14 lipca Francuzi obchodzą swoje najważniejsze święto – Święto Narodowe Francji (fr. Fête nationale française), nazywane przez Francuzów „Le 14 juillet”.
Święto to upamiętnia zdobycie Bastylii (fr. la prise de la Bastille) przez lud paryski w dniu 14 lipca 1789 r., które uznaje się za symboliczny początek Wielkiej Rewolucji Francuskiej (1789-1799), w wyniku której doszło do szeregu zmian polityczno-społecznych i w konsekwencji obalenia monarchii Burbonów.
Bastylię wybudowano na przedmieściach Paryża w latach 1370-1383 jako część systemu umocnień broniących miasto. Bastylia była odpowiednikiem polskiego barbakanu i broniła bramy św. Antoniego. Z upływem czasu Bastylia straciła znaczenie jako twierdza, ostatecznie stając się więzieniem w XVII wieku. 14 lipca 1789 r. lud paryski zdobył broń w arsenale Les Invalides i zajął Bastylię, gdzie znalazł zapasy amunicji. Samo zdobycie Bastylii trudno uznać za wielki sukces, ponieważ znajdowało się w niej zaledwie kilku więźniów i 135 żołnierzy, głównie weteranów. W ciągu kilku dni zniszczono Bastylię i utworzono Gwardię Narodową, na czele której stanął generał markiz La Fayette i przystąpiono do obalania zwolenników reżimu. Chłopi wszczęli rewoltę ludową, domagając się zniesienie ciężarów feudalnych.
W dekrecie z 5-6 sierpnia 1789 r. Zgromadzenie Narodowe zdecydowało o zniesieniu powinności feudalnych. W celu zapobiegania nadużyciom władzy 26 sierpnia 1789 r. Zgromadzenie Narodowe uchwaliło akt wstępny przyszłej konstytucji pod nazwą Deklaracja praw człowieka i obywatela (fr. Déclaration des droits de l’homme et du citoyen). Deklaracja wprowadzała m.in. wolność słowa i prasy, wolność wyznania, nienaruszalność własności, zasadę suwerenności narodu i równość wszystkich obywateli wobec prawa. Ponadto 9 listopada 1789 r. Zgromadzenie Ogólne wydało dekret o przekazaniu dóbr kościelnych do dyspozycji narodu.
14 lipca 1790 r. na paryskim Polu Marsowym odbyły się pierwsze uroczystości rocznicowe upamiętniające wybuch rewolucji zwane Świętem Federacji (fr. la Fête de la Fédération), podczas którego król Ludwik XVI złożył uroczystą przysięgę lojalności wobec postanowień Zgromadzenia Narodowego.
W dniu 3 września 1791 r. Zgromadzenie Narodowe uchwaliło konstytucję, na mocy której Francja stała się monarchią konstytucyjną, opartą na trójpodziale władzy. Władzę wykonawczą miał odtąd sprawować jednoizbowy parlament, zwany Legislatywą. Przyjęcie nowej konstytucji i porozumienia osiągnięte z Ludwikiem XVI nie przyniosły jednak oczekiwanych zmian polityczno-społecznych i poprawy warunków życia ludzi. W kwietniu 1792 r. Zgromadzenie Narodowe podjęło decyzję o wypowiedzeniu wojny Austrii, uznanej za zagrożenie dla francuskich interesów. Ostatecznie Francja wyszła cało z wojennej opresji, ale królowi Ludwikowi XVI postawiono zarzut zdrady stanu i ścięto na gilotynie. W kolejnych latach Francja doświadczyła terroru jakobinów, masowych egzekucji, głodu i wreszcie wojny wypowiedzianej całej Europie.
W 1880 r. francuskie Zgromadzenie Narodowe ustanowiło 14 lipca corocznym świętem państwowym. Dzień ten nawiązuje zarówno do historycznego zdobycia Bastylii, a także do pierwszego po przewrocie rewolucyjnym Święta Federacji jako triumfu rewolucji.
