Materiał wyblakł. |
| einschlafen (zasnąć) | Ich bin beim Fernsehen eingeschlafen. | Zasnąłem w trakcie oglądania telewizji. |
| entstehen (powstawać) | Das Haus ist in zwölf Monaten entstanden. | Dom powstał w dwanaście miesięcy. |
| erblühen (rozkwitać) | Im April sind verschiedene Blumen erblüht. | W kwietniu rozkwitły różne kwiaty. |
| erliegen (ulegać czemuś) | Ich bin einer Versuchung erlegen. | Uległem pokusie. |
| erlöschen (wygasać, zgasnąć) | Manche Vulkane sind erloschen, aber viele sind immer noch aktiv. | Niektóre wulkany wygasły, ale wiele jest nadal aktywnych. |
| ersticken (udusić się) | Er ist in der Garage an den Verbrennungsgasen seines Wagens erstickt. | Udusił się w garażu spalinami swojego samochodu. |
| ertrinken (utonąć) | In diesem Sommer sind in Deutschland weniger Menschen ertrunken als im Vorjahr. | Latem tego roku w Niemczech utonęło mniej osób niż w zeszłym roku. |
| schwinden (zgasnąć, zniknąć) | Die Hoffnung ist noch nicht verschwunden. | Nadzieja jeszcze nie zgasła. |
| sprießen (kiełkować, wschodzić) | Der Frühling ist da, die Spargeln sind gesprossen und zur Ernte bereit. | Nadeszła wiosna, szparagi wzeszły i nadają się do zbioru. |
| sterben (umrzeć) | Im Jahr 2022 sind in Deutschland 1 066 341 Menschen gestorben. | W 2022 r. w Niemczech umarło 1 066 341 ludzi. |
| umkommen (zginąć) | Bei einem Flugzeugabsturz sind mehrere Menschen ums Leben gekommen. | W katastrofie samolotu zginęło wiele osób. |
| verblühen (przekwitnąć) | Der wohlriechende Flieder ist schnell im Garten verblüht. | Przyjemnie pachnący bez szybko przekwitł w ogrodzie. |
| verbluten (wykrwawić się) | Der Soldat ist auf dem Schlachtfeld verblutet. | Żołnierz wykrwawił się na polu bitwy. |
| vergehen (upływać, przemijać) | Die Zeit ist sehr schnell vergangen. | Czas upłynął bardzo szybko. |
| verheilen (goić się, zabliźniać się) | Die Verletzung ist noch nicht verheilt. | Skaleczenie jeszcze się nie zagoiło. |
| verhungern (umierać z głodu) | Im Sudan sind viele Kinder verhungert. | W Sudanie wiele dzieci umarło z głodu. |
| verschwimmen (rozmazywać się, zamazywać się) | Die Grenzen zwischen Traum und Realität sind verschwommen. | Granice między snem a rzeczywistością zamazały się. |
| verschwinden (znikać, zaginąć) | Das Flugzeug ist spurlos verschwunden. | Samolot zaginął bez śladu. |
| verwelken (zwiędnąć) | Die roten Rosen sind schnell verwelkt. | Czerwone róże szybko zwiędły. |
| wachsen (rosnąć) | Der Efeu ist in rasantem Tempo gewachsen. | Bluszcz rozrósł się w szybkim tempie. |
- inne czasowniki:
| bekommen (w znaczeniu wywoływać skutki) | Die Diät ist ihr nicht gut bekommen. | Ta dieta nie wyszła jej na zdrowie. |
| begegnen jmdm (spotkać kogoś) | Wir sind ihm im Schlosspark Schwetzingen begegnet. | Spotkaliśmy go w parku zamkowym Schwetzingen. |
| bersten (pękać, tryskać) | Die Mauer ist geborsten. | Ściana popękała. |
| bleiben (zostawać, pozostawać) | Ich bin zu Hause geblieben. | Zostałem w domu. |
| eintreffen (przybywać) | Meine Bestellung ist noch nicht eingetroffen. | Moje zamówienie jeszcze nie dotarło. |
| erfolgen (następować) | Die Lieferung der ersten Wasserstoff-Fahrzeuge ist erfolgt. | Nastąpiła dostawa pierwszych pojazdów napędzanych wodorem. |
| erscheinen (pojawiać się, ukazywać się, stawiać się) | Der Zeuge ist vor Gericht zur Verhandlung erschienen. | Świadek stawił się w sądzie na rozprawie. |
| explodieren | Auf der bekannten Einkaufsstraße Istiklal in Istanbul ist eine Bombe explodiert. | Na znanej ulicy handlowej Istiklal w Stambule wybuchła bomba. |
| fehlschlagen (nie powieść się, zawieść) | Meine Bemühungen sind fehlgeschlagen. | Moje wysiłki nie powiodły się. |
| gedeihen (rosnąć, rozwjać się, dojrzewać) | Die Tomaten sind gut im Garten gediehen. | Pomidory dobrze się rozwinęły w ogrodzie. |
| gelingen (udać się, powieść się) | Es ist mit gelungen, alle Sätze ins Deutsche zu übersetzen. | Udało mi się przetłumaczyć wszystkie zdania na j. niemiecki. |