14 lipca to dzień wolny od pracy i tym samym dla wielu Francuzów jest to okazja do spotkania i świętowania w gronie rodziny i przyjaciół. Francuzi są bardzo przywiązani do tego święta i licznie uczestniczą w jego obchodach. Wielu z nich ogląda paradę wojskową bezpośrednio na Polach Elizejskich, natomiast mieszkańcy innych regionów śledzą ją w telewizji.
W dniu tym w całej Francji odbywają się defilady wojskowe, koncerty i pokazy sztucznych ogni. Główne obchody odbywają się tradycyjnie w Paryżu, gdzie na Polach Elizejskich ma miejsce uroczysta defilada wojskowa, podczas której następuje przemarsz różnych rodzajów sił zbrojnych, pokazywany jest sprzęt i pojazdy wojskowe, a także innowacje technologiczne. W uroczystościach na Polach Elizejskich biorą udział najważniejsze osoby w państwie – prezydent, ministrowie, najwyżsi rangą urzędnicy, dowódcy francuskich sił zbrojnych, politycy oraz zagraniczni goście. Jednym z elementów obchodów jest przelot eskadry reprezentacyjnej Francuskich Sił Zbrojnych oraz parada lotnicza z udziałem samolotów i helikopterów. Podczas obchodów śpiewa się hymn Francji – Marsyliankę. Mieszkańcy oraz władze Paryża składają kwiaty na placu Bastylii.
Jednym z elementów święta są się bale strażaków (fr. les bals des pompiers), które odbywają się 13 i 14 lipca. Zwyczaj ten został zapoczątkowany w okresie międzywojennym na Montmartre, gdy do strażaków wracających z parady wojskowej przyłączali się mieszkańcy i odprowadzali ich do remiz. Strażacy chcąc się zrewanżować, dawali pokazy sprawności fizycznej i przeprowadzali symulacje pożarów. Zwyczaj ten rozprzestrzenił się stopniowo w całym Paryżu i po całym kraju. Bale w remizach mają charakter charytatywny i towarzyszy im zbiórka datków.
W 2020 r. – po raz pierwszy od czasów II wojny światowej – defilada wojskowa na Polach Elizejskich nie odbyła się z powodu pandemii koronawirusa i ograniczeń dotyczących zgromadzeń. Zamiast tego na Placu Zgody (fr. Place de la Concorde) odbyła się państwowa uroczystość honorująca pracowników bezpośrednio zaangażowanych w walkę z pandemią, w tym personel medyczny. Po paradzie powietrznej sił lotniczych, Placem Zgody przemaszerowali, okrążając egipski obelisk i fontanny, przedstawiciele różnych formacji broni i strażaków. Nie było jednostek zmechanizowanych.
W wielkiej defiladzie wojskowej w dniu 14 lipca 2021 r. wzięło udział ok. 5 000 uczestników, w tym 4 300 żołnierzy, 71 samolotów, 25 śmigłowców, 221 pojazdów i 200 kawalerzystów Gwardii Republikańskiej na koniach. Na trybunach początkowo miało zasiąść ok. 25 tys. widzów, ale ostatecznie liczbę miejsc zredukowano do ok. 10 tys. Defilada wojskowa została zainaugurowana tradycyjnym przeglądem wojsk przez prezydenta Francji Emmanuela Macrona. Pokaz powietrzny rozpoczęło 9 samolotów Alpha Jet z Francuskiego Zespołu Akrobatycznego (fr. Patrouille Acrobatique de France), które pozostawiły na paryskim niebie niebiesko-biało-czerwone smugi symbolizujące barwy narodowe Francji.
Następnie paryskim niebem przeleciały łącznie 73 samoloty, w tym: 54 statki powietrzne reprezentujące francuskie Siły Powietrzne i Przestrzeni Kosmicznej (Armée de l’Air et de l’Espace), 12 należących do Marynarki Wojennej (Marine nationale), 3 należące do Obrony Cywilnej (Sécurité civile) i 4 reprezentujące Generalną Dyrekcję ds. Uzbrojenia (Direction générale de l’armement).
W defiladzie uczestniczyło kilkadziesiąt formacji wojskowych, żandarmeria, policja, straż pożarna, kadeci akademii wojskowych. Pieszą defiladę poprowadzili żołnierze z kierowanej przez Francję wielonarodowej europejskiej formacji „Task Force Takuba”, wspierającej siły państw Sahelu w walce przeciwko ekstremistom na zbiegu granic Nigru, Mali i Burkiny Faso. W defiladzie wzięli m.in. udział marynarze z francuskiego okrętu podwodnego o napędzie atomowym Émeraude i brodaci saperzy Legii Cudzoziemskiej. Pełen wykaz formacji uczestniczących w defiladzie znajduje się poniżej. Uhonorowano również personel wojskowej służby zdrowia, który walczy z pandemią oraz jednostki, które zajmowały się transportem szczepionek do francuskich terytoriów zamorskich. Po raz w pierwszy w defiladzie wzięła udział policja miejska (fr. Police municipale) reprezentowana przez 45 policjantów przybyłych z Nicei w hołdzie ofiarom zamachu na Promenadzie Anglików w Nicei przeprowadzonego w dniu święta narodowego 14 lipca 2016 r. Po defiladzie wojskowej odbyły się występy 135-osobowego chóru złożonego z kadetów wojskowych, członków służby cywilnej, przygotowawczej dobrowolnej służby wojskowej i strażaków.
Osoby stojące wzdłuż Alei Pól Elizejskich (fr. Avenue des Champs-Élysées) i znajdujące się na trybunach musiały mieć założone maseczki i posiadać zaświadczenia (w formie elektronicznej lub papierowej) potwierdzające zaszczepienie, bądź zaświadczenia o negatywnym wyniku testu PCR lub antygenowego na obecność COVID-19, albo o nabyciu odporności po przebyciu COVID-19.
W pobliżu Pałacu Inwalidów zorganizowana została dla publiczności wystawa sprzętu i pojazdów wojskowych. Ze względu sanitarnych w Paryżu i departamentach Hauts-de-Seine, Seine-Saint-Denis i Val-de-Marne w dniach 13-14 lipca 2021 r. nie odbyły się bale strażaków.
Le programme du défilé militaire du 14 juillet sur les Champs-Elysées
10 h 00 : Arrivée du Président de la République
L’accueil par le général d’armée François Lecointre, Chef d’état-major des armées (CEMA), accompagné du général de corps d’armée Christophe Abad, Gouverneur militaire de Paris (GMP). Revue des troupes.
10 h 20 : TABLEAU D’OUVERTURE
La musique de la Garde républicaine
10 h 35 : DÉFILÉ DES AVIONS
Ouverture du défilé des avions avec les appareils de la Patrouille de France au dessus des Champs-Elysées.
73 appareils : 54 aéronefs représentent l’armée de l’Air et de l’Espace, 12 la Marine nationale, 3 la Sécurité civile et 4 la Direction générale de l’armement (DGA).