| geraten (popaść w coś) | Ich bin in Schwierigkeiten geraten, weil mein Reisepass gestohlen wurde. | Popadłem w tarapaty, ponieważ mój paszport został skradziony. |
| geschehen (wydarzyć się, zdarzyć się) | Was ist geschehen? | Co się stało? |
| glücken (powieść się, udać się) | Der Plan ist geglückt. | Plan powiódł się. |
| missglücken (nie powieść się, nie udać się) | Das Experiment ist völlig missglückt. | Eksperyment całkowicie nie powiódł się. |
| misslingen (nie powieść się, nie udać się) | Schwarzwalder Kirschtorte ist mir misslungen. | Tort szwarcwaldzki mi nie wyszedł. |
| passieren (wydarzyć się) | Auf der Autobahn ist ein Unfall passiert. | Na autostradzie wydarzył się wypadek. |
| quellen (wtrysnąć, wypłynąć) | Aus dem Bohrloch ist das Rohöl gequollen. | Z szybu naftowego wytrysnęła ropa naftowa. |
| scheitern (nie powieść się) | Die diplomatischen Verhandlungen sind gescheitert. | Negocjacje dyplomatyczne zakończyły się niepowodzeniem. |
| schwellen (nabrzmieć, spuchnąć) | Nach der Knieverletzung ist mein Bein geschwollen. | Po kontuzji kolana moja noga spuchła. |
| sein (być) | Wo bist du in Urlaub gewesen? | Gdzie byłeś na urlopie? |
| vorfallen (wydarzyć się) | Was ist hier vorgefallen? | Co tu się stało? |
| vorkommen (zachodzić, zdarzać się) | So etwas ist noch nie mir vorgekommen. | Coś podobnego nigdy mi się jeszcze nie przytrafiło. |
| werden (stawać się) | Sie ist aber schön geworden! | Ależ ona wypiękniała. |
- Niektóre czasowniki tworzą Perfekt zarówno z „haben”, jak i „sein”. W zależności od swojego znaczenia mogą występować jako czasowniki przechodnie (z dopełnieniem w bierniku) i wówczas łączą się z „haben” lub jako czasowniki nieprzechodnie (bez dopełnienia w bierniku) i wówczas wymagają zastosowania „sein”. Czasowniki te tworzą czas Perfekt z „sein”, jeżeli oznaczają ruch w jakimś konkretnym kierunku, co powoduje zmianę miejsca. Jeżeli natomiast ruch odbywa się w jakimś miejscu i chcemy podkreślić, jak dokładnie przebiegał lub jak długo trwał, to stosujemy „haben”. Porównaj:
| Ich bin mit dem Taxi zum Flughafen Berlin Brandenburg „Willy Brandt“ gefahren. | Pojechałem taksówką na lotnisko Berlin Brandenburg im. Willy’ego Brandta. |
| Er hat mich zum Flughafen Berlin Brandenburg „Willy Brandt“ gefahren. | On zawiózł mnie na lotnisko Berlin Brandenburg im. Willy’ego Brandta. |
| Das Kind ist vor dem Hund erschrocken. | Dziecko przestraszyło się psa. |
| Der Hund hat das Kind erschreckt. | Pies przestraszył dziecko. |
| Ich bin nach Berlin geflogen. | Poleciałem do Berlina. |
| Der Pilot hat die Maschine nach Berlin geflogen. | Pilot poleciał samolotem do Berlina. |
| Sie sind durch alle Zimmer getanzt. | Przetańczyli przez wszystkie pokoje. |
| Sie haben die ganze Nacht den Wiener Walzer getanzt. | Przez całą noc tańczyli wiedeńskiego walca. |
| Der Schnee ist in der Sonne geschmolzen. | Śnieg stopniał na słońcu. |
| Die Sonne hat den Schnee geschmolzen. | Słońce stopiło śnieg. |
| Vier Frankfurterinnen sind im Jahr 2023 durch den Ärmelkanal geschwommen. | Cztery mieszkanki Frankfurtu przepłynęły w 2023 r. Kanał La Manche. |
| Die Schwimmerinnen haben einen neuen Rekord geschwommen. | Pływaczki wypływały nowy rekord. |
| Der Fisch ist in der Hitze verdorben. | Ryba zepsuła się w upale. |
| Er hat mir alle Pläne verdorben. | Popsuł mi wszystkie plany. |
| Ich bin in eine neue Wohnung gezogen. | Wprowadziłem się do nowego mieszkania. |
| Das Pferd hat eine Kutsche gezogen. | Koń ciągnął dorożkę. |
- Czasowniki „stehen”, „sitzen” i „liegen“, które nie wyrażają żadnego ruchu, tworzą czas przeszły Perfekt z „haben”. Na południu Niemiec, w Austrii i Szwajcarii odstępuje się często od tej zasady i stosuje słowo posiłkowe „sein”, na przykład:
Er hat/ist an der Bushaltestelle gestanden. Stał na przystanku autobusowym. Sie haben/sind vor dem Fernsehen gesessen. Siedzieli przed telewizorem. Die Kinder haben/sind auf dem Rasen des Sportplatzes gelegen. Dzieci leżały na murawie boiska.
Foto: Konstanzer Hafen mit der Imperia-Statue © MTK / Leo Leister
Ich wünsche Dir alles Gute!