10 h 45 : DÉFILÉ DES TROUPES À PIED
TROUPES À L’HONNEUR
Task Force Takuba
ÉCOLES MILITAIRES
École polytechnique
École des officiers de la Gendarmerie nationale
École spéciale militaire de Saint-Cyr
École militaire interarmes
École militaire des aspirants de Coëtquidan
École navale
École de l’Air
École nationale supérieure de techniques avancées Bretagne
Écoles des commissaires des armées
Écoles du service de santé des armées
École de gendarmerie de Châteaulin
École nationale des sous-officiers d’active
École de maistrance
École de formation des sous-officiers de l’armée de l’Air
École des mousses
GENDARMERIE NATIONALE
1er et 2e régiments d’infanterie de la garde républicaine
Héros du quotidien
ARMÉE DE TERRE
Régiment de marche du Tchad
31e régiment du génie
68e régiment d’artillerie d’Afrique
3e régiment du matériel
Service militaire adapté
Formations militaires de la Sécurité civile
Brigade des sapeurs-pompiers de Paris
MARINE NATIONALE
Bâtiment de commandement et de ravitaillement Var
Sous-marins nucléaires d’attaque Émeraude et Suffren
Base d’aéronautique navale Lann-Bihoué
Fusiliers marins
ARMÉE DE L’AIR ET DE L’ESPACE
Base aérienne 118
Commandement de l’espace
Mission Skyros
SERVICE DU COMMISSARIAT DES ARMÉES
Service du commissariat des armées
SERVICE INTERARMÉES DES MUNITIONS
Service interarmées des munitions
SERVICE DE SANTÉ DES ARMÉES
Lutte contre la Covid-19
MINISTÈRE DE L’INTÉRIEUR
Drapeau de la Police nationale
École nationale supérieure de la police
Écoles nationales de police de Saint-Malo et Rouen-Oissel
École nationale supérieure des officiers de sapeurs-pompiers
Bataillon de sapeurs-pompiers de France
MINISTÈRE DE LA JUSTICE
Administration pénitentiaire
MINISTÈRE DE L’ÉCONOMIE
Douane française
MINISTÈRE DE L’INTÉRIEUR
Police municipale de Nice
LÉGION ÉTRANGÈRE
Pionniers du 1er régiment étranger
Musique de la Légion étrangère
1er régiment étranger de cavalerie
11 h 25 : DÉFILÉ DES HÉLICOPTÈRES
Il comprend 24 appareils : 11 de l’armée de Terre, 4 de l’armée de l’Air et de l’Espace, 4 de la Marine nationale, 3 de la Gendarmerie nationale, 1 de la Sécurité civile et 1 de la Direction générale de l’armement.
11 h 30 : DÉFILÉ DES TROUPES MOTORISÉES
Centre national de formation à la sécurité routière
Détachement motocycliste de la Police nationale
Commandement de la logistique des forces
1er régiment d’infanterie
92e régiment d’infanterie
1er régiment de spahis
Groupement d’artillerie mixte
28e régiment de transmissions
Groupement de recherche multicapteurs
Groupement logistique
Défense sol-air
Brigade des pompiers de l’Air
Service de l’énergie opérationnelle
Brigade de sapeurs-pompiers de Paris
11 h 40 : DÉFILÉ DES TROUPES MONTÉES
Régiment de cavalerie de la garde républicaine
11 h 45 : TABLEAU DE CLÔTURE
Une chorale de 135 jeunes interprétera trois morceaux de variété avant d’entonner La Marseillaise, accompagnée du chœur de l’armée française.
De 10 h à 18 h : Hôtel national des Invalides
– Village recrutement : stands des trois armées, de la Légion étrangère, des sapeurs-pompiers de Paris, du Service de santé des armées, du Service du commissariat des armées, de la Direction générale de l’armement, des forces du ministère de l’Intérieur, du Bleuet de France, etc. ;
– présentation d’innovations technologiques par l’Agence de l’innovation de défense ;
– exposition statique d’aéronefs (hélicoptères) du ministère des Armées et du ministère de l’Intérieur ;
– collecte de sang organisée par le centre de transfusion sanguine des armées.
De 14 h à 18 h : Esplanade des Invalides
– Exposition statique de matériels et de maquettes d’aéronefs.
De 19 h à 23 h, le toit de la Grande Arche de la Défense sera investi par des artistes.
19 h 30 : la radio FIP propose un spectacle gratuit à l’occasion de ses 50 ans sur la pelouse du Champ-de-Mars.
21 h 15 : concert symphonique sur le Champ-de-Mars, au pied de la tour Eiffel, donné par l’Orchestre national de France et le Chœur et la Maîtrise de Radio France.
23 h : le feu d’artifice du 14 juillet, tiré depuis la tour Eiffel et les jardins du Trocadéro, d’une durée de 30 minutes, sur le thème de « La Liberté », afin de mettre à l’honneur le vivre ensemble et la joie de se retrouver